Investing.com -- Tỷ phú Elon Musk sắp rời khỏi Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE), để lại sau lưng hàng loạt vụ kiện, chi phí bồi thường khổng lồ và một cam kết tiết kiệm ngân sách gần như chưa được thực hiện.
Theo New York Times, ông Musk từng tuyên bố DOGE sẽ giúp nước Mỹ tiết kiệm 2 nghìn tỷ USD ngân sách. Sau đó, mục tiêu này giảm xuống còn 1 nghìn tỷ USD, nhưng đến nay DOGE mới chỉ tiết kiệm được khoảng 150 tỷ USD – tức chỉ đạt 15% của mục tiêu mới và vỏn vẹn 8% so với lời hứa ban đầu. Con số này cũng trở nên rất nhỏ nếu đặt cạnh tổng ngân sách liên bang gần 7 nghìn tỷ USD trong năm tài khóa 2024.
Không chỉ không đạt mục tiêu, DOGE còn khiến chính phủ Mỹ thiệt hại thêm khoảng 135 tỷ USD, do phải chi trả các khoản bồi thường, thuê lại nhân sự, và xử lý hậu quả từ việc cắt giảm nhân sự hàng loạt – theo NYT. Nguyên nhân bắt nguồn từ cách thức sa thải đột ngột, nhanh chóng mà ông Musk áp dụng, tương tự như những gì ông từng làm tại Tesla (NASDAQ:TSLA) và Twitter.
Tổ chức phi lợi nhuận PPS cảnh báo, riêng trong năm tài khóa 2025, các khoản chi phí liên quan đến sa thải, tuyển lại, mất năng suất và nghỉ phép có lương cho hàng chục ngàn công chức sẽ tiêu tốn thêm 135 tỷ USD.
Một nghiên cứu từ Đại học Yale cho biết Sở Thuế vụ (IRS) phải chi tới 8,5 tỷ USD chỉ để cắt giảm 22.000 nhân viên theo chương trình của DOGE. Ước tính tổng số người bị ảnh hưởng có thể lên đến 32.000 người.
Hiện có ít nhất 30 vụ kiện liên quan trực tiếp đến DOGE trong tổng số khoảng 200 vụ kiện và kháng cáo liên quan đến cải cách chính phủ.
Giám đốc điều hành PPS, ông Max Stier nhận định ông Elon Musk đã phóng đại về số tiền tiết kiệm được, trong khi bỏ qua các khoản lãng phí khổng lồ phát sinh từ chính những hành động của mình.
Theo NYT, lẽ ra chi phí cho việc sa thải đã không lớn như vậy nếu ông Musk tuân theo các quy trình hợp pháp đã có sẵn. Nhưng thay vì làm vậy, ông lại áp dụng mô hình "cắt gọn" như từng thực hiện tại Twitter sau thương vụ thâu tóm năm 2022.
Chuyên gia Jeri Buchholz – người từng phụ trách tuyển dụng và sa thải tại bảy cơ quan liên bang trong suốt 30 năm – khẳng định rằng luật liên bang rất rõ ràng về vấn đề này.
Theo thống kê, DOGE đã cắt giảm ít nhất 12% trong tổng số 2,4 triệu công chức dân sự liên bang. Tuy nhiên, Văn phòng Quản lý Nhân sự (OPM) cho biết chính phủ đã buộc phải tuyển lại khoảng 25% trong số 100.000 người bị sa thải ban đầu – phần lớn do các tòa án tuyên bố việc sa thải là bất hợp pháp và yêu cầu bồi thường lương đầy đủ cho thời gian nghỉ việc.
Một trong những vụ việc gây tranh cãi nhất là việc DOGE sa thải nhầm chuyên gia thuộc chương trình hạt nhân quốc gia. Trong số 130 người bị đuổi, có tới 27 kỹ sư, 13 nhà phân tích, 12 quản lý và ít nhất năm nhà vật lý hoặc nhà khoa học. Một số người thậm chí là chuyên gia xử lý vật liệu hạt nhân hoặc làm việc tại đơn vị thiết kế lò phản ứng cho tàu ngầm hạt nhân.
Theo cựu lãnh đạo Cục An ninh Hạt nhân Quốc gia (NNSA) – bà Jill Hruby – đây là những vị trí cực kỳ khó tuyển vì các chuyên gia thường có thể kiếm được thu nhập cao hơn khi làm việc cho khu vực tư nhân. Một khi họ rời đi, rất khó để mời trở lại.
DOGE cũng bị chỉ trích vì nhắm vào 220.000 công chức đang trong thời gian thử việc – phần lớn là các chuyên gia trẻ được tuyển để thay thế người sắp nghỉ hưu. Việc đào tạo những người này tiêu tốn khoảng 10.000 USD với công chức hành chính và hơn 1 triệu USD với chuyên gia cao cấp.
Vào ngày 13/3/2025, DOGE đã sa thải 24.000 công chức thử việc tại gần 20 cơ quan, nhưng Tòa án tối cao đã ra phán quyết hành động này là bất hợp pháp và yêu cầu phục hồi vị trí cho họ. Dù chính phủ đang kháng cáo, nhưng hiện tại vẫn phải chi trả mức lương trung bình 106.000 USD/năm cho những người này trong thời gian chờ đợi kết quả.
Trong bối cảnh đó, tỷ lệ ủng hộ Elon Musk và cách ông điều hành DOGE đang giảm mạnh. Một cuộc thăm dò gần đây cho thấy 58% người được hỏi không đồng tình với cách ông xử lý công việc tại DOGE, trong khi 60% không ủng hộ ông nói chung.
Tháng 2/2025, Musk đã phải công khai xin lỗi sau khi Tòa án xác định ý định đóng cửa Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID) là vi hiến. "Chúng ta sẽ mắc sai lầm," ông thừa nhận.
Tuy nhiên, đó chỉ là một trong rất nhiều sai lầm đã xảy ra. Giờ đây, khi DOGE đang ngập trong hỗn loạn, Elon Musk lại rút lui để quay về giải cứu Tesla – vốn cũng đang gặp khó khăn trong kinh doanh – và để lại một mớ rối rắm cho chính phủ giải quyết.