UBCK cảnh báo rủi ro giữa cơn “sốt” thanh khoản
Investing.com - Một nghiên cứu mới từ Phòng thí nghiệm Truyền thông (Media Lab) thuộc Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) cho thấy việc sử dụng ChatGPT quá mức có thể làm suy giảm năng lực tư duy phản biện – đặc biệt là ở người trẻ khi não bộ còn đang trong giai đoạn hoàn thiện.
Nghiên cứu được thực hiện với 54 người trong độ tuổi từ 18 đến 39, sinh sống tại khu vực Boston (Mỹ). Họ được chia thành ba nhóm: một nhóm sử dụng ChatGPT, một nhóm tìm kiếm thông tin qua Google (NASDAQ:GOOGL), và nhóm còn lại không dùng bất kỳ công cụ hỗ trợ nào. Cả ba nhóm đều được yêu cầu viết ba bài luận theo định dạng bài thi SAT. Trong suốt quá trình, hoạt động của não bộ được đo bằng hệ thống điện não đồ (EEG) với 32 điểm ghi nhận khác nhau.
ChatGPT có thể "làm lười" não bộ?
Kết quả cho thấy, nhóm sử dụng ChatGPT có mức độ hoạt động não thấp hơn đáng kể, đặc biệt ở các dải sóng alpha, theta và delta – những chỉ số liên quan đến khả năng tập trung, sáng tạo và xử lý ngôn ngữ. Nội dung các bài viết của nhóm này bị đánh giá là thiếu chiều sâu, sao chép ý tưởng và thiếu tính cá nhân. Hai giám khảo là giáo viên tiếng Anh còn nhận định rằng các bài viết “vô hồn và giống nhau một cách kỳ lạ”.
Nhiều người tham gia thừa nhận họ gần như để ChatGPT “làm hết phần việc”, chỉ sửa lại vài dòng là hoàn thành. Trong khi đó, nhóm không dùng AI cho thấy mức độ hoạt động thần kinh tích cực hơn và cảm thấy hài lòng hơn với bài viết của mình. Nhóm sử dụng Google để hỗ trợ cũng duy trì được khả năng chủ động trong việc thu thập và xử lý thông tin.
Ở giai đoạn tiếp theo, khi được yêu cầu viết lại một trong các bài luận cũ mà không dùng đến AI, nhóm từng sử dụng ChatGPT gần như không nhớ nội dung mình đã viết. EEG tiếp tục ghi nhận mức sóng não thấp trong khi hai nhóm còn lại lại cho thấy sự cải thiện rõ rệt về khả năng tập trung và ghi nhớ.
AI có thể ảnh hưởng đến sự phát triển nhận thức
Tiến sĩ Nataliya Kosmyna, người đứng đầu nhóm nghiên cứu, cho biết đây là công trình đầu tiên của bà được công bố khi chưa hoàn thành toàn bộ chuỗi nghiên cứu chuyên sâu – vì lo ngại việc áp dụng AI trong giáo dục có thể diễn ra quá nhanh, khi chưa có đánh giá đầy đủ về rủi ro. Theo bà, trẻ em và thanh thiếu niên là nhóm dễ bị ảnh hưởng nhất do não bộ còn đang phát triển. Nếu lạm dụng AI như ChatGPT trong học tập, khả năng tư duy độc lập và phản biện có thể bị “đóng băng” từ sớm.
Các chuyên gia tâm thần học cũng bày tỏ quan điểm tương tự. Bác sĩ Zishan Khan cảnh báo rằng quá phụ thuộc vào công nghệ AI có thể làm giảm khả năng ghi nhớ, tiếp nhận kiến thức và thậm chí gây rối loạn nhận thức ở giới trẻ.
Một vấn đề khác cũng được chỉ ra: sau khi nghiên cứu được công bố, chính ChatGPT được nhiều người dùng yêu cầu tóm tắt lại báo cáo này. Tuy nhiên, AI đã “sáng tạo” thêm chi tiết không có thật – một hiện tượng được gọi là “ảo giác” trong AI. Nhiều bản tóm tắt sai sự thật cho rằng nghiên cứu dùng GPT-4o, dù báo cáo gốc không hề đề cập đến điều đó.
Tiến sĩ Kosmyna cho biết nhóm của bà đang mở rộng nghiên cứu với đối tượng là các lập trình viên và kỹ sư phần mềm. Theo bà, kết quả ban đầu “thậm chí còn tồi tệ hơn”, làm dấy lên lo ngại rằng sự phụ thuộc vào công cụ AI có thể ảnh hưởng tiêu cực đến năng lực chuyên môn của lực lượng lao động tương lai – những người vốn cần tư duy logic và sáng tạo cao.