Cơn sốt AI sản sinh hàng chục tỷ phú mới, vượt xa thời bong bóng dot-com

Vietstock - Cơn sốt AI sản sinh hàng chục tỷ phú mới, vượt xa thời bong bóng dot-com

Các startup trí tuệ nhân tạo (AI) đã sản sinh ra hàng chục tỷ phú mới trong năm nay, góp phần vào cơn bùng nổ AI đang nhanh chóng trở thành làn sóng tạo ra của cải lớn nhất trong lịch sử gần đây.

Những vòng gọi vốn "bom tấn" năm nay của Anthropic, Safe Superintelligence, OpenAI, Anysphere và các startup khác đã tạo nên những gia tài khổng lồ trên giấy và đẩy định giá lên mức kỷ lục. Hiện có 498 “kỳ lân” AI - những công ty AI tư nhân có định giá từ 1 tỷ USD trở lên - với tổng giá trị 2.7 ngàn tỷ USD. Trong đó, 100 công ty được thành lập từ năm 2023, theo CB Insights.

Cùng với giá cổ phiếu tăng chóng mặt của Nvidia (NASDAQ:NVDA), Meta, Microsoft (NASDAQ:MSFT) và các công ty AI khác, sự phát triển mạnh của các công ty xây dựng trung tâm dữ liệu và mức lương "khủng" cho kỹ sư AI, ngành này đang tạo ra của cải cá nhân lớn chưa từng có – khiến hai đợt bùng nổ công nghệ trước đây trông thật nhỏ nhoi.

"Nhìn lại hơn 100 năm dữ liệu, chúng tôi chưa bao giờ thấy của cải được tạo ra với quy mô và tốc độ như vậy. Điều này chưa từng có", Andrew McAfee, nhà nghiên cứu chính tại MIT, nhận định.

Thế hệ tỷ phú mới nổi lên

Một thế hệ tỷ phú mới đang nổi lên với tài sản tăng chóng mặt. Tháng 3, Bloomberg ước tính 4 công ty AI tư nhân lớn nhất đã tạo ra ít nhất 15 tỷ phú với tổng tài sản ròng 38 tỷ USD. Hơn một chục "kỳ lân" khác đã ra đời kể từ đó.

Mira Murati, cựu lãnh đạo OpenAI rời công ty tháng 9 năm ngoái, thành lập Thinking Machines Lab vào tháng 2. Đến tháng 7, cô đã gọi được 2 tỷ USD trong vòng gọi vốn lớn nhất lịch sử, đưa định giá công ty lên 12 tỷ USD.

Anthropic AI đang đàm phán gọi vốn 5 tỷ USD với định giá 170 tỷ USD - gần gấp ba lần so với tháng 3. CEO Dario Amodei và 6 người đồng sáng lập khác hiện có khả năng trở thành tỷ phú.

Anysphere được định giá 9.9 tỷ USD trong đợt gọi vốn tháng 6, chỉ vài tuần sau được báo cáo nhận được đề nghị định giá 18-20 tỷ USD, có thể biến CEO 25 tuổi Michael Truell thành tỷ phú.

Tuy nhiên, hầu hết tài sản AI hiện đang "mắc kẹt" trong các công ty chưa niêm yết, khiến việc chuyển thành tiền mặt rất khó. Khác với thời dot-com cuối những năm 1990 khi nhiều công ty vội lên sàn chứng khoán, các startup AI ngày nay có thể duy trì thái công ty tư nhân lâu hơn nhờ dòng vốn liên tục từ các quỹ đầu tư mạo hiểm, quỹ tài sản quốc gia và nhà đầu tư công nghệ.

Đồng thời, thị trường mua bán cổ phiếu thứ cấp đang phát triển mạnh, cho phép cổ đông bán cổ phần cho nhà đầu tư khác để lấy tiền mặt. Việc bán cổ phần kiểu này ngày càng phổ biến, nhiều người sáng lập cũng có thể thế chấp cổ phần để vay tiền.

OpenAI đang đàm phán bán cổ phần thứ cấp để cung cấp tiền mặt cho nhân viên với định giá đề xuất 500 tỷ USD. Trước đó, tại vòng gọi vốn tháng 3/2025, OpenAI chỉ được định giá 300 tỷ USD.

Nhiều công ty tư nhân đang được mua lại, giúp cổ đông có tiền. Ví dụ, sau khi Meta đầu tư 14,3 tỷ đô la vào Scale AI, CEO Alexandr Wang đã chuyển sang làm việc cho Meta. Theo CB Insights, đã có 73 vụ mua bán giúp cổ đông "hái ra tiền" từ năm 2023.

Cơn sốt AI chủ yếu diễn ra ở khu vực San Francisco (Bay Area), gợi nhớ thời bùng nổ bong bóng dot-com. Năm ngoái, các công ty Thung lũng Silicon huy động được hơn 35 tỷ USD vốn đầu tư. San Francisco hiện có 82 tỷ phú, vượt qua 66 tỷ phú của New York. Số triệu phú ở Bay Area tăng gấp đôi trong 10 năm qua, trong khi New York chỉ tăng 45%.

Số biệt thự giá trên 20 triệu USD ở San Francisco năm ngoái cao kỷ lục, theo Sotheby’s. Giá thuê nhà và bất động sản tăng mạnh, chủ yếu nhờ AI, cho thấy thành phố đã "hồi sinh" sau giai đoạn khủng hoảng.

"Thật đáng kinh ngạc khi làn sóng AI tập trung tại một khu vực như vậy", McAfee, đồng giám đốc Sáng kiến Kinh tế Số MIT, nhận xét. "Những người biết cách thành lập, tài trợ và phát triển công ty công nghệ đều ở đó. Tôi nghe nói 25 năm qua rằng ’Đây là hồi kết của Thung lũng Silicon’ nhưng Thung lũng Silicon vẫn thế thôi”.

Cơ hội cho ngành quản lý tài sản

Theo thời gian và khi các công ty lên sàn chứng khoán, nhiều tài sản AI sẽ dễ chuyển đổi thành tiền mặt hơn, tạo cơ hội "vàng" cho các công ty quản lý tài sản. Tất cả ngân hàng tư nhân lớn đều đang "chạy theo" giới tỷ phú AI.

Tuy nhiên, việc thu hút những ông lớn AI không dễ. Simon Krinsky, Giám đốc điều hành Pathstone, cho biết hầu hết tiền của họ đang "mắc kẹt" trong các công ty chưa niêm yết nên không thể mở tài khoản đầu tư được.

"Phần lớn tài sản của họ đều khó chuyển đổi thành tiền mặt. Dù có cách lấy tiền nhưng rất ít so với nhân viên Meta, Google (NASDAQ:GOOGL)", ông giải thích.

Krinsky dự đoán những người giàu lên nhờ AI sẽ theo mô hình tương tự thế hệ dot-com những năm 1990: Ban đầu đầu tư vào công ty công nghệ quen thuộc, sau đó chuyển sang quản lý tài sản chuyên nghiệp khi nhận ra rủi ro tập trung vào một ngành.

“Sau khi nhận được bài học đắt giá từ đầu những năm 2000, họ đã học cách đa dạng hóa đầu tư và thuê chuyên gia quản lý tiền. Tôi tin những tỷ phú AI cũng sẽ như vậy", Krinsky dự đoán.

Vũ Hạo (Theo CNBC)