Investing.com – Mỹ không chấp nhận yêu sách hàng hải của Trung Quốc đối với hầu hết hải phận trên Biển Đông và sát cánh với các đồng minh Đông Nam Á trong việc bảo vệ quyền chủ quyền đối với các nguồn tài nguyên ngoài khơi, Ngoại trưởng Mike Pompeo cho biết trong một tuyên bố sâu rộng được đưa ra hôm thứ Hai.
"Hiện tại chúng tôi đang tăng cường chính sách của Mỹ" liên quan đến Biển Đông, ông Pompeo nói, gọi đây là một phần quan trọng và gây tranh cãi trong khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương.
Ông nói rằng Washington ủng hộ đồng minh của mình theo phán quyết của tòa trọng tài thống nhất năm 2016, chủ yếu đứng về phía Philippines và bác bỏ cái gọi là “đường chín đoạn” do Trung Quốc tuyên bố đánh dấu lãnh thổ, nói rằng nước này không có cơ sở theo luật pháp quốc tế.
"Bắc Kinh đã không đưa ra một cơ sở pháp lý chặt chẽ nào cho yêu sách 'Đường chín đoạn' của họ ở Biển Đông kể từ khi chính thức tuyên bố vào năm 2009," và quyết định của tòa án là "ràng buộc cuối cùng và hợp pháp đối với cả hai bên", tuyên bố nói.
Mỹ từ chối bất kỳ yêu sách nào của Trung Quốc đối với vùng biển "vượt ra ngoài lãnh hải 12 hải lý có nguồn gốc từ các đảo mà Trung Quốc tuyên bố chủ quyền ở quần đảo Trường Sa", ông Pompeo nói, liệt kê các vùng hải phận nằm ngoài chủ quyền của Trung Quốc "vùng biển xung quanh Bãi Tư Chính - Vanguard (ngoài khơi Việt Nam), Luconia Shoals ( ngoài khơi Malaysia), vùng biển thuộc vùng đặc quyền kinh tế của Brunei và Natuna Besar (ngoài khơi Indonesia). "
Bất kỳ hành động nào của Trung Quốc "quấy rối sự phát triển hoặc hoạt động đánh bắt cá của các quốc gia khác trong các vùng biển này - hoặc để thực hiện các hoạt động đó một cách đơn phương - là bất hợp pháp", tuyên bố cho biết.
Tuyên bố này tạo thành một "sự nhất quán" từ các chính sách trước đây của Mỹ, Derek Grossman, nhà phân tích quốc phòng cấp cao của Rand Corp cho biết "Quan điểm truyền thống là Mỹ không đánh giá cao yêu sách của Trung Quốc về việc nắm chủ quyền 90% Biển Đông, nhưng Mỹ đã có không chính thức giữ vai trò trong vấn đề này," ông nói.
Nghiên cứu viên cao cấp của Quỹ Di sản, ông Dean Cheng nói rằng tuyên bố "nhắc lại, nhưng bây giờ rõ ràng hơn và được tài liệu hóa lập trường lâu đời của Mỹ về việc Trung Quốc tuyên bố chủ quyền đối với Biển Đông, như thể hiện trong" đường chín đoạn ", một cách quá mức, không có vị thế quốc tế, không có chỗ đứng pháp lý quốc tế và không được Mỹ chấp nhận."
Ông Cheng nói rằng với tuyên bố này, Mỹ đã báo hiệu rằng họ "không chấp nhận các lần tranh chấp của Trung Quốc với không chỉ Philippines, mà cả Malaysia. Điều quan trọng là, họ không chấp nhận các yêu sách của Trung Quốc đối với không chỉ Trường Sa, mà cả Bãi cạn - Scarborough Shoal." Điều này khó có thể đạt được sự đồng thuận từ Bắc Kinh, ông nói thêm.
Yun Sun, chuyên viên cấp cao của Stimson Center lưu ý rằng tuyên bố này đã diễn ra gần bốn năm cho đến ngày sau khi tòa án quốc tế ở The Hague đưa ra lời chỉ trích về các hành động của Trung Quốc ở Biển Đông.
Daniel Markey, giáo sư nghiên cứu cao cấp về quan hệ quốc tế tại Trường Nghiên cứu Quốc tế Tiên tiến thuộc Đại học Johns Hopkins, cho biết tuyên bố này có khả năng gây phản ứng với "các hành động khá quá khích của Trung Quốc trên khắp châu Á, bao gồm cả Biển Đông, Hồng Kông và dọc theo cuộc thi biên giới với Ấn Độ. "
Mục đích chủ yếu là "để cho khu vực - bao gồm cả Bắc Kinh – biết rằng Mỹ không bị phân tâm hay vướng mắc bởi đại dịch đến mức họ không thể nhận ra và phản ứng với việc “khôn lỏi” của Trung Quốc", ông nói.
Nhưng cả Grossman và Markey đều nói rằng Mỹ và Trung Quốc sẽ không có nguy cơ xung đột quân sự trên Biển Đông.
Biển Đông "không phải là Đài Loan, Tân Cương hay Tây Tạng", ông Sunson nói. Vấn đề liệu Biển Đông có phải là "lợi ích cốt lõi" đối với Trung Quốc hay không "đã phải trải qua nhiều cuộc tranh luận kể từ năm 2010".
Thông báo này được đưa ra sau nhiều tháng căng thẳng thương mại Trung-Mỹ và tình hình ngày càng xấu đi trong quan hệ song phương về luật an ninh quốc gia mới của Trung Quốc gây nguy hiểm cho các quyền tự trị của Hồng Kông. Mỹ và Trung Quốc gần đây đều tiến hành các cuộc tập trận hải quân ở Biển Đông, khẳng định sự hiện diện trên vùng biển này.
Bắc Kinh gần đây đã củng cố các yêu sách của mình ở Biển Đông bằng cách thành lập hai quận mới và đặt tên cho 80 địa điểm, tạo ra động thái kháng cự ngoại giao từ Philippines và Việt Nam.
Tháng trước, Manila đã xem lại việc chấm dứt thỏa thuận Các lực lượng viếng thăm với Mỹ theo kế hoạch trong bối cảnh căng thẳng gia tăng ở Biển Đông.
Bộ trưởng Ngoại giao Teodoro Locsin nói với các phóng viên vào thời điểm đó rằng quyết định duy trì thỏa thuận của Tổng thống Rodrigo Duterte diễn ra trong bối cảnh "căng thẳng siêu cường tăng cao", mà không đề cập trực tiếp đến mâu thuẫn giữa Mỹ và Trung Quốc.
Vào tháng 5, Indonesia đã nói trong một lá thư gửi Tổng thư ký Liên Hợp Quốc, ông Antonio Guterres, việc phân định ranh giới “đường chin đoạn” của Trung Quốc đối với biển Đông rất thiếu cơ sở trong luật pháp quốc tế và Jakarta "không bị ràng buộc" bởi các yêu sách của Bắc Kinh. Ngoại trưởng Indonesia sau đó giải thích rằng các yêu sách của Trung Quốc có khả năng ảnh hưởng đến lợi ích kinh tế của Indonesia.
Bắc Kinh đã đáp trả vào thứ ba rằng "Cáo buộc của Mỹ là hoàn toàn phi lý. Phía Trung Quốc kiên quyết phản đối." Trung Quốc cũng kêu gọi Washington "ngừng nỗ lực phá vỡ và phá hoại hòa bình và ổn định khu vực".
Trong một tuyên bố do Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington đưa ra, Bắc Kinh đã lên án Washington vì đã phóng đại tình hình trong khu vực. Động thái của Mỹ là một nỗ lực để "gieo rắc bất hòa giữa Trung Quốc và các quốc gia duyên hải khác".
"Mỹ không phải là một quốc gia liên quan trực tiếp đến các tranh chấp. Tuy nhiên, Mỹ vẫn tiếp tục can thiệp vào vấn đề này. Với lý do giữ gìn sự ổn định, đây là hành động viện cớ, khuấy động căng thẳng và kích động đối đầu trong khu vực", Bắc Kinh nhấn mạnh.
Tuyên bố cũng nhấn mạnh rằng Trung Quốc và các thành viên của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á đang thảo luận về Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông. Các cuộc đàm phán "đang đạt được tiến bộ rõ rệt".