Việc áp thuế xuất hợp lý đối với mặt hàng phân bón sẽ gỡ khó cho ngành này, giúp các doanh nghiệp hạ giá thành sản phẩm, có thêm điều kiện cạnh tranh với hàng nhập khẩu… Nhằm giải quyết khó khăn, bất cập trong hơn 8 năm thực hiện Luật số 71/2014/QH13, doanh nghiệp sản xuất phân bón, Hiệp hội Phân bón Việt Nam, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn… đã liên tục kiến nghị sửa đổi Luật Thuế số 71 theo hướng đưa phân bón vào diện chịu thuế giá trị gia tăng (GTGT); các chuyên gia khuyến nghị áp dụng thuế GTGT 5% đối với mặt hàng phân bón.
Gánh lỗ hàng tỷ đồng
Sửa đổi và bổ sung một số điều của Luật Thuế số 71/2014/QH13 (Luật Thuế 71), nghị định về phân bón, máy móc, và thiết bị chuyên dụng phục vụ sản xuất nông nghiệp, đã điều chỉnh thuế GTGT từ 5% sang không chịu thuế GTGT kể từ ngày 1.1.2015 để giảm gánh nặng cho nông dân. Tuy nhiên, thực tế thực hiện Luật Thuế 71 lại không mang lại hiệu quả mong đợi, thậm chí ngược lại, khi giá thành phân bón tăng thêm 5-8% tùy loại.
Theo Huỳnh Tấn Đạt, Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, sau hơn 8 năm áp dụng, Luật Thuế 71 đã bộc lộ nhiều bất cập, làm tăng giá thành phân bón sản xuất trong nước. Nguyên nhân là do quy định phân bón không chịu thuế GTGT, dẫn đến việc các doanh nghiệp sản xuất phân bón không được khấu trừ hoặc hoàn thuế GTGT cho hàng hóa, dịch vụ đầu vào (nguyên liệu, vật tư sản xuất, sửa chữa máy móc, thiết bị...), cũng như thuế GTGT của hàng hóa mua vào hoặc nhập khẩu để tạo tài sản cố định phục vụ sản xuất phân bón. Phùng Hà, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Phân bón Việt Nam, ước tính rằng, với tỷ lệ thuế toàn ngành không được khấu trừ ở mức 5%, ngành phân bón sẽ gánh chịu mức thuế khoảng 3.000 - 4.000 tỷ đồng/năm.
Một ví dụ điển hình là Tập đoàn Hóa chất Việt Nam (Vinachem), nơi mỗi năm các đơn vị sản xuất phân bón không được hoàn thuế khoảng 900 tỷ đồng, đã lên tới hơn 6.000 tỷ đồng từ năm 2015 đến nay. Đối với 2 đơn vị sản xuất phân bón lớn thuộc Tập đoàn Dầu khí, con số này còn lớn hơn nhiều: Công ty Cổ phần Phân bón Dầu khí Cà Mau (HM:DCM) mỗi năm không được khấu trừ gần 350 tỷ đồng tiền thuế; Tổng Công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí - CTCP (PVFCCo - Đạm Phú Mỹ (HM:DPM)), không được khấu trừ khoảng hơn 3.000 tỷ đồng. Theo Bộ Công thương, khi thực hiện Luật 71, giá thành phân đạm tăng 7,2 - 7,6%; phân DAP tăng 7,3 - 7,8%; phân super lân tăng 6,5 - 6,8%; phân NPK và hữu cơ tăng từ 5,2 - 6.1%.
Chủ tịch Hội đồng thành viên Tập đoàn Hóa chất Việt Nam, Nguyễn Phú Cường, nhấn mạnh rằng vấn đề này là cơ bản và lâu dài đối với ngành phân bón, cần phải "gỡ" từ năm 2015 đến nay thông qua việc đề xuất sửa đổi Luật Thuế số 71/2014/QH13 theo hướng chuyển phân bón từ đối tượng không chịu thuế GTGT sang đối tượng chịu thuế GTGT."
| Doanh nghiệp phân bón đang gánh lỗ |
Nhằm giải quyết những thách thức và bất cập xuất phát từ hơn 8 năm thực hiện Luật số 71/2014/QH13, các doanh nghiệp sản xuất phân bón, Hiệp hội Phân bón Việt Nam, và Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã liên tục đề xuất sửa đổi. Đã có văn bản chính thức gửi Bộ Tài chính và báo cáo Thủ tướng Chính phủ, yêu cầu Bộ Tài chính tiếp tục nghiên cứu việc sửa đổi Luật Thuế số 71 theo hướng đưa phân bón vào diện chịu thuế GTGT với mức thuế suất thích hợp, nhằm hỗ trợ ngành sản xuất phân bón trong nước. Nghị quyết số 23/2021/QH15 của Quốc hội Khóa XV cũng đã đề ra yêu cầu khẩn trương sửa đổi và hoàn thiện một số luật thuế, đặc biệt là Luật Thuế GTGT, Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp, và Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt.
Theo Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần DAP 1, ông Nguyễn Ngọc Sơn, sửa đổi Luật Thuế số 71 là biện pháp then chốt và cần thiết, không chỉ với ngành sản xuất phân bón mà còn với ngành sản xuất nông nghiệp nói chung. Việc điều chỉnh luật thuế sẽ giảm giá thành sản phẩm, thúc đẩy doanh nghiệp tăng sản lượng và công suất sản xuất, từ đó tăng lợi nhuận và tạo cơ hội đầu tư vào máy móc thiết bị và lực lượng nhân sự kỹ thuật. Điều này cũng sẽ tạo điều kiện cạnh tranh công bằng hơn cho phân bón trong thị trường nội địa so với phân bón nhập khẩu.
Ngoài ra, dựa trên kinh nghiệm quốc tế, phân bón được coi là một mặt hàng hỗ trợ sản xuất nông nghiệp, do đó, các chính sách thuế GTGT của nhiều quốc gia thường được thiết kế để ưu đãi hơn so với các mặt hàng thông thường. Chuyên gia cũng khuyến khích chuyển đổi phân bón từ đối tượng không chịu thuế GTGT sang đối tượng chịu thuế GTGT với mức thuế 5%. Việc này sẽ giúp giảm giá thành sản phẩm, tăng sức cạnh tranh cho ngành phân bón trong nước trước thách thức từ phân bón nhập khẩu.
>> Một doanh nghiệp ngành phân bón chốt quyền tạm ứng cổ tức đợt 1/2023
