Việt Nam trước sức ép nâng chuỗi giá trị sau thỏa thuận thương mại với Mỹ

Investing.com - Dù thỏa thuận thương mại giữa Mỹ và Việt Nam vừa đạt được vẫn còn nhiều chi tiết chưa ngã ngũ, một điều đã rõ ràng: các doanh nghiệp hoạt động tại một trong những nền kinh tế năng động nhất châu Á đang đứng trước sức ép phải nâng cấp chuỗi giá trị.

Điểm cốt lõi trong thỏa thuận do Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố là biểu thuế phân biệt: hàng hóa sản xuất tại Việt Nam sẽ chịu thuế 20%, còn những sản phẩm trung chuyển từ nước khác qua Việt Nam sẽ bị áp thuế tới 40%. Mục tiêu chủ yếu là nhắm vào Trung Quốc – quốc gia cung cấp phần lớn linh kiện cho hoạt động lắp ráp tại Việt Nam.

“Đây là thách thức lớn với Việt Nam,” bà Đỗ Thị Thúy Hương, thành viên Ban chấp hành Hiệp hội Doanh nghiệp Điện tử Việt Nam nhận định. Tuy nhiên, bà cho rằng đây cũng là động lực để ngành sản xuất trong nước tăng cường nội địa hóa và phát triển thực chất hơn.

Trong khoảng một thập kỷ qua, Việt Nam đã vươn lên thành nền kinh tế định hướng xuất khẩu tăng trưởng nhanh, với Mỹ là thị trường lớn. Washington từng khuyến khích Việt Nam thay thế vai trò của Trung Quốc trong chuỗi cung ứng, đặc biệt khi làn sóng rút nhà máy khỏi Trung Quốc bùng nổ trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump.

Nhưng cú sốc xảy ra ngày 2/4 khi ông Trump tuyên bố mức thuế đối ứng lên tới 46%, khiến cả nước chấn động. Sau đó ba tháng, Việt Nam nỗ lực đàm phán để đạt được thỏa thuận mới – với thuế suất giảm xuống còn 20% và 40% – tuy vẫn cao hơn nhiều so với thời điểm trước tháng 4.

Đáng chú ý, Việt Nam trở thành quốc gia thứ ba đạt được thỏa thuận thương mại song phương dưới thời ông Trump.

“Mọi ánh mắt đều hướng về Việt Nam”

Ông Bernardo Bautista – Giám đốc DHL Việt Nam – cho biết, doanh nghiệp quốc tế đang dõi theo Việt Nam khi thị trường liên tục biến động trong 3 tháng gần đây. Nhiều công ty tạm hoãn kế hoạch mở rộng để chờ rõ ràng về chính sách, nhưng nhìn chung vẫn giữ thái độ tích cực.

Dù vậy, còn nhiều điều chưa rõ. Việt Nam cho biết vẫn đang tiếp tục trao đổi với phía Mỹ để hoàn tất chi tiết thỏa thuận. Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent nói rằng hai bên “về cơ bản đã thống nhất”.

“Cần bình tĩnh chờ thêm thông tin,” ông Ngô Sỹ Hoài – Tổng Thư ký Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam nói. Ông lưu ý rằng Mỹ đang áp thuế không chỉ theo quốc gia mà còn theo ngành, nên cần theo dõi xem liệu sản phẩm gỗ Việt có bị ảnh hưởng.

Mức thuế 20% đưa Việt Nam vào vị trí trung gian giữa Anh (10%) và Trung Quốc (30%). Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng điều quan trọng là theo sát mức thuế Mỹ áp cho các đối thủ như Ấn Độ, Thái Lan, Indonesia, Campuchia, Sri Lanka hay Bangladesh.

Bà Dương Thị Ngọc Dung – Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt may – cho rằng nếu Việt Nam phải chịu mức thuế cao hơn các nước này, áp lực cạnh tranh sẽ rất lớn.

Hiện Việt Nam là một trong những nhà cung cấp lớn cho các thương hiệu như Nike, Lululemon, đặc biệt trong các mặt hàng dệt may và giày dép.

Biên lợi nhuận và sức ép từ chuỗi cung ứng

Các doanh nghiệp lo ngại mức thuế mới sẽ ăn vào biên lợi nhuận. Ông Paul Yang – Phó Chủ tịch một công ty sản xuất nội thất xuất khẩu sang Mỹ – cho biết khách hàng đã bắt đầu yêu cầu doanh nghiệp chia sẻ chi phí thuế. “Tôi đang chờ phản hồi chính thức từ họ,” ông nói.

Việt Nam hiện là trung tâm sản xuất quan trọng cho Apple, Samsung, với các nhà cung ứng lớn như Foxconn, GoerTek, Luxshare đã hiện diện mạnh mẽ.

Bà Hương từ Hiệp hội Điện tử nhận định thỏa thuận này sẽ ảnh hưởng đến sản xuất trong ngắn hạn, nhưng giúp nền kinh tế khỏe mạnh hơn về dài hạn.

Chuyên gia kinh tế Trịnh Nguyễn từ Natixis đánh giá, việc đạt được thỏa thuận là tín hiệu tốt, củng cố vị thế Việt Nam là điểm đến đầu tư hấp dẫn.

Ông Phạm Lưu Hưng – Kinh tế trưởng SSI (HM:SSI) – cho rằng Chính phủ có thể tung ra các chính sách hỗ trợ mới như ưu đãi thuế, giảm giá thuê đất, hoặc hỗ trợ tài chính trực tiếp cho đầu tư công nghệ cao.

Nhờ đó, cùng với khả năng trì hoãn áp thuế, thiệt hại đối với GDP 2025 có thể giới hạn ở mức khoảng 1%.

Theo dự báo của IMF, Việt Nam vẫn có thể đạt tăng trưởng trên 5% mỗi năm trong 5 năm tới, nếu biết cách thích ứng.

“Trong cuộc đua toàn cầu về vốn, nhân lực và công nghệ, Việt Nam không thể tự mãn,” ông Trần Phước Anh – Đại sứ Việt Nam tại Singapore – nhấn mạnh.