Gạo siêu thị "kém ngon" hay chỉ là khác biệt khẩu vị?

Vietstock - Gạo siêu thị "kém ngon" hay chỉ là khác biệt khẩu vị?

Khi gạo trong siêu thị được chuẩn hóa về kiểm định, bảo quản nhưng vẫn không thỏa mãn kỳ vọng vị giác của nhiều người, chất lượng có thật sự là vấn đề duy nhất? Những phản ánh trái chiều xoay quanh gạo siêu thị có thể đang gợi mở một bài toán lớn hơn về thói quen tiêu dùng và cách ngành hàng lúa gạo đang vận động.

Đầu tháng 7/2025, vụ việc một thương hiệu gạo lớn bị cấm thầu do vi phạm chất lượng đã khiến thị trường dậy sóng, đặc biệt là trong lòng người tiêu dùng vốn từ lâu vẫn tin rằng hàng trong siêu thị đạt "chuẩn". Từ đây, những thắc mắc vốn âm ỉ nay bật thành câu hỏi: "Tại sao nhiều người vẫn cho rằng gạo trong siêu thị thường không ngon bằng gạo mua ngoài chợ hay từ cửa hàng truyền thống?".

Chị Bích, ngụ tại phường An Đông, TPHCM, từng là khách hàng trung thành của dòng gạo ST25 đóng gói tại siêu thị, nay chuyển sang mua gạo cân ở tiệm quen vì "gạo mới thơm đúng kiểu gạo". Sự thay đổi trong lựa chọn ấy không hẳn vì giá, mà vì cảm nhận khẩu vị - thứ không thể kiểm định bằng tem nhãn hay giấy chứng nhận.

Từ bao bì sạch đến mâu thuẫn khẩu vị

Một chuyên gia lâu năm trong ngành gạo cho biết, vấn đề không nằm ở bao bì hay truy xuất nguồn gốc mà ở chỗ những yếu tố như bảo quản, luân chuyển hàng hóa, khả năng nắm bắt khẩu vị từng khu vực... là thứ mà chuỗi phân phối đại trà khó cá nhân hóa như cách các cửa hàng truyền thống đang làm.

Cửa hàng gạo truyền thống chỉ tập trung vào gạo, nhập hàng ít để luôn đảm bảo gạo mới, đồng thời có thể điều chỉnh theo phản hồi của từng khách quen. Trong khi đó, chuỗi siêu thị lớn vận hành bằng hợp đồng số lượng lớn, lưu kho dài ngày, rủi ro tồn hàng, và nhiều tầng lớp trung gian. Chưa kể, chiết khấu cao buộc nhà cung cấp phải "cân đối" lại bài toán lợi nhuận, đôi khi bằng cách giảm chất lượng gạo hoặc thay đổi giống gạo đóng bao.

Chị Cúc (phường Minh Phụng, TPHCM) kể: "Tôi từng mua gạo ST25 trong siêu thị, nhưng ăn không ra ST25. Sau đó chuyển sang mua gạo địa phương trồng ở Sóc Trăng - mềm, dẻo, gạo còn dính cám, để lâu có mọt, nhưng tôi thích vì cảm giác gạo sạch". Với chị, gạo ngon không nhất thiết phải có thương hiệu mà phải đúng "chất quê" như nhà trồng.

Anh Lộc (Hà Nội) cũng từng trải nghiệm mua ST25 ở nhiều nơi, siêu thị hay chợ truyền thống đều có, và quyết định dừng lại: "Cùng tên, cùng bao bì, nhưng ăn mỗi nơi mỗi khác. Tôi nghĩ gạo giả tràn lan ngoài thị trường. Giờ bỏ luôn, thà mua gạo thường còn yên tâm hơn".

Câu chuyện không chỉ của vị giác

Tâm lý người tiêu dùng Việt đôi khi đặt kỳ vọng cao vào cảm nhận "thơm như gạo nhà trồng". Nhưng kỳ vọng ấy lắm lúc mâu thuẫn với thực tế chuỗi cung ứng thương mại hóa, nơi chất lượng cần định lượng bằng quy chuẩn, chứ không chỉ cảm quan. Gạo có đạt chuẩn VietGAP, GlobalGAP chưa chắc "thơm như ký ức", nhưng lại đáp ứng yếu tố an toàn thực phẩm, ổn định nguồn cung.

Một người nội trợ như chị Tuyết (phường Tân Sơn, TPHCM) cho biết, vẫn ưu tiên mua gạo siêu thị: "Vì an toàn. Gạo được đóng gói kỹ, có nhãn mác rõ ràng. Ăn ngon hay không còn tùy loại, nhưng ít nhất tôi biết nó đến từ đâu"..

Anh Tuấn (phường Gò Vấp, TPHCM) cũng chia sẻ: "Gạo siêu thị, nếu biết chọn đúng thương hiệu thì vẫn rất ổn. Vấn đề là cách người tiêu dùng bảo quản sau khi mua về cũng ảnh hưởng không ít đến hương vị".

Bài toán thương mại và sự dịch chuyển của ngành

Trong khi nội địa còn loay hoay chuyện "ngon hay không ngon" thì ngành gạo Việt đang bước vào một giai đoạn chuyển mình. Ngày 05/06/2025, Việt Nam lần đầu xuất khẩu thành công 500 tấn gạo phát thải thấp vào Nhật Bản - một thị trường nổi tiếng khó tính. Sản phẩm này không chỉ sạch mà còn xanh, đóng dấu "gạo Việt phát thải thấp", gắn với Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL).

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, 6 tháng đầu năm 2025, Việt Nam xuất khẩu 4.9 triệu tấn gạo - mức kỷ lục mới - bất chấp áp lực cạnh tranh từ Ấn Độ và Thái Lan. Nhưng cũng vì tập trung xuất khẩu, nơi giá trị gia tăng cao, tiêu chuẩn rõ ràng, nên thị trường nội địa thường không được ưu tiên.

Người tiêu dùng trong nước, phần lớn vẫn chọn gạo theo cảm tính, nhãn mác, giờ đang đứng trước cơ hội định vị lại vai trò của mình. Khi thế giới đòi hỏi sự minh bạch, xanh sạch, chuẩn hóa, thì cũng đòi hỏi người tiêu dùng trong nước cần "thông thái" hơn để nhận diện giống lúa, phân biệt gạo thật - giả, hiểu chuỗi giá trị và đòi hỏi minh bạch từ các nhà bán lẻ.

Chất lượng không chỉ nằm trên bao bì

Nhiều chuyên gia trong ngành đều đồng thuận rằng "gạo ngon" là khái niệm không thể định lượng tuyệt đối. Nó là sự cộng hưởng của giống lúa, thổ nhưỡng, quy trình canh tác, cách bảo quản và cả khẩu vị người ăn.

Bà Hoa, nhà nông cung cấp lúa giống ở Thái Bình (cũ) chia sẻ: "Không thể nói gạo siêu thị là kém. Cũng không thể nói cửa hàng truyền thống luôn tốt hơn. Mỗi người ăn một khẩu vị. Quan trọng là chọn đúng, nắm được nhu cầu của gia đình, bản thân mình cần gì và muốn gì".

Một chuyên gia trong ngành cũng bổ sung: "Gạo sạch, an toàn mới là gạo tốt. Chất lượng không thể chỉ cảm nhận bằng vị giác mà còn phải gắn với sức khỏe. Người tiêu dùng cần hiểu rằng có loại gạo dùng hằng ngày, có loại dùng để thưởng thức, và cách phân biệt ấy nên được hướng dẫn rõ ràng, thay vì chỉ là tranh cãi cảm tính".

Sau cùng, câu hỏi "gạo siêu thị có thật sự kém ngon?" không nên được trả lời bằng lựa chọn đúng hoặc sai; bởi đây là vấn đề gắn với hành vi tiêu dùng, kỳ vọng vị giác và chuyển động thị trường. Khi ngành gạo Việt đang định hình lại trên bản đồ thế giới bằng gạo phát thải thấp, thị trường nội địa cũng xứng đáng được nâng tầm. Người tiêu dùng thông thái không chỉ chọn gạo ngon, mà còn góp phần thúc đẩy ngành gạo phát triển bền vững hơn.

Thế Mạnh