Tết Nguyên đán Quý Mão rơi vào tháng 1/2023 nên nhu cầu mua sắm của người dân tăng cao, đẩy giá hàng hóa và dịch vụ tăng theo quy luật tiêu dùng vào dịp Tết. Giá xăng dầu trong nước tăng theo giá nhiên liệu thế giới và điều chỉnh theo mức thuế bảo vệ môi trường từ 1/1/2023 là những yếu tố khiến chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 1/2023 tăng khá cao so với tháng trước.
Cụ thể, CPI tháng 1/2023 tăng 0,52% so với tháng trước. Trong khi đó, so với cùng kỳ năm 2022, CPI tháng 1/2023 tăng 4,89%. Đây là mức tăng khá cao so với tháng 1 của 5 năm trở lại đây.
So với cùng kỳ năm trước, CPI của các tháng 1 từ năm 2019 trở lại đây tăng lần lượt 2,56%; 6,43%; 0,97%; 1,94% và 4,89%.
So với tháng trước, CPI của một số nhóm mặt hàng cũng tăng khá cao, do ảnh hưởng của chi tiêu trong dịp Tết. Cụ thể, nhóm hàng ăn và dịch vụ ăn uống tăng 0,82%; nhóm ăn uống ngoài gia đình tăng 0,46%; nhóm đồ uống và thuốc lá tăng 1,12%; nhóm may mặc, mũ nón, giày dép tăng 0,62%...
Trong khi đó, nhóm nhà ở và vật liệu xây dựng giảm 0,12%; nhóm thiết bị và đồ dùng gia đình tăng 0,36%; nhóm giao thông tăng 1,39%; nhóm giáo dục giảm 0,15%; nhóm văn hóa, giải trí và du lịch tăng 0,42%; nhóm hàng hóa và dịch vụ khác tăng 0,7%.
Trong khi đó, do nhu cầu mua sắm vàng trước Tết Nguyên đán, chỉ số giá vàng tháng 1/2023 tăng 0,51% so với tháng trước; tăng 3,57% so với cùng kỳ năm trước.
Còn giá USD bình quân trên thị trường tự do ở quanh mức 23.690 VND/USD. Chỉ số giá USD tháng 1/2023 giảm 2,05% so với tháng trước; tăng 3,18% so với cùng kỳ năm trước.
Tổng cục Thống kê đã chỉ ra, diễn biến CPI tháng 1 của 5 năm trở lại đây. Đó là so với cùng kỳ năm trước, nhóm giáo dục tháng 1/2023 tăng cao nhất, với 11,6%, chủ yếu do trong năm học 2021-2022 nhiều địa phương đã miễn, giảm học phí để chia sẻ khó khăn với người dân trong đại dịch. Trong khi đó, năm học 2022-2023, một số tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã tăng mức học phí.
Diễn biến CPI của tháng 1 trong 5 năm trở lại đây
Ngoài nhóm giáo dục, thì nhóm nhà ở và vật liệu xây dựng cũng tăng cao, lên tới 6,94%, do giá vật liệu bảo dưỡng nhà ở và nhà ở thuê tăng. Nhóm hàng ăn và dịch vụ ăn uống tăng 6,08%, chủ yếu do dịch COVID-19 được kiểm soát, dịch vụ ăn uống ngoài gia đình tăng 7%; giá lương thực tăng 3,74% và thực phẩm tăng 6,11%.
Nhóm văn hóa, giải trí và du lịch so với cùng kỳ năm trước cũng tăng 5,3%, do dịch COVID-19 được kiểm soát, giá tour, khách sạn, nhà hàng tăng khi nhu cầu du lịch trong nước tăng.
Trong khi đó, nhóm đồ uống và thuốc lá tháng 1/2023 tăng 4,36%, chủ yếu do nhu cầu tiêu dùng tăng trong dịp Tết Nguyên đán, giá nguyên liệu sản xuất đồ uống, chi phí vận chuyển tăng…
Tổng cục Thống kê cho biết, sự phục hồi trở lại của các hoạt động tiêu dùng, dịch vụ, du lịch đã đẩy CPI tháng 1/2023 tăng khá cao so với cùng kỳ năm trước. Đây là điều đã được cảnh báo trước, sẽ gây áp lực lên mục tiêu kiểm soát lạm phát của năm 2023. Và đó cũng là lý do vì sao trong các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội năm 2023, mục tiêu kiểm soát được đặt ra ở mức 4,5%, thay vì dưới 4% như một số năm trước đây.
Tổng cục Thống kê cũng cho biết, lạm phát cơ bản tháng 1/2023 tăng 0,46% so với tháng trước, tăng 5,21% so với cùng kỳ năm trước.
Tổng cục Thống kê lý giải, việc lạm phát cơ bản tăng 5,21% so với cùng kỳ năm trước, cao hơn mức CPI bình quân chung (tăng 4,89%), chủ yếu do lạm phát cơ bản từ tháng 7/2022 đến tháng 12/2022 có mức tăng so với tháng trước cao hơn CPI chung, do giá xăng dầu và giá dịch vụ giáo dục là yếu tố kiềm chế tốc độ tăng CPI trong các tháng này thuộc nhóm hàng được loại trừ trong danh mục tính toán lạm phát cơ bản. Lạm phát cơ bản tháng 1/2023 ở mức nền cao hơn CPI chung nên có mức tăng so với cùng kỳ năm trước cao hơn.
