Dòng tiền chứng khoán dịch chuyển trước tác động thiên tai
Investing.com - Trung Quốc hiện nắm giữ khoảng 70% trữ lượng đất hiếm toàn cầu, khiến nước này trở thành “ông lớn” không thể thay thế trong chuỗi cung ứng công nghệ cao.
Đất hiếm là nhóm khoáng sản chiến lược, thiết yếu cho mọi thiết bị hiện đại từ điện thoại thông minh, thiết bị y tế, đến hệ thống vũ khí và đặc biệt là ngành công nghiệp xe điện. Không chỉ cung cấp, Trung Quốc còn thống trị gần như toàn bộ quy trình chế biến, đặc biệt là đất hiếm nặng.
Sức mạnh thực sự của Bắc Kinh nằm ở khả năng tinh luyện, chiếm tới 99% công suất chế biến đất hiếm nặng toàn cầu. Các nguyên tố như dysprosium và terbium là thành phần quan trọng giúp nam châm vĩnh cửu chịu nhiệt cao và duy trì từ tính lâu dài. Trung Quốc hiện sản xuất 90% nam châm vĩnh cửu toàn cầu, khoảng 200.000 tấn mỗi năm, được dùng trong động cơ xe điện và nhiều thiết bị công nghệ cao khác. Một chiếc ô tô điện trung bình cần 0,5 kg đất hiếm, trong khi xe hybrid sử dụng từ 1 đến 5 kg, trị giá 50 đến 200 USD.
Quyền lực này cho phép Trung Quốc sử dụng đất hiếm như một công cụ chiến lược.
Tháng 4/2025, Bắc Kinh siết chặt xuất khẩu đất hiếm với lý do an ninh quốc gia và nghĩa vụ kiểm soát vũ khí, gây gián đoạn đáng kể cho các nhà sản xuất quốc tế. Việc xin giấy phép xuất khẩu phức tạp và không đồng nhất giữa các địa phương khiến nhiều đơn hàng bị trì hoãn hoặc từ chối.
Trong khi đó, Việt Nam được biết đến có trữ lượng đất hiếm lớn, nhưng con số thực tế vừa được điều chỉnh giảm mạnh. Theo Cơ quan Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ (USGS), trữ lượng đất hiếm của Việt Nam năm 2025 ước tính 3,5 triệu tấn, giảm từ mức 22 triệu tấn trước đó, đưa Việt Nam xuống vị trí thứ 6 toàn cầu. Dù có nguồn tài nguyên đáng kể, sản lượng khai thác thực tế vẫn thấp, chỉ đạt 300 tấn oxit đất hiếm vào năm ngoái và sản xuất hàng loạt chưa được triển khai.
Hoạt động khai thác chủ yếu tập trung ở Tây Bắc và Tây Nguyên, với nhiều mỏ đất hiếm nhẹ có nguồn gốc thủy nhiệt như Bắc Nậm Xe, Nậm Xe, Đông Pao (Lai Châu), Mường Hum (Lào Cai) và Yên Phụ (Yên Bái), cùng một số mỏ nhỏ dọc bờ biển từ Quảng Ninh đến Vũng Tàu. Những thỏa thuận hợp tác gần đây với Hoa Kỳ về khoáng sản quan trọng vẫn mở ra cơ hội cho Việt Nam phát triển ngành công nghiệp đất hiếm, đặc biệt hướng tới chế biến sâu để khai thác hiệu quả nguồn tài nguyên hiện có.