Khi nói đến thị trường hàng hóa, thì nhà đầu tư sẽ nghĩ ngay tới thị trường dầu, khí đốt hoặc vàng, ít ai nhắc tới thị trường ngũ cốc và đặc biệt là thị trường cà phê. Đây có thể là một sai lầm lớn bởi thị trường cà phê là một trong những thị trường hàng hóa sôi động nhất thế giới. Nó đôi khi được coi là một mặt hàng xa xỉ và là một mặt hàng thiết yếu đối với người tiêu dùng. Liệu bây giờ chúng ta có thể nói đến tình trạng thâm hụt thị trường cà phê và lo sợ rằng đồ uống này có thể sẽ sớm bị cạn kiệt hay không?
Brazil là nữ hoàng của cà phê Arabica
Brazil là quốc gia dẫn đầu về sản lượng cà phê trên thế giới chủ yếu là cà phê Arabica. Loại cà phê này được sử dụng chủ yếu trong máy pha cà phê espresso. Brazil cũng là nước “duy nhất” sản xuất cà phê loại Robusta lớn thứ hai thế giới. Loại cà phê này được sử dụng để sản xuất cà phê hòa tan. Hầu hết Robusta được trồng ở châu Á, chủ yếu ở Việt Nam và Indonesia.
Tuy nhiên, khi xem xét diễn biến giá cà phê trên toàn thế giới, chúng tôi chủ yếu phân tích thực trạng ở Brazil và Arabica. Các vấn đề về sản xuất ở Brazil thường khiến cho giá cà phê trên toàn thế giới tăng mạnh. Mặt khác, mùa màng bội thu cũng sẽ khiến cho giá cà phê sụt giảm rõ rệt. Những trường hợp như vậy thường kéo dài nhiều năm. Nhìn lại 10 năm qua, thị trường cà phê thậm chí đã có những thời điểm sản lượng thu hoạch tăng vượt trội khiến cho nguồn cung bị dư thừa quá mức, cho dù nhu cầu tiêu thụ ngày càng tăng trưởng mạnh mẽ. Có thể thấy sau năm 2020 lượng tiêu thụ đã bắt đầu chững lại và trong quá khứ đã có hai giai đoạn mà cung vượt quá cầu, đó là những năm 2014-2016 và 2020-2022. Mặc dù vậy, lượng tồn kho trên thị trường hiện tại đang có xu hướng giảm và giá cà phê đang cho thấy mức tăng trưởng tương đối cao. Trường hợp này bắt nguồn từ đâu?
Bí quyết để lượng tồn kho thấp trên thị trường cà phê
Tất nhiên, cà phê không thể giữ thời gian quá lâu bởi khả năng lưu trữ bị hạn chế - nông sản dễ bị hư hỏng. Bất chấp tình trạng dư cung lớn trên thị trường trong những năm gần đây, nhưng chúng ta vẫn chứng kiến lượng tồn kho cuối vụ sụt giảm, hiện đang gần mức thấp nhất trong 10 năm qua.
Vậy thì tại sao giá lại tăng đột biến khi mà thị trường có lượng cung vượt cầu rất lớn? Nguyên nhân là do giá cà phê hiện tại rất thấp cho dù cà phê đạt tiêu chuẩn và chất lượng cao. Mặc dù Brazil là nước sản xuất cà phê lớn nhất thế giới nhưng các nước Trung Mỹ trong đó có Colombia, lại dẫn đầu về việc sản xuất cà phê “ngon nhất”. Tồn kho "cà phê đạt tiêu chuẩn" tại các kho của sàn giao dịch ICE đã sụt giảm trong nhiều năm, đạt đến mức mà tồn kho thậm chí không đủ để cung cấp cho 1 ngày tiêu thụ toàn cầu. Việc thiếu cà phê để cung cấp là một nguyên nhân dẫn đến giá cà phê tăng rất mạnh lên khoảng 2,5 USD/pound vào năm 2022, đây là mức cao nhất trong hơn 10 năm qua. Lần cuối cùng chúng ta thấy giá cà phê ở mức đỉnh là vào năm 2011 với khoảng 3 USD/pound, cao hơn một chút so với mức vào giữa những năm 1990.
Tồn kho "cà phê đạt tiêu chuẩn" ở mức thấp là kết quả của việc thu hoạch cà phê quá mức trên toàn thế giới, có thời điểm việc thu hoạch quá mức khiến giá giảm xuống dưới 1 USD/pound. Người ta ước tính rằng chi phí sản xuất cà phê trên các đồn điền tối thiểu là 1,2 USD/pound. Với việc giá duy trì ở mức thấp hơn so với chi phí sản xuất trong nhiều năm khiến cho sản lượng "cà phê đạt tiêu chuẩn" sụt giảm đáng kể.
Nhưng đó chưa phải là tất cả. Vào ngày 1 tháng 12, các quy định về việc chứng nhận cà phê trong các kho của ICE sẽ thay đổi. Cho đến nay, cà phê để trong kho quá lâu có thể bị phạt “tuổi tác”, chiếm một khoản từ vài đến một chục xu mỗi pound cà phê. Để tránh bán cà phê với giá thấp, các thương lái đã rút cà phê ra khỏi kho và chứng nhận lại hoặc bán ra ngoài thị trường. Kể từ ngày 1 tháng 12, cà phê đã được chứng nhận sẽ không được phép thực hiện lại. Nhiều người tham gia thị trường này đã rút một lượng lớn cà phê trong kho ra khỏi sàn giao dịch trong vài tháng qua để tránh bị phạt tuổi tác, khiến lượng tồn kho sụt giảm nghiêm trọng. Sau ngày đầu tiên của tháng 12, chúng ta sẽ xem liệu thị trường có thực sự thắt chặt hay không và liệu lượng tồn kho bị rút ra trước đó có quay trở lại thị trường lần nữa hay không. Reuters ước tính có tới 160.000 bao đang chờ chứng nhận, chiếm hơn một nửa số lượng tồn kho hiện có.
Điều gì xảy ra tiếp theo đối với cà phê?
Giá cà phê bắt đầu phục hồi trở lại vào tháng 10 sau đợt giảm khá lâu. Việc phục hồi có liên quan đến lượng tồn kho sụt giảm và sự lo ngại về hiện tượng thời tiết El Nino. El Nino có thể gây ra những thay đổi đáng kể về nhiệt độ và lượng mưa, điều đó làm cho năng suất của cây cà phê sụt giảm. Mặt khác, dự báo hiện tại cho thấy sản lượng cà phê Brazil tăng trưởng gần mức kỷ lục và hiện đang xuất khẩu gần như nhiều nhất trong lịch sử, điều này trái ngược hoàn toàn với bức tranh tồn kho cà phê ở mức thấp. Tuy nhiên, các nhà đầu cơ đã giảm thiểu đáng kể vị thế bán đối với thị trường cà phê, cho thấy khả năng giá sẽ tiếp tục phục hồi. Trong lịch sử của thị trường cà phê, thời điểm cuối năm giá cà phê thường tăng trưởng tích cực và hiện tại chúng ta đang ở trong giai đoạn đó.
Tuy nhiên, năm tới vẫn là một dấu hỏi lớn - dự kiến sản lượng toàn cầu sẽ ở mức cực kỳ lớn với 174 triệu bao (60kg/bao), cùng với nhu cầu tiêu thụ vượt quá 170 triệu bao. Nếu bức tranh thị trường này cứ tiếp diễn thì xu hướng tăng sẽ khó có thể tiếp tục. Tuy nhiên, nếu sản lượng cà phê ở Brazil không có sự phục hồi và phải gánh chịu những "tổn thất" bởi hiện tượng thời tiết El Niño, thì thị trường có thể gần như thiếu hụt cho mùa vụ 2023/2024. Trong trường hợp đó, có thể lượng tồn kho cà phê trên sàn giao dịch ICE sẽ ở mức cực thấp báo hiệu cho sự thiếu hụt cà phê, và đặt biệt là loại có chất lượng tốt nhất.
XTB cung cấp các sản phẩm phái sinh độc quyền. Thông tin trong bài viết chỉ được cung cấp mang tính thông tin chung và là tài liệu đào tạo. Bất kỳ ý kiến, phân tích, giá cả hoặc nội dung khác không được xem là tư vấn hoặc khuyến nghị giao dịch phái sinh.