Vietstock - Tình trạng bán cổ phiếu cưỡng chế tiếp tục ám ảnh TTCK Trung Quốc
UBS ước tính khoảng 68 tỷ USD cổ phiếu gặp nguy cơ bị thanh lý cưỡng chế
3 năm trước, làn sóng bán tháo cưỡng chế (forced sale) từ những chuyên viên giao dịch (trader) có sử dụng ký quỹ (margin) đã châm ngòi cho cú đổ đèo khủng khiếp của thị trường chứng khoán Trung Quốc. Giờ thì bóng ma ấy đang trở về ám ảnh thị trường này và chực chờ một đợt bán tháo mới.
Dữ liệu từ China Securities và Bloomberg cho thấy, có hơn 5 ngàn tỷ Nhân dân tệ cổ phiếu Trung Quốc (tương đương 770 tỷ USD và chiếm khoảng 12% vốn hóa toàn thị trường), được sử dụng để thế chấp cho các khoản vay. Các khoản thế chấp này trở thành ngọn nguồn cho nỗi lo ngại từ các chuyên gia phân tích lẫn Chính phủ Trung Quốc sau khi chỉ số Shanghai Composite giảm mạnh và chỉ còn cách vài điểm nữa là về phạm vi "thị trường con gấu".
Nỗi lo ngại ở đây là trong trường hợp người vay nợ không thể đáp ứng yêu cầu thế chấp bổ sung, các cổ phiếu thế chấp sẽ bị thanh lý cưỡng chế, đồng thời kéo giá cổ phiếu giảm sâu hơn. Trong tuần này, các cơ quan quản lý Trung Quốc nói với các công ty môi giới rằng họ phải có sự chấp thuận của Chính phủ trước khi bán ra một lượng lớn cổ phiếu thế chấp. Dù vậy, một số chuyên gia phân tích cho biết mối đe dọa từ tình trạng bán cưỡng chế sẽ tiếp tục gây tổn thương tới TTCK Trung Quốc. UBS Group AG ước tính khoảng 68 tỷ USD dưới dạng cổ phiếu đã rớt xuống dưới ngưỡng thanh lý cưỡng chế.
“Đây sẽ là một trong những nỗi ám ảnh với thị trường chứng khoán Trung Quốc trong ngắn hạn”, Hao Hong, Trưởng Bộ phận Chiến lược tại Bocom International Holdings, cho biết trong một cuộc phỏng vấn từ Thượng Hải.
Đã có một số chuyên gia lên tiếng cảnh báo về một đợt lao dốc kiểu như năm 2015. Các dấu hiệu bất ổn gia tăng trên thị trường chứng khoán Trung Quốc có thể khiến nhà đầu tư toàn cầu nản lòng và lo ngại. Họ lo ngại về những vấn đề như khả năng chiến tranh thương mại, làn sóng tháo chạy ra khỏi các thị trường mới nổi gần đây và quá trình thắt chặt chính sách tiền tệ ở Mỹ và châu Âu.
Các cơ quan quản lý Trung Quốc có nhiều công cụ để làm giảm bớt khả năng xảy ra bán tháo ồ ạt. Những chỉ đạo của Chính phủ tới các công ty chứng khoán trong tuần qua (như phải được Chính phủ chấp nhận trước khi thanh lý cưỡng chế các cổ phiếu có sử dụng ký quỹ) có thể làm giảm nhịp độ thanh lý cưỡng chế cổ phiếu. Bên cạnh đó, khả năng Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBoC) giảm bớt yêu cầu dự trữ của các ngân hàng cũng có thể cải thiện tâm lý thị trường. Các cơ quan quản lý đã đặt giới hạn lên số lượng cổ phiếu có thể thế chấp nhằm hạn chế rủi ro.
Tuy nhiên, điều này không có nghĩa đà sụt giảm của thị trường chứng khoán sẽ không có khả năng trở nên tồi tệ hơn. Căng thẳng thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ vẫn còn đó và các cơ quan quản lý ở Bắc Kinh vẫn tiếp tục đẩy mạnh chiến dịch thu hẹp hệ thống ngân hàng ngầm trị giá 10 ngàn tỷ USD này. Các sản phẩm quản lý tài sản do những nhà cho vay ngầm cung ứng là một nguồn vốn quan trọng cho cả các doanh nghiệp và thị trường chứng khoán.
Rủi ro tái tài trợ
Theo một số khía cạnh, tình trạng thế chấp cổ phiếu có thể tạo ra nhiều vấn đề hơn khi thị trường trong xu hướng giảm, còn rắc rối hơn cả khoản nợ ký quỹ (margin debt) – vốn đã làm chao đảo thị trường trong năm 2015.
Hầu hết các trader có sử dụng margin đều có khoản nợ tương đối nhỏ và có ít khả năng đối mặt với tình trạng kiệt quệ tài chính nếu các cổ phiếu nắm giữ của họ giảm giá. Tuy nhiên, các cổ đông – những người thế chấp lượng cổ phần của mình để vay nợ – thường sẽ vay nợ ở quy mô lớn hơn nhiều để đầu tư vốn vào doanh nghiệp của họ hoặc vào các tài sản kém thanh khoản khác. Việc bổ sung thế chấp khi giá cổ phiếu suy giảm là rất khó, nhất là đối với những nhà sáng lập có phần lớn tài sản gắn chặt với công ty của họ. Việc có khả năng tiếp cận với những nguồn tài trợ khác ngày càng trở nên khó hơn trong năm nay, khi Chính phủ Trung Quốc tăng cường kiểm soát hệ thống ngân hàng ngầm.
“Nỗ lực giảm bớt đòn bẩy của Trung Quốc sẽ tiếp tục khiến việc tái tài trợ trở nên khó khăn hơn”, Sean Hung, Chuyên gia phân tích cấp cao tại Moody’s Investors Service (Moody’s) ở Hồng Kông, cho hay. “Nếu một cổ đông lớn của công ty đã thế chấp lượng lớn cổ phần để vay nợ thì điều này thường cho thấy các điều kiện thanh khoản của công ty khá eo hẹp và rủi ro vỡ nợ trên những khoản vay thế chấp bằng cổ phiếu cũng cao hơn”.
Ít nhất 37 công ty Trung Quốc đã xuất hiện rủi ro liên quan tới việc thế chấp cổ phiếu trong tháng vừa qua, theo các hồ sơ pháp lý nộp lên Sở Giao dịch Chứng khoán Trung Quốc do Bloomberg thu thập được. Shenzhen Dvision – công ty chuyên về truyền thông – cho biết trong ngày thứ Ba (19/06) rằng số lượng cổ phiếu thế chấp (chiếm tới 40% cổ phiếu hiện hữu của công ty) đã rớt xuống ngưỡng thanh lý cưỡng chế. Vào cuối tháng 5/2018, Jiangsu Dewei Advanced Materials cho biết 33% cổ phiếu công ty đang gặp rủi ro bị thanh lý.
Các công ty nhỏ hơn thường dễ bị tác động nhất trước làn sóng bán tháo xuất phát từ tình trạng thanh lý cưỡng chế, vì các cổ đông lớn của họ không có khả năng chuẩn bị vốn bổ sung, theo Moody’s.
Tập đoàn Changjiang & Jinggong Steel Building – chuyên về sản xuất các máy móc nông nghiệp – là một trong những công ty mà SWS Research cho là đang đối mặt với rủi ro bị thanh lý cưỡng chế. Giá cổ phiếu của công ty này đã giảm hơn 50% so với mức đỉnh hồi năm ngoái. Được biết, 37% cổ phiếu của họ được sử dụng làm khoản thế chấp để vay nợ. Theo SWS, Yihua Lifestyle Technology Co., Suning Universal Co. và Sanxiang Impression Co. cũng đối mặt với tình trạng tương tự.
Tạm ngưng giao dịch cổ phiếu
Một nhân viên của Yihua Lifestyle cho biết công ty không hề được thông báo về số lượng cổ phiếu thế chấp đang đối mặt với rủi ro bị thanh lý, còn công ty Sanxiang Impression cho biết họ không nhận thấy rủi ro bị thanh lý cưỡng chế.
Công ty Trung Quốc được cho là thường tạm dừng giao dịch cổ phiếu để câu thêm thời gian với các chủ nợ. Số lượng cổ phiếu bị tạm ngừng giao dịch lên tới 7% số lượng cổ phiếu niêm yết tại Trung Quốc vào ngày 22/06/2018, cao hơn gần 4 lần so với mức 6% tại cuối năm 2017. Còn nhớ, gần 50% cổ phiếu trên thị trường chứng khoán Trung Quốc bị tạm ngưng trong suốt đợt bán đổ bán tháo năm 2015.
Một số chuyên gia phân tích cũng cố gắng đánh giá thiệt hại tiềm ẩn từ tình trạng thanh lý cưỡng chế các cổ phiếu thế chấp nếu giá cổ phiếu tiếp tục lao dốc như hiện nay. Nếu thị trường giảm tiếp 10% nữa thì sẽ đẩy lượng cổ phiếu trị giá khoảng 306 tỷ Nhân dân tệ xuống dưới ngưỡng thanh lý cưỡng chế, và con số này sẽ tăng lên hơn 1 ngàn tỷ Nhân dân tệ nếu thị trường giảm 30%, các chuyên gia phân tích tại Essence Securities viết trong báo cáo ngày 18/06.
“Có nhiều rủi ro tín dụng tiềm ẩn nếu một công ty thế chấp quá nhiều cổ phiếu để vay nợ”, các chuyên gia phân tích tại Everbright Securities cho hay. “Khi thị trường trở nên biến động mạnh hơn những rủi ro này sẽ hiện rõ ra hơn và với tốc độ nhanh hơn”.
Vũ Hạo (Theo Bloomberg)
