Thống đốc BoE cảnh báo nguy cơ lặp lại khủng hoảng tài chính 2008
Investing.com - Giới chuyên gia nhận định thỏa thuận hợp tác đất hiếm vừa được Mỹ và Úc ký kết khó có thể làm lung lay vị thế thống trị của Trung Quốc trong ngắn hạn, bởi việc mở rộng sản xuất loại khoáng sản chiến lược này đòi hỏi thời gian dài và thay đổi lớn trong hành vi mua hàng toàn cầu.
Ngày 20/10, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Úc Anthony Albanese ký thỏa thuận hợp tác khai thác – chế biến khoáng sản quan trọng, bao gồm đất hiếm. Theo đó, mỗi bên sẽ đầu tư 1 tỷ USD trong sáu tháng tới, đồng thời triển khai dự án đường ống trị giá 8,5 tỷ USD. Ông Trump khẳng định: “Chỉ trong một năm, chúng ta sẽ có nhiều khoáng sản và đất hiếm đến mức không biết dùng thế nào cho hết”.
Úc hiện là một trong những quốc gia có trữ lượng đất hiếm lớn nhất thế giới, ước tính khoảng 5,7 triệu tấn. Thông tin về thỏa thuận nhanh chóng thu hút sự chú ý của giới khai khoáng toàn cầu, đặc biệt tại hội nghị ở Sydney ngày 21/10. Nhiều chuyên gia cho rằng đây là tín hiệu tích cực, giúp ngành mỏ Úc có thêm vốn và cơ hội đầu tư, song nhấn mạnh quá trình chuyển dịch chuỗi cung ứng khỏi Trung Quốc sẽ rất lâu dài.
Nhà phân tích Dan Morgan (Barrenjoey) đánh giá các mục tiêu vận hành vào năm 2027 là “quá tham vọng”, bởi “với lĩnh vực đất hiếm, không có gì diễn ra nhanh được. Để có nguồn cung ổn định, cần ít nhất 5–7 năm”.
Hiện Trung Quốc vẫn nắm ưu thế tuyệt đối với 44 triệu tấn trữ lượng và chiếm 90% công suất tinh chế đất hiếm toàn cầu, theo Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS). Báo cáo của Goldman Sachs cũng cho biết Bắc Kinh kiểm soát 69% hoạt động khai thác và 98% sản xuất nam châm đất hiếm – vật liệu thiết yếu trong lĩnh vực quốc phòng, năng lượng sạch và xe điện.
Dù đất hiếm không quá khan hiếm trong tự nhiên, việc khai thác và tinh chế lại cực kỳ phức tạp, tốn kém và gây hại môi trường – yếu tố khiến Trung Quốc, với chi phí thấp và công nghệ hoàn thiện, giữ vai trò thống trị suốt nhiều thập kỷ.
Trước bối cảnh căng thẳng thương mại và lo ngại an ninh chuỗi cung ứng, Mỹ cùng các đồng minh đang nỗ lực giảm phụ thuộc vào Bắc Kinh. Từ tháng 4, Trung Quốc đã hai lần siết xuất khẩu đất hiếm và nam châm, gây thiếu hụt linh kiện cho ngành ô tô và buộc Washington phản ứng bằng đợt tăng thuế mới 100% đối với hàng nhập khẩu Trung Quốc từ đầu tháng 11 tới.
Tại Trung Quốc, giá oxit NdPr – loại đất hiếm tinh chế phổ biến nhất – từng tăng lên 88 USD/kg hồi tháng 8, trước khi giảm còn 71 USD/kg. Nhiều doanh nghiệp phương Tây kêu gọi chính phủ thiết lập giá sàn để hỗ trợ đầu tư, và điều khoản này đã được đưa vào thỏa thuận Mỹ – Úc. Tuy nhiên, theo Dylan Kelly (Terra Capital), việc đặt giá sàn là “khó khả thi”, và kỳ vọng nguồn cung dồi dào trong một năm là “phi thực tế”.
Các doanh nghiệp khai khoáng tại Úc như Arafura Rare Earths kỳ vọng hưởng lợi từ thỏa thuận này. Dự án Nolans của công ty cần khoảng 800 triệu USD vốn đầu tư và dự kiến bắt đầu sản xuất vào năm 2029. Cổ phiếu nhóm đất hiếm tại Úc đồng loạt tăng mạnh trong phiên 21/10 – Lynas Rare Earths tăng 4,7%, VHM tăng 30%, Northern Minerals tăng hơn 16%.
Tuy vậy, giới chuyên môn cho rằng hiệu quả của các dự án mới vẫn phụ thuộc vào hành vi mua hàng của thị trường. Giám đốc điều hành Syrah Resources Shaun Verner nhận định: “Nếu khách hàng vẫn chuộng nguồn cung giá rẻ từ Trung Quốc, doanh nghiệp phương Tây sẽ không có động lực đầu tư mở rộng sản xuất”.