"Cơn bão" giá hàng hóa buộc người tiêu dùng phải thắt lưng buộc bụng

Vietstock - "Cơn bão" giá hàng hóa buộc người tiêu dùng phải thắt lưng buộc bụng

Giá cả một số loại hàng hóa then chốt trên thế giới như thực phẩm, nhiên liệu, chất dẻo, kim loại đang tăng vượt quá khả năng chi trả của người dân. Điều này buộc người tiêu dùng phải thắt lưng buộc bụng.

Nếu xu hướng này tiếp diễn, nền kinh tế - vốn đang chịu hàng loạt khó khăn từ đại dịch và xung đột Nga-Ukraine - có thể rơi vào suy thoái.

Hiện tượng này đang diễn ra theo nhiều cách khác nhau. Đà tăng giá khí thiên nhiên ở Trung Quốc đang buộc các nhà máy gốm phải giảm 50% công suất. Một công ty đường bộ ở Missouri đang bàn về nguy cơ dừng hoạt động vì chi phí dầu diesel tăng cao. Các nhà máy thép tại châu Âu sử dụng lò hồ quang điện cũng phải cắt giảm sản xuất do giá điện tăng mạnh. Điều này càng khiến giá thép càng thêm đắt đỏ.

Bóng ma suy thoái trở lại

Giá thực phẩm toàn cầu lập kỷ lục mới trong tháng trước khi xung đột Nga-Ukraine gây gián đoạn chuỗi cung ứng hàng hóa của hai quốc gia vốn cung cấp tới 1/4 lượng ngũ cốc và phần lớn dầu ăn cho thế giới.

Giá thực phẩm ngày càng đắt đỏ có thể làm phiền lòng tầng lớp trung lưu, nhưng với những người nghèo, giấc mơ thoát nghèo đang trở nên xa vời hơn.

Ở các nước phát triển, tác động từ giá năng lượng và thực phẩm sẽ khiến các hộ gia đình cắt giảm chi tiêu đối với những nhu cầu không thiếu yếu, chẳng hạn như đi ăn ngoài, du lịch, mua iPhone hay máy PlayStation.

Bên cạnh đó, việc Trung Quốc quyết định phong tỏa trung tâm sản xuất thép hàng đầu có thể càng “bóp nghẹt” nguồn cung và đẩy giá các mặt hàng bán chạy như xe điện, đồ gia dụng.

“Xét cả thảy, đây là những tín hiệu của một sự suy thoái”, Kenneth Medlock III, Giám đốc cấp cao của Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng tại Viện Chính sách Công Baker thuộc Đại học Rice, nhận định.

Kristalina Georgieva, Giám đốc Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), cho biết tổ chức sắp phải giảm dự báo tăng trưởng toàn cầu vì chiến tranh ở Ukraine và nhận thấy nguy cơ suy thoái ở một số quốc gia. Bà tin rằng kinh tế thế giới sẽ vẫn tăng trưởng trong năm nay dù thấp hơn dự báo 4.4% trước đó.

Chủ tịch Fed Jerome Powell cho biết xung đột Nga-Ukraine đang gây thêm áp lực lên giá thực phẩm, năng lượng và nhiều các mặt hàng khác "ngay khi lạm phát đã tăng quá cao". Ông cho biết kìm hãm đà tăng của lạm phát hiện là ưu tiên hàng đầu của Fed, đồng thời NHTW cũng sẵn sàng tăng lãi suất 0.5 điểm phần trăm trong các cuộc họp tiếp theo nếu cần.

Đòn giáng từ giá năng lượng

Nguy cơ lớn nhất có lẽ nằm ở Châu Âu khi nguồn cung năng lượng ở khu vực này phụ thuộc phần lớn vào Nga. Hiện giá khí thiên nhiên tại châu Âu đã cao gấp 6 lần so với cách đây 1 năm, trong khi giá điện cao gần 5 lần.

Trong khi đó, nước Anh mới đây đã buộc phải hạ dự báo tăng trưởng từ 6% xuống 3.8% trong bối cảnh người tiêu dùng đang phải đối mặt với cơn gió ngược chưa từng có trong ít nhất 6 thập kỷ.

“Không còn nghi ngờ gì nữa, lạm phát sẽ tiếp tục tăng cao như một hậu quả từ xung đột Nga-Ukraine”, James Smith, chuyên gia kinh tế chuyên nghiên cứu về các thị trường phát triển của ING, cho hay. “Giá khí đốt sẽ tăng mạnh lên mức quá cao sẽ làm suy giảm nhu cầu”.

Cơn bão giá còn hiện hữu trong các sản phẩm phổ biến như dầu hay lithium, thành phần quan trọng trong pin xe điện và thiết bị điện tử.

Các nhà sản xuất pin ở Trung Quốc đã phải mua lithium với giá cao gấp 5 lần so với cách đây 1 năm. Do đó, họ buộc phải chuyển một phần chi phí vào giá bán xe điện, qua đó có thể làm giảm doanh số bán xe điện.

“Áp lực đang đè nặng lên các nhà sản xuất xe hơi. Điều thị trường lo lắng nhất lúc này là doanh số bán xe điện trong vài tháng tới có thể sẽ đi ngang hoặc đi xuống sau khi giá bán điều chỉnh”, Maria Ma, Chuyên viên phân tích tại Thị trường kim loại Thượng Hải (SMM) cho biết.

Các nhà sản xuất phân bón - thường sử dụng khí đốt tự nhiên làm nguyên liệu thô - cũng đã bắt đầu giảm quy mô sản xuất trong năm 2021. Italy, Đức, Anh đang tìm cách tăng đốt than vào mùa đông để giảm áp lực khí đốt ở lĩnh vực sản xuất điện. Điều này sẽ giải phóng nguồn khí thiên nhiên dành cho các ngành công nghiệp, như nhà sản xuất kinh và thép.

Dẫu vậy, theo nhiều chuyên gia, nhiêu đây vẫn chưa đủ để châu Âu vượt qua cơn khủng hoảng khí đốt.

Chi phí nhiên liệu cao còn ảnh hưởng đáng kể đến châu Á. Phật Sơn, một thành phố ở phía Nam tỉnh Quảng Đông, đã bắt đầu phân bổ lượng khí đốt cho từng ngành công nghiệp, trong đó một nửa số dây chuyền sản xuất gốm sứ của tỉnh đã ngừng hoạt động.

Trong khi đó, người tiêu dùng và doanh nghiệp Mỹ có vẻ ít chịu tác động hơn từ đà tăng của giá nhiên liệu vì quốc gia này không phụ thuộc quá nhiều vào dầu hoặc khí thiên nhiên từ Nga. Tuy vậy, họ không miễn nhiễm hoàn toàn.

Giá dầu thô tại Mỹ tăng vọt trong tháng 1-2/2022 khi mối đe dọa từ xung đột Nga-Ukraine gia tăng. Kéo theo đó là giá xăng tăng lên mức kỷ lục 4.31 USD/gallon. Ở Los Angeles, giá xăng trung bình đã vượt mức 6 USD/gallon.

Tuy nhiên, nhu cầu vẫn không hề suy suyển, thậm chí cao hơn 4% so với cùng kỳ năm ngoái, theo Cơ quan Thông tin năng lượng Mỹ (EIA). Tuy vậy, mức tăng này có thể phản ánh mong muốn di chuyển của người dân sau quãng thời gian dài “chôn chân” trong các lệnh phong tỏa.

“Điều đó đã làm sai lệch mọi thứ. Nếu không có đại dịch, giá cao như thế này sẽ khiến người dân không còn hứng thú với việc đi lại đâu”, Andrew Gross, Phát ngôn viên của AAA (HM:AAA) có trụ sở tại Florida, lưu ý.

Nếu giá dầu tiếp tục duy trì ở mức cao, nhu cầu có thể suy giảm. JPMorgan mới đây đã cắt giảm dự báo nhu cầu dầu toàn cầu quý 2/2022 xuống 1.1 triệu thùng/ngày và giảm triển vọng cho hai quý còn lại khoảng 500,000 thùng. Trên thực tế, châu Âu là khu vực chiếm phần lớn mức cắt giảm.

"Dù đổ xăng cho ô tô, sưởi ấm hay làm mát ngôi nhà, người tiêu dùng vẫn đang dần cắt giảm chi tiêu. Người dân bắt đầu tiết kiệm và thay đổi hành vi”, Ryan Lance, CEO của ConocoPhillips, cho hay.

Gary Hamilton, chủ một công ty vận tải đường bộ ở Missouri, đang cân nhắc việc tạm ngừng hoạt động cho đến khi chi phí giảm xuống. Theo AAA, giá dầu diesel trung bình ở khu vực này là 4.67 USD/gallon. Nếu vượt mức 5.25 USD/gallon, công ty của Hamilton sẽ khó tiếp tục hoạt động.

Những chủ doanh nghiệp như Hamilton không có nhiều sự lựa chọn. Nếu công ty nâng giá vận chuyển, các khách hàng sẽ tìm đối tác khác.

“Nhiên liệu đang giết chết chúng tôi. Chi phí sẽ thấp hơn nếu chúng tôi ngừng lăn bánh và chấp nhận sa thải nhân viên còn hơn tiếp tục hoạt động”, Hamilton bức xúc.

Giống như xăng dầu, nhu cầu đối với hàng tạp hóa ở các nước phát triển không có xu hướng thay đổi theo giá cả. Tuy nhiên, người tiêu dùng có thể chuyển sang danh mục giá rẻ thay thế các mặt hàng đắt tiền.

Vũ Hạo (Theo Bloomberg)