Vietstock - Châu Á: Sôi động thị trường 'mua trước trả sau'
Nhu cầu mua sắm trực tuyến tăng cao trong thời kỳ đại dịch Covid-19 đang thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của loại hình dịch vụ “mua trước trả sau” tại các quốc gia châu Á.
Linh hoạt, không tiền mặt, không lãi suất
Đối với Marcus Khoo – một giám đốc điều hành mạng xã hội 26 tuổi, nước hoa và đèn xông tinh dầu chưa bao giờ là những sản phẩm được ưu tiên trong danh sách mua sắm. Và chúng có thể sẽ mãi nằm im trong giỏ mua hàng trực tuyến, nếu Khoo không biết đến một dịch vụ tùy chọn trả góp có tên Rely.
Với dịch vụ này, Khoo có thể chia hóa đơn mua sắm trị giá 56 đô la Singapore (41 đô la Mỹ) của mình thành bốn lần trả góp, mỗi đợt kéo dài hai tuần và không tính lãi suất. Khoo cảm thấy hài lòng với dịch vụ mới và đã sử dụng nó ba lần trong năm nay. “Tôi thích nó, bởi ban đầu, tôi có thể trả ít tiền hơn cho sản phẩm, mà lại không phải chịu lãi suất, khác hẳn thẻ tín dụng. Bạn vẫn phải trả đủ tiền cho sản phẩm, nhưng việc thanh toán sẽ được chia thành các giai đoạn khác nhau. Cảm giác tiền của mình rời khỏi ví sẽ bị trì hoãn, khiến tôi cảm thấy dễ chịu hơn so với việc trả tiền một lần”.
Rely – công ty khởi nghiệp được thành lập năm 2016 tại Singapore chỉ là một trong số hàng chục nhà cung cấp loại hình dịch vụ mới “mua trước trả sau” – “buy now pay later” (BNPL), đang mọc lên như nấm sau mưa trên khắp châu Á.
Theo SCMP, không giống như loại hình mua trả góp truyền thống, dịch vụ BNPL là sản phẩm của Internet di động, cung cấp các khoản vay không tính lãi đối với các khoản tiền nhỏ, thường không quá 100 đô la Hồng Kông (13 đô la Mỹ). Các hình thức BNPL đang ngày càng trở nên phổ biến tại châu Á, bởi chúng mang lại những lợi ích hấp dẫn cho cả người bán và người mua.
Người tiêu dùng sẽ nhận được sản phẩm sau khi thanh toán đợt đầu tiên dưới hình thức trực tuyến hoặc quét mã QR tại cửa hàng. Điều này giúp họ có thể vừa mua được sản phẩm mong muốn, vừa linh hoạt hơn trong quản lý dòng tiền chi tiêu.
Bên cạnh đó, so với các ngân hàng thường yêu cầu những quy định chặt chẽ, các ứng dụng mua trước trả sau ngày càng được ưa chuộng do không yêu cầu chứng minh thu nhập từ người dùng. Atome – một nhà cung cấp BNPL của Singapore hoạt động tại chín thị trường châu Á, đánh giá người mua bằng công nghệ hồ sơ tín dụng trong vỏn vẹn hai phút, thu thập thông tin cá nhân, giấy tờ tùy thân của người dùng và thẻ ghi nợ hoặc thẻ tín dụng đang hoạt động được liên kết với tài khoản của họ.
Đối với người bán hàng, chi phí mà họ phải bỏ ra cho BNPL thường cao hơn so với thẻ tín dụng. Atome thường tính phí đối với người bán hàng cao hơn mức từ 1-3% giá trị giao dịch mà các công ty thẻ tín dụng áp đặt. “Chúng tôi chấp nhận rủi ro khi khách hàng không thanh toán”, ông Eric Yu, Tổng giám đốc Atome Hong Kong cho biết. “Được tích hợp vào khoản phí đó là các chi phí như tiếp thị, chứng từ và chi phí thẻ tín dụng mà chúng tôi phải chịu”.
Tuy nhiên đổi lại, những người bán hàng cũng được hưởng lợi từ doanh số bán hàng cao hơn, khi người tiêu dùng có xu hướng mua nhiều hàng hóa và trả nhiều tiền hơn. Ông Yu chia sẻ: “Đổi lại cho việc trả tiền cao hơn cho dịch vụ này, những người bán hàng được hưởng doanh số và quy mô giao dịch cao hơn tới 30%, đồng thời chi phí thu hút khách hàng cũng thấp hơn so với các kênh truyền thống”.
Giảm tốc tại Trung Quốc, bùng nổ tại các nước châu Á
Theo SCMP, những người mua sắm trực tuyến tại Trung Quốc từ lâu đã quen với các khoản cho vay siêu nhỏ – những khoản tín dụng quy mô nhỏ được cung cấp với sự hỗ trợ từ trí tuệ nhân tạo (AI) và phân tích dữ liệu lớn (big data). Ant Group, đơn vị công nghệ tài chính của tập đoàn Alibaba (NYSE:BABA), đã vận hành dịch vụ Huabei từ năm 2014, trong khi đối thủ JD.com ra mắt dịch vụ Baitiao cũng trong khoảng thời gian này.
Ông Han Feng, một đối tác của McKinsey ở Thượng Hải, cho biết: “Ngành công nghiệp mua trước, trả sau ở Trung Quốc đã phát triển nhanh chóng trong vài năm qua, mặc dù mọi người thường coi đó là hình thức cho vay vi mô trực tuyến”.
Trong thời gian gần đây, sự tăng trưởng của ngành công nghiệp này tại thị trường tỉ dân đang có dấu hiệu chững lại trước những biện pháp tăng cường kiểm soát của Bắc Kinh. Hồi tháng 11-2020, các cơ quan quản lý Internet của Trung Quốc đã đưa ra các quy tắc dự thảo để xác định lại sự phát triển của ngành công nghệ tài chính, yêu cầu các bên cho vay phải bỏ thêm vốn tự có để cung cấp các khoản vay mới.
Tuy nhiên, BNPL lại đang nổi lên với tư cách là phương thức thanh toán trực tuyến có tốc độ phát triển nhanh nhất ở một loạt quốc gia châu Á khác, bao gồm Úc, Nhật Bản, Malaysia và Singapore, trong bối cảnh xu hướng mua sắm trực tuyến gia tăng mạnh trong thời kỳ đại dịch Covid-19.
Theo dự báo được đưa ra trong Báo cáo Thanh toán toàn cầu năm 2021 của FIS-Worldpay, thị phần của hình thức BNPL trên thị trường thanh toán thương mại điện tử trong khu vực được dự báo sẽ tăng gấp đôi, từ 0,6-1,3%. Điều này đồng nghĩa với việc, mô hình mua trước trả sau sẽ khiến thẻ tín dụng, chuyển khoản ngân hàng, giao dịch tiền mặt và thẻ trả trước đối mặt với nguy cơ sụt giảm thị phần trong giai đoạn từ nay đến năm 2024.
Chuyên gia Han Feng cho biết: “Xu hướng cho vay vi mô trực tuyến đang chậm lại ở Trung Quốc, nhưng đối với một số thị trường Đông Nam Á, vẫn có cơ hội tăng trưởng tốt, đặc biệt là Thái Lan và Ấn Độ, những nơi tỷ lệ sử dụng thẻ tín dụng còn thấp. Khu vực này bây giờ giống như giai đoạn đầu của thị trường Trung Quốc”.
Ông Arvin Singh, nhà đồng sáng lập của dịch vụ BNPL Hoolah tại Singapore nhận xét những người sinh cuối những năm 1990 – đầu năm 2010 là nhóm dễ dàng chấp nhận dịch vụ BNPL nhất. Hiện Hoolah hoạt động tại Hồng Kông (Trung Quốc), Malaysia và Singapore thông qua các chuỗi cửa hàng như Zalora, Klipsch và GNC, và đã đạt được mức tăng trưởng 400% về lượng người dùng trong năm ngoái.
Ông Singh cho biết: “Những người mua sắm này từ 25-35 tuổi, rất hiểu biết và coi trọng sự linh hoạt trong thanh toán, dòng tiền. BNPL cũng phục vụ những khách hàng khó tiếp cận dịch vụ ngân hàng, trong đó bao gồm những người không có thẻ tín dụng hoặc lao động tạm thời. Chúng tôi cũng nhận thấy người tiêu dùng trẻ thích thẻ ghi nợ hơn thẻ tín dụng”.
Cuộc đua đầu tư vào lĩnh vực BNPL
Sự bùng nổ của thị trường BNPL đang thôi thúc sự tham gia của ngày càng nhiều công ty công nghệ tài chính trong khu vực vào lĩnh vực này.
Công ty khởi nghiệp Plentina có trụ sở tại Philippines hồi tháng trước cho biết đã huy động được nguồn vốn 2,2 triệu đô la Mỹ, để tập trung vào dịch vụ mua trước trả sau tại các thị trường mới nổi, bao gồm Philippines và Việt Nam.
Một số ứng dụng như Grab cũng đã bổ sung tùy chọn mua trước trả sau để phục vụ khách hàng. Theo Chris Yeo – Giám đốc điều hành GrabPay và GrabRewards, “mua trước trả sau là hình thức mới xuất hiện tại Đông Nam Á và còn rất nhiều dư địa để phát triển”.
Các công ty công nghệ tài chính của Trung Quốc cũng đang đổ tiền vào các quốc gia châu Á khác, trong bối cảnh thị trường trong nước tăng trưởng chậm lại. Ant Group sở hữu 6,3% cổ phần tại Paytm của Ấn Độ và 39% cổ phần tại Kakao Pay của Hàn Quốc, cả hai công ty đều có dịch vụ BNPL. Tencent Holdings đã đầu tư để nắm giữ 3% cổ phần của SEA (HN:SEA) – gã khổng lồ công nghệ Đông Nam Á đang tham gia cung cấp những dịch vụ BNPL ở Philippines, Thái Lan và Indonesia.
Theo FIS-Worldpay, cơn sốt BNPL cũng đã thu hút các ngân hàng truyền thống vào cuộc, nhằm tận dụng cơ hội tại một thị trường có thể tăng trưởng 43% hàng năm trong vòng ba năm tới. Hồi tháng 10, Standard Chartered đã công bố khoản đầu tư 500 triệu đô la Mỹ vào Atome Financial. Còn United Overseas Bank (UOB), một trong ba ngân hàng lớn nhất của Singapore, trong tháng trước cũng đã công bố kế hoạch giới thiệu dịch vụ BNPL tại Indonesia thông qua ứng dụng ngân hàng kỹ thuật số của mình.
Trong khi đó, một tên tuổi khác của ngành dịch vụ tài chính thế giới là Mastercard (NYSE:MA) lại nhắm vào đối tượng người bán hàng, khi cho ra mắt thẻ thương mại mua trước trả sau để cung cấp các lựa chọn tài chính linh hoạt hơn cho các doanh nghiệp nhỏ ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Theo Mastercard, loại thẻ mới có tên gọi Pay&Split sẽ cho phép các doanh nghiệp dễ dàng mua hàng trả góp từ các nhà cung cấp trên toàn cầu và quản lý dòng tiền tốt hơn, đồng thời giảm bớt các rắc rối khi quản lý các khoản thanh toán nhỏ lẻ.
“Nhiều chủ doanh nghiệp nhỏ đang dựa vào hạn mức tín dụng cá nhân hoặc các tổ chức cho vay phi ngân hàng để duy trì hoạt động kinh doanh của mình. Điều này không giúp ích nhiều cho mục tiêu tăng trưởng kinh doanh bền vững. Pay&Split sẽ mang lại cơ hội tín dụng mới cho các doanh nghiệp nhỏ, những người không thể đáp ứng được những tiêu chuẩn truyền thống để vay vốn”, ông Sandeep Malhotra – Phó chủ tịch điều hành phụ trách sản phẩm và đổi mới của Mastercard tại châu Á – Thái Bình Dương chia sẻ.
Các cơ quan quản lý thận trọng
Thế nhưng, sự phát triển của lĩnh vực mua trước trả sau, cũng đang thu hút sự chú ý từ các cơ quan quản lý, bởi những chỉ trích vì cơ chế kiểm tra tín dụng yếu kém. Cơ quan Tiền tệ Hồng Kông (HKMA) từng lưu ý người tiêu dùng rằng, không phải nhà cung cấp dịch vụ mua trước trả sau nào cũng được quản lý và kiểm soát rõ ràng, chẳng hạn như các tổ chức phi ngân hàng, và điều này có thể tiềm ẩn nhiều rủi ro.
Một vấn đề khác chính là việc BNPL có xu hướng khiến người tiêu dùng chi tiêu nhiều hơn, vượt ngoài tầm kiểm soát. Theo một cuộc khảo sát được thực hiện hồi tháng 10-2020 bởi công ty nghiên cứu người tiêu dùng Milieu Insights có trụ sở tại Singapore, 27% số người được hỏi cho biết, họ cảm thấy vị thế tài chính của mình bấp bênh hơn do những sai lầm khi mua trước trả sau, bao gồm việc mua hàng quá nhiều, hoặc mua những món đồ đắt tiền hơn dự kiến.
Các chương trình BNPL hiện vẫn đang nằm ngoài khuôn khổ các quy định quản lý của Cơ quan Quản lý Tiền tệ Singapore (MAS (HN:MAS)). Tuy nhiên, điều này có thể sẽ sớm thay đổi, bởi các nhà quản lý đang tỏ ra lo ngại về việc hình thức thanh toán mới có thể dẫn đến việc người dân vay tiêu dùng quá mức, đặc biệt là ở nhóm khách hàng trẻ tuổi, hay những người mua hàng theo cảm tính.
Lạc Diệp
