Chuyên gia SmartInvest nêu 3 áp lực đi kèm lớn nếu Việt Nam muốn tăng trưởng 10%

Vietstock - Chuyên gia SmartInvest nêu 3 áp lực đi kèm lớn nếu Việt Nam muốn tăng trưởng 10%

Nhận định về tình hình vĩ mô thế giới, ông Vũ Duy Khánh - Giám đốc Trung tâm Phân tích Chứng khoán SmartInvest (AAS) cho rằng nền kinh tế đang gặp nhiều bất định, điển hình là Mỹ trải qua giai đoạn “không có trong sách giáo khoa”. Còn với Việt Nam, việc đặt mục tiêu tăng trưởng 10% sẽ tạo ra cú hích lớn, nhưng cũng cần lưu ý nhiều áp lực đi kèm.

Thế giới nhiều bất định

Tại chương trình Vietstock LIVE ngày 14/11, ông Vũ Duy Khánh nhận định bối cảnh vĩ mô thế giới hiện tại đang đứng ở một giai đoạn khá nhạy cảm. Tại Mỹ, cơn đau đầu ập đến khi kinh tế đang phát triển theo mô hình chữ K, buộc phải có sự hỗ trợ từ chính sách tài khóa hoặc chính sách tiền tệ.

Điều này tạo ra một mô hình phát triển thiếu chắc chắn, khiến thị trường tài chính rất mong manh. Nhà đầu tư có lúc lạc quan thái quá nhờ các gói kích thích hoặc kỳ vọng giảm lãi suất, lúc lại quá bi quan. Ví dụ điển hình nhất là khi xác suất giảm lãi suất của Fed từ 80% xuống 50%, chứng khoán Mỹ giảm ngay 700 điểm - cho thấy độ nhạy cảm cực cao.

Lãi suất trung tính của Mỹ có xu hướng giảm dần, khiến chính sách tiền tệ khó phát huy tác dụng do không còn nhiều dư địa giảm lãi suất trong khủng hoảng. Trước đây, một gói QE tương đương với mức giảm 3% lãi suất, nhưng khi mặt bằng lãi suất trung tính ngày càng thấp thì hiệu quả kích thích của QE không còn mạnh như trước.

Hoạt động đầu tư vào công nghệ, đặc biệt là AI cũng rất đáng chú ý. Một số người so sánh giai đoạn hiện tại với bong bóng dotcom, dù vậy phải lưu ý rằng CAPEX đầu tư AI trên GDP hiện mới khoảng 1%, trong khi giai đoạn bong bóng dotcom là 3 - 4%. Tuy nhiên, nguy cơ vẫn có vì xuất hiện hiện tượng các công ty mua bán cổ phần chéo.

Ngoài ra, các công ty AI đã kéo dài thời hạn khấu hao tài sản, từ 3 năm lên 4 - 5 năm khiến lợi nhuận kế toán tăng, gây lo ngại rằng lợi nhuận có thể mang tính “kỹ thuật”.

Một điểm khác là tiêu dùng Mỹ tăng một phần nhờ 50% dư nợ thế chấp đang ở mức lãi suất cố định chỉ khoảng 3%, nên người dân có thể tiết kiệm để chi tiêu.

Nói chung, kinh tế Mỹ đang ở một giai đoạn “không có trong sách giáo khoa”, với nhiều vấn đề lần đầu xuất hiện.

Về lạm phát, có ý kiến đề xuất Fed nâng mục tiêu lạm phát lên 3% thay vì 2%, vì với chiến tranh thương mại và các hiệp định thương mại thế hệ mới, mức cũ có thể không còn phù hợp.

Câu chuyện khác cũng đang hình thành là phi đô la hóa, dù USD vẫn là đồng tiền dự trữ và thanh toán chủ đạo. Nhưng ta thấy Nga - Trung giao dịch dầu bằng CNY; Nga cũng chuẩn bị phát hành trái phiếu bằng CNY; các công ty khai khoáng lớn ở Úc chấp nhận thanh toán 30% bằng CNY; cung tiền M2 của Trung Quốc lần đầu vượt M2 của Mỹ.

Vai trò của USD trong tương lai 10 - 30 năm tới có thể giảm dần. Bên cạnh đó, vàng có thể trở thành “đích đến cuối cùng” thay cho trái phiếu Chính phủ Mỹ.

Nhìn chung, kinh tế thế giới vẫn phát triển nhưng có nhiều bất định, trật tự thương mại và thanh toán toàn cầu đang được tái định hình.

Tham vọng tăng trưởng GDP 10% - liệu áp lực có tạo kim cương?

Đối với kinh tế Việt Nam, Quốc hội vừa thông qua chỉ tiêu tăng trưởng tham vọng 10%. Ông Khánh cho rằng tốc độ này là rất cấp thiết, vì Việt Nam đã đi chậm trong giai đoạn 5 năm 2011 - 2015 khủng hoảng, Chính phủ cắt giảm đầu tư công. Hạ tầng lẽ ra hoàn thành năm 2025 thì hiện mới xong giai đoạn 1 và phải đến 2030 mới hoàn thành giai đoạn 2. Nếu không tăng trưởng nhanh thì rất khó thoát bẫy thu nhập trung bình.

Thoát bẫy thu nhập trung bình về bản chất rất đơn giản, mấu chốt là phải có doanh nghiệp vươn ra toàn cầu. Khu vực Đông Á như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, Trung Quốc đã làm được điều đó, trong khi đó tại khu vực Đông Nam Á thì Thái Lan không thoát được bẫy thu nhập trung bình vì không có doanh nghiệp toàn cầu.

“Nếu Việt Nam không đặt mục tiêu cao để tạo ra các doanh nghiệp “thần kỳ”, khoảng cách với thế giới sẽ ngày càng rộng và khả năng cạnh tranh sẽ giảm” - ông Khánh chia sẻ.

Tuy nhiên, tăng trưởng 10% đặt ra nhiều thách thức. Đầu tiên là sức ép tín dụng, một số nghiên cứu cho thấy để tăng trưởng 10% thì tín dụng phải tăng 20 - 25%, trong khi tín dụng/GDP của Việt Nam đã ở mức khá rủi ro 130%. Nếu không phát triển mạnh thị trường cổ phiếu và trái phiếu để chia sẻ gánh nặng vốn, hệ thống sẽ chịu sức ép lớn.

Cải cách thể chế cũng phải diễn ra mạnh mẽ để đáp ứng tăng trưởng. Điểm tích cực là từ nay đến 2026, hệ thống pháp luật trong nhiều lĩnh vực, hệ thống tài chính - kế toán sẽ tiệm cận chuẩn quốc tế hơn bao giờ hết. Đây là bước tiến lớn, tạo niềm tin cho nhà đầu tư nước ngoài.

Áp lực khác là cân đối nguồn vốn. Ngân hàng Nhà nước ưu tiên ổn định tỷ giá, nhưng nguồn lực của Việt Nam không đủ mạnh như Trung Quốc để vận hành mô hình tương tự. Những năm gần đây, Việt Nam rất vất vả trong việc kiểm soát tỷ giá, thậm chí tạo ra sự mâu thuẫn chính sách khi cũng muốn hạ lãi suất để kích thích tăng trưởng.

Vấn đề cốt lõi nằm ở bộ đệm dự trữ ngoại hối xuống mức rất thấp, dưới 3 tuần nhập khẩu. Thứ hai, cán cân tài chính trước đây thặng dư chủ yếu nhờ nguồn vốn vào tìm kiếm chênh lệch lãi suất, nhưng thời gian qua chịu áp lực rút vốn mạnh, đặc biệt khi Fed tăng lãi suất, khiến dòng vốn chảy ngược về Mỹ (quỹ tiền tệ Mỹ tăng từ 3,000 lên 7,500 tỷ USD chỉ trong vài năm). Do đó, dù Việt Nam thặng dư thương mại, kiều hối tăng, FDI giải ngân đều đặn, nhưng tỷ giá vẫn chịu áp lực rất lớn.

Huy Khải