Thủ tướng: Dữ liệu quốc gia đang ‘ngủ yên’, cần được đánh thức

Vietstock - Thủ tướng: Dữ liệu quốc gia đang ‘ngủ yên’, cần được đánh thức

Theo Thủ tướng Phạm Minh Chính, Việt Nam đang sở hữu khối lượng dữ liệu khổng lồ nhưng “đang ngủ yên, chưa được đánh thức”, trong khi đây là nguồn tài nguyên chiến lược, là tư liệu sản xuất mới của thời đại số. Ông nhấn mạnh dữ liệu phải được đưa “lên sàn giao dịch” để tạo giá trị, khai mở động lực tăng trưởng mới cho đất nước.

Chiều 01/11, tại trụ sở Chính phủ, Thủ tướng chủ trì cuộc làm việc với Bộ Công an và các bộ, ngành về việc hoàn thiện hành lang pháp lý, thể chế, chính sách nhằm hình thành và vận hành sàn dữ liệu Việt Nam. Ông yêu cầu cơ bản hoàn tất khung pháp lý và vận hành thử sàn ngay trong tháng 11, với phương châm “Dữ liệu lên sàn, Nhà nước kiến tạo, doanh nghiệp tiên phong, công tư đồng hành, thị trường dẫn dắt, đất nước giàu mạnh, nhân dân hạnh phúc”.

Các báo cáo tại cuộc họp cho thấy, kinh tế dữ liệu toàn cầu đang bùng nổ. Theo Statista (Đức), tổng giá trị sàn dữ liệu thế giới đạt 344 tỷ USD năm 2024 và có thể tăng lên 655 tỷ USD vào 2029, tập trung tại Bắc Mỹ và châu Á - Thái Bình Dương. Liên minh châu Âu dự báo giá trị kinh tế dữ liệu đạt 640 tỷ euro vào 2025, còn Trung Quốc ước khoảng 204.6 tỷ nhân dân tệ. Singapore đã đưa kinh tế số chiếm 17.7% GDP năm 2023, gần gấp đôi so với 2017.

Tại Việt Nam, thị trường dữ liệu năm 2024 ước đạt 1.57 tỷ USD và có thể tăng lên 3.53 tỷ USD vào 2030, tương đương tốc độ tăng trưởng 14.2% mỗi năm. Nền kinh tế số dự kiến đạt 45 tỷ USD vào 2025 và từ 90-200 tỷ USD vào 2030, phản ánh tiềm năng lớn nếu dữ liệu được khai thác hiệu quả.

Thủ tướng cho rằng dữ liệu không chỉ là thông tin, mà là “tài nguyên mới” ngang hàng đất đai, vốn, lao động và công nghệ. Muốn có trí tuệ nhân tạo Việt Nam thì phải có cơ sở dữ liệu Việt Nam. Việc hình thành sàn dữ liệu quốc gia là nhiệm vụ tất yếu để “đánh thức nguồn lực đang bị phân mảnh, phân tán”, thúc đẩy lưu thông và thương mại hóa dữ liệu, tạo ra giá trị mới cho nền kinh tế.

Ông nhấn mạnh, khi sàn dữ liệu vận hành, Việt Nam sẽ có thêm một loại thị trường mới - thị trường giao dịch dữ liệu - đóng góp trực tiếp vào tăng trưởng, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và của doanh nghiệp. Cùng với đó, hệ sinh thái dịch vụ dữ liệu sẽ phát triển, mở ra các mô hình kinh doanh dựa trên dữ liệu, hỗ trợ khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo và phát triển trí tuệ nhân tạo.

Theo người đứng đầu Chính phủ, sàn dữ liệu cũng giúp chuẩn hóa, liên thông và tái sử dụng dữ liệu giữa khu vực công và tư, nâng cao hiệu quả quản trị, hoạch định chính sách dựa trên bằng chứng và tăng cường minh bạch. Đây còn là nền tảng để bảo vệ an ninh dữ liệu quốc gia, khẳng định chủ quyền trên không gian mạng và củng cố vị thế Việt Nam trong mạng lưới dữ liệu toàn cầu.

Thủ tướng chỉ rõ, thể chế, khung pháp lý và chính sách về chia sẻ, thương mại hóa dữ liệu hiện còn sơ khai, nhiều dữ liệu vẫn nằm rải rác trong các hệ thống riêng lẻ, thiếu kết nối, gây lãng phí. Ông yêu cầu phải khẩn trương hoàn thiện cơ chế về quyền sở hữu, định giá và cấp phép hoạt động sàn dữ liệu, đảm bảo niềm tin và an toàn thông tin cho người dân, doanh nghiệp khi tham gia.

Về định hướng, Thủ tướng nêu 5 nguyên tắc: xây dựng sàn dữ liệu phải đổi mới từ tư duy đến hành động; triển khai có lộ trình, vừa làm vừa hoàn thiện; không xem sàn là “chợ dữ liệu” mà là nền tảng nâng cao giá trị dữ liệu; coi thể chế là tiên phong, công nghệ là đột phá, nhân lực là then chốt; và đặt an ninh, an toàn dữ liệu là yêu cầu xuyên suốt.

Ông cũng yêu cầu chính sách phát triển sàn giao dịch dữ liệu phải mang tính đột phá, đẩy mạnh cơ chế thử nghiệm (sandbox) cho các mô hình mới; thủ tục hành chính phải thông thoáng, tránh tình trạng “trên trải thảm, dưới rải đinh”; đồng thời cân bằng lợi ích giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân.

Thủ tướng giao Bộ Công an chủ trì hoàn thiện thể chế, phối hợp vận hành thử sàn ngay trong tháng 11. Bộ này cũng được giao thẩm định, cấp phép hoạt động và xây dựng tiêu chuẩn kỹ thuật thống nhất đảm bảo an ninh dữ liệu. Các bộ ngành khác được phân công rõ nhiệm vụ: Bộ KH&CN xây dựng cơ chế đặt hàng nghiên cứu, Bộ Công Thương đảm bảo nguồn năng lượng xanh cho trung tâm dữ liệu, Bộ GD&ĐT đào tạo nhân lực chất lượng cao, Bộ Tài chính bố trí ngân sách.

Ông nhấn mạnh, xây dựng sàn dữ liệu là việc “rất mới, rất khó, chưa có tiền lệ, nhưng không thể không làm”. Dữ liệu là tài sản có giá trị gia tăng cao, phải được giao dịch và khai thác theo quy luật thị trường. Vì vậy, các cơ quan, bộ ngành “chỉ bàn làm, không bàn lùi”, cùng phối hợp để đưa sàn dữ liệu Việt Nam sớm hình thành, phục vụ lợi ích quốc gia, doanh nghiệp và người dân.

Tử Kính