Gạo Việt Nam mất lợi thế ngắn hạn, cổ phiếu ngành ít được dòng tiền quan tâm

Investing.com - Ngành gạo Việt Nam vốn có biên lợi nhuận mỏng, nên cổ phiếu gạo trên sàn chứng khoán ít thu hút dòng vốn so với các nhóm ngành khác. Quyết định tạm ngừng nhập khẩu gạo từ Philippines và Indonesia từ đầu tháng 9 càng làm triển vọng ngắn hạn ảm đạm hơn, dù các doanh nghiệp trong nước vẫn duy trì hoạt động ổn định nhờ khả năng xoay chuyển linh hoạt.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Philippines là thị trường lớn nhất, chiếm 42,4% xuất khẩu gạo của Việt Nam trong 8 tháng đầu năm 2025. Một số thị trường khác lại ghi nhận sự tăng trưởng mạnh, như Ghana (11,7%), Bờ Biển Ngà (10,7%) và Trung Quốc với 565.000 tấn, tăng 141,3% so với cùng kỳ. Ngược lại, giá trị xuất sang Philippines giảm 15,6%, trong khi Malaysia giảm tới 54,4%.

Trước biến động này, Chính phủ đã ban hành Công điện 160 để thúc đẩy sản xuất và xuất khẩu gạo, đồng thời Bộ Công Thương nhanh chóng tổ chức hội nghị cùng các hiệp hội và doanh nghiệp lớn nhằm bàn giải pháp ứng phó. Vinafood 1 chủ động thu mua tạm trữ, giữ nguồn hàng ổn định, trong khi Vinafood 2 cùng nhiều đơn vị khác đã chuyển hướng xuất khẩu sang châu Phi với giá 485–490 USD/tấn. Bộ Tài chính cũng triển khai chương trình mua dự trữ 280.000 tấn nhằm hỗ trợ giá lúa gạo trong nước.

Dù ngành gạo giữ vai trò chiến lược, cổ phiếu gạo vẫn kém hấp dẫn trên sàn. Các doanh nghiệp niêm yết như Trung An (TAR), Lộc Trời (LTG) hay Angimex (AGM) có thanh khoản rất thấp. Tổng doanh thu quý II/2025 của 9 doanh nghiệp gạo niêm yết đạt gần 12.000 tỷ đồng, giảm 20% so với cùng kỳ. Sự phân hóa thể hiện rõ: Vinaseed (NSC) lãi ròng 60 tỷ đồng, tăng 11% và chiếm 2/3 lợi nhuận toàn ngành; Vinafood 2 (VSF) bất ngờ báo lãi gần 8 tỷ đồng, gấp 7 lần nhờ giá vốn giảm; TCO Holdings (TCO) đạt lãi 5 tỷ đồng sau khi chuyển hướng sang chế biến gạo. Ngược lại, Trung An (TAR) và Foodcosa (FCS) vẫn thua lỗ vì doanh thu không đủ bù chi phí cố định.

Tồn kho toàn ngành tính đến cuối tháng 6/2025 tăng 20% so với đầu năm, tập trung tại Vinaseed (1.101 tỷ đồng, tăng 99%) và Vinafood 2 (1.783 tỷ đồng, tăng 11%). Điều này phản ánh kỳ vọng giá gạo phục hồi, nhưng cũng gây áp lực lớn lên dòng tiền. Trong khi đó, cạnh tranh từ Ấn Độ, Pakistan, Mỹ cùng yêu cầu chất lượng và tiêu chuẩn carbon thấp từ EU buộc doanh nghiệp phải nâng cấp chuỗi cung ứng và tập trung vào giá trị gia tăng.

Theo các chuyên gia, biến động tại Philippines và Indonesia tuy đặt ra khó khăn, nhưng cũng mở ra cơ hội khai thác thị trường châu Phi và Trung Quốc. Trên thị trường chứng khoán, đây là giai đoạn phân hóa rõ nét: những doanh nghiệp có năng lực quản trị, chiến lược linh hoạt sẽ trụ vững và phát triển, còn các đơn vị yếu thế sẽ chịu áp lực lớn. Về dài hạn, xuất khẩu gạo Việt Nam vẫn có dư địa tăng trưởng, nhưng cần chiến lược bền vững, thay vì chỉ dựa vào sản lượng.