Mẫu số chung của hiện tượng chứng khoán, vàng, bất động sản, bitcoin… đồng loạt lên đỉnh

Vietstock - Mẫu số chung của hiện tượng chứng khoán, vàng, bất động sản, bitcoin… đồng loạt lên đỉnh

Từ cổ phiếu, bất động sản đến vàng và Bitcoin, giá trị của hàng loạt tài sản được định giá bằng USD đều đang ở đỉnh hoặc gần đỉnh lịch sử. Hiện tượng "bong bóng khắp nơi" này có thực sự tồn tại, hay vấn đề nằm ở chính thước đo là đồng USD đang mất giá do các chính sách tiền tệ nới lỏng kéo dài? Nếu dùng vàng làm thước đo, bức tranh sẽ hoàn toàn khác.

Ở Mỹ, chỉ số S&P 500, gồm 500 cổ phiếu lớn nhất, hôm 15/09 đã lần đầu vọt lên trên 6,600 điểm; chỉ số Nasdaq Composite, gồm đa phần cổ phiếu công nghệ, đang ở vùng đỉnh lịch sử 22,300 điểm, chỉ số Dow Jones, gồm 30 cổ phiếu blue-chip lâu đời, cũng đang ở khu vực cao nhất mọi thời đại 45,700 điểm. Ngay cả chỉ số ít được biết đến hơn như Russell 2000, gồm các cổ phiếu vốn hóa nhỏ, cũng đang ở mức kỷ lục trên 2,400 điểm.

Không chỉ chứng khoán, giá nhà đất tại Mỹ thể hiện qua chỉ số Case-Shiller, cũng đang ở mức cao chưa từng thấy. Giá Bitcoin đang ở quanh vùng đỉnh lịch sử 110,000 USD, giá vàng chạm 3,700 USD/ounce, cao gấp hơn 100 lần so với khi Mỹ chấm dứt chế độ bản vị vàng 35 USD/ounce năm 1971.

Ngay cả giá các hàng hóa và dịch vụ thiết yếu như chi phí y tế, giáo dục, tiền điện, tiền thuê nhà,… cũng chưa bao giờ đắt đỏ như hiện nay.

Nhìn vào thị trường tài chính hiện nay, nhà đầu tư có thể cảm thấy dường như mọi thứ đều đang ở trong những bong bóng khổng lồ. Điểm chung của hiện tượng này là các loại tài sản được cho là đang lập đỉnh đều được định giá bằng đồng đô la Mỹ (USD).

Thông thường, một bong bóng tài sản chỉ xảy ra ở một lĩnh vực riêng lẻ. Ví dụ, trong bong bóng công nghệ (dot-com) cuối những năm 1990, chỉ số Nasdaq tăng vọt trong khi các chỉ số khác như Dow Jones, S&P 500 bị bỏ xa phía sau. Tương tự, khi Bitcoin tạo bong bóng vào năm 2017, thị trường chứng khoán nói chung không có biến động tương xứng.

Hiện tượng tất cả tài sản và chi phí sinh hoạt cùng tăng giá một lúc đặt ra một câu hỏi quan trọng: "Giá tăng và đắt đỏ so với cái gì?" Khi mọi thứ đều đắt đỏ, thì vấn đề có lẽ không nằm ở bản thân các tài sản đó, mà nằm ở chính đơn vị tiền tệ dùng để đo lường chúng – ở đây là đồng USD.

Nguyên nhân từ chính sách tiền tệ

Nhà kinh tế học Milton Friedman từng khẳng định: “Ở mọi lúc, mọi nơi, lạm phát luôn là một hiện tượng tiền tệ”. Điều này có nghĩa là lạm phát chỉ xảy ra khi lượng tiền trong nền kinh tế tăng nhanh hơn sản lượng.

Nhìn lại giai đoạn đại dịch COVID-19, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã hành động quyết liệt để giải cứu nền kinh tế. Chỉ trong tháng 3/2020, Fed đã hai lần hạ lãi suất quỹ liên bang, đưa về mức thấp kỷ lục 0 – 0,25%. Song song với đó, Fed và chính phủ Mỹ đã bơm ra hàng nghìn tỷ USD để kích thích kinh tế. Chỉ trong ba tháng đầu đại dịch, cung tiền M2 của Mỹ đã tăng vọt gần 2,400 tỷ USD. Đến đầu năm 2021, tốc độ tăng trưởng cung tiền M2 có lúc đạt 25 – 27% so với cùng kỳ năm trước.

Chính sách tiền tệ siêu nới lỏng này đã tạo ra một lượng thanh khoản khổng lồ. Dòng tiền rẻ tràn ngập thị trường, thúc đẩy nhà đầu tư đổ tiền vào mọi loại tài sản để tìm kiếm lợi nhuận và bảo vệ sức mua, từ đó đẩy giá các tài sản này lên cao. Việc in thêm tiền không làm tăng của cải thực sự trong nền kinh tế mà chỉ làm tăng giá cả và gây ra ảo giác về sự giàu có.

Mặc dù gần đây Fed đã có giai đoạn thắt chặt tiền tệ để chống lạm phát, nhưng cung tiền M2 của Mỹ đã bắt đầu tăng trở lại và vừa lập đỉnh lịch sử mới, vượt qua mức cao của năm 2022. Với dự báo Fed sẽ sớm cắt giảm lãi suất trong ba tháng cuối năm 2025, áp lực tăng cung tiền và làm suy yếu sức mua của USD trong tương lai vẫn còn rất lớn.

Khi thước đo thay đổi

Hiện tượng giá các tài sản đồng loạt lên đỉnh chỉ xảy ra khi chúng ta sử dụng thước đo là đồng USD. Nếu thay đổi thước đo sang một loại tài sản có sức mua tương đối ổn định qua hàng trăm, hàng ngàn năm lịch sử như vàng, bức tranh sẽ hoàn toàn khác.

Khi định giá bằng vàng, các chỉ số chứng khoán lớn như S&P 500, Dow Jones hay Russell 2000 không hề ở trong vùng "bong bóng". Thực tế, giá trị của chúng chỉ ở mức trung bình hoặc thậm chí là khá rẻ so với lịch sử. Tương tự, giá nhà trung bình ở Mỹ khi quy đổi ra vàng hiện đang gần mức đáy lịch sử hơn là mức đỉnh.

Số liệu từ trang PricedinGold.com cho thấy, giá nhà tính bằng vàng năm 2025 thấp hơn nhiều so với trong thập niên 1960.

Chỉ số giá nhà Case-Shiller tại Mỹ tính theo vàng hiện nay chỉ ngang bằng với thập niên 1980, trong khi chỉ số giá nhà tính theo USD cao hơn gần 500%.

Chỉ số Dow Jones định giá bằng vàng năm 2025 còn cách rất xa đỉnh lịch sử.

Chỉ số S&P 500 định giá bằng vàng năm 2025 cũng không ở vùng đỉnh như chỉ số S&P 500 định giá bằng USD.

Giá Bitcoin tính bằng vàng hiện nay còn cách đỉnh khoảng 30%.

Tiền học phí tại Đại học Yale (nằm trong nhóm Ivy League danh giá) tính bằng vàng năm 2025 chỉ tương đương với học phí năm 1900.

Khi định giá theo vàng, các thị trường tài sản toàn cầu rõ ràng không trong tình trạng bong bóng. Vì vậy, hiện tượng giá các tài sản tăng phản ánh sự sụt giảm sức mua của đồng USD. Các nhà đầu tư và người dân đang cố gắng tránh nắm giữ tiền mặt để chuyển sang các "tài sản thực" nhằm bảo toàn giá trị. Những người có điều kiện thì mua tài sản đầu tư, còn những người không có điều kiện thì đối mặt với chi phí sinh hoạt ngày càng đắt đỏ.

Nếu một người ấn tay vào đùi và cảm thấy đau, còn ấn tay vào bụng lại không thấy đau, thì nhiều khả năng người này bị chấn thương ở đùi. Nhưng nếu một người ấn tay vào mọi chỗ trên cơ thể đều cảm thấy đau, thì có lẽ bộ phận bị chấn thương chính là ngón tay. Trên thị trường tài sản toàn cầu, đồng USD như là “ngón tay” bị đau, tạo cảm giác mọi thứ đều đang lên đỉnh.

Đức Quyền