Làn sóng thoái vốn nhà nước tăng tốc trong tháng cuối năm

Investing.com - Tháng cuối năm đang chứng kiến làn sóng thoái vốn mạnh từ các tập đoàn, tổng công ty nhà nước và các đơn vị đại diện vốn, khi hàng loạt phiên đấu giá được triển khai trên thị trường, trải rộng từ doanh nghiệp quy mô vừa và nhỏ đến những doanh nghiệp đầu ngành. Động thái này được xem như bước “chạy nước rút” để hoàn tất kế hoạch sắp xếp và thoái vốn giai đoạn 2021–2025.

Tổng hợp các thông báo đấu giá trong tháng 12 cho thấy số lượng phiên chào bán cổ phần tăng rõ rệt. Một trong những nguyên nhân chính là hạn cuối của khung pháp lý 5 năm, khi nhiều tiêu chí phân loại doanh nghiệp, lộ trình cổ phần hóa và kế hoạch thoái vốn được thiết kế cho đến hết năm 2025. Áp lực hoàn thành mục tiêu trong năm khiến các cơ quan đại diện vốn và doanh nghiệp đẩy nhanh tiến độ bán cổ phần trong giai đoạn cuối năm. Các văn bản pháp lý hiện hành cũng chỉ được duy trì hiệu lực đến cuối 2025, trước khi bước sang giai đoạn áp dụng loạt nghị định mới về chuyển nhượng vốn nhà nước từ năm 2026.

Dù Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp (Luật 68/2025) đã được thông qua, nghị định hướng dẫn vẫn chưa được ban hành, nên Chính phủ tạm thời cho phép tiếp tục áp dụng quy định cũ, đặc biệt trong phương pháp định giá doanh nghiệp. Một số nội dung trong dự thảo nghị định mới, như cơ chế xác định giá khởi điểm đối với doanh nghiệp đã niêm yết, tập trung nhiều vào vấn đề định giá đất và quyền sử dụng đất – yếu tố được đánh giá phức tạp và có thể kéo dài thời gian chuẩn bị của các doanh nghiệp thuộc diện thoái vốn.

Hoạt động bán vốn cũng là một phần trong kế hoạch tái cơ cấu và mục tiêu doanh thu – lợi nhuận của các tập đoàn, tổng công ty. Nhiều đơn vị đã công bố danh sách doanh nghiệp cần thoái vốn trong năm 2025, và việc dồn các phiên đấu giá vào quý cuối giúp họ hoàn thiện chỉ tiêu tài chính, cân đối dòng tiền và chuẩn bị báo cáo năm. Trường hợp của SCIC là ví dụ điển hình. Bên cạnh đó, các tập đoàn lớn như PVN, Vicem, VNPT hay Vinataba cũng tăng tốc triển khai thoái vốn theo đúng lộ trình tái cơ cấu đến hết năm 2025.

Trên thị trường chứng khoán, nhóm cổ phiếu liên quan đến thoái vốn xuất hiện nhiều nhịp tăng mạnh, thu hút sự chú ý của nhà đầu tư. Tuy vậy, mức độ tham gia của dòng tiền phụ thuộc rất lớn vào đặc điểm từng doanh nghiệp.

Cổ phiếu PET của Petrosetco được nhiều nhà đầu tư cá nhân mua vào dưới vùng 32.000 đồng/cổ phiếu và nắm giữ chờ PVN hoàn tất đấu giá vào ngày 11/12/2025. Với giá khởi điểm khoảng 36.000 đồng, nhiều nhà đầu tư đánh giá mức giá quanh 31.000–32.000 đồng là khá an toàn. Cổ phiếu VGC của Viglacera cũng thu hút một nhóm nhà đầu tư với kỳ vọng Bộ Xây dựng sẽ sớm thoái vốn và công ty mẹ là Hạ tầng Gelex chuẩn bị IPO.

Một trong những thương vụ gây chú ý gần đây là VNPT công bố đấu giá cổ phần tại Ngân hàng MSB với giá khởi điểm 18.239 đồng/cổ phiếu, cao gấp rưỡi thị giá 12.200 đồng hiện tại. Thông tin này góp phần đẩy thanh khoản và giá nhiều cổ phiếu tăng bật trong ngắn hạn; một số mã thậm chí tăng trần như PET và MSB. Tuy nhiên, xu hướng giá sau đó phụ thuộc vào triển vọng ngành, lợi nhuận và giá trị tài sản của doanh nghiệp bị thoái vốn.

Phương thức bán cổ phần giữa các doanh nghiệp có sự khác biệt lớn. Một số chọn đấu giá lẻ, cho phép nhà đầu tư cá nhân tham gia từ quy mô nhỏ, như trường hợp PET. Ngược lại, nhiều doanh nghiệp tổ chức đấu giá theo lô lớn, như VNPT chào bán trọn lô 188,7 triệu cổ phiếu MSB trị giá hơn 3.441 tỷ đồng, hay các lô cổ phần tại ICT, TTN và VTC trị giá từ hàng trăm tỷ đồng. Những lô cổ phần gắn với quyền quản trị hoặc doanh nghiệp nắm giữ quỹ đất lớn thường thu hút nhà đầu tư chiến lược và quỹ nước ngoài muốn đạt vị thế chi phối. Nhà đầu tư cá nhân chủ yếu giao dịch cổ phiếu trên sàn để “ăn theo” các đợt sóng do nhà đầu tư lớn tạo ra.

Dưới góc nhìn chuyên gia, việc đẩy nhanh tiến độ thoái vốn sẽ giúp danh mục vốn nhà nước trở lại đúng lĩnh vực cần duy trì, đồng thời cải thiện hiệu quả phân bổ vốn. Các thương vụ thoái vốn còn tạo nguồn thu quan trọng cho Nhà nước và cơ quan đại diện chủ sở hữu, bổ sung cho nhu cầu đầu tư công hoặc các mục tiêu phát triển khác. Ngoài tác động tài chính, các đợt bán vốn cũng góp phần nâng cao quản trị doanh nghiệp và mở thêm không gian cho khu vực tư nhân tham gia sâu hơn vào nền kinh tế.