Hiểm họa từ cổ phiếu bạo phát

Vietstock - Hiểm họa từ cổ phiếu bạo phát

Một cổ phiếu tăng giá mạnh nghĩa là nó rủi ro hơn, không phải hấp dẫn hơn.

Tháng gần đây là “tuần trăng mật” của cổ phiếu ngành khoáng sản. Trong khi VN-Index khó nhọc vượt qua mốc 1,300 điểm, hàng loạt cổ phiếu của các công ty khai khoáng đột ngột kịch trần liên tiếp, trở thành nhóm tăng mạnh nhất thị trường.

Tính trong 2 tháng đầu năm 2025, những cái tên đầu ngành như MSR (HN:MSR) đã tăng 71.4%, KSV (HN:KSV) tăng 76%, nhóm vốn hóa nhỏ tăng mạnh có NSH, BMC, KCB. Đáng chú ý, YBM tăng 76% là mã tăng mạnh thứ hai sàn HOSE, trong khi BKC đi lên 400% là mã dẫn đầu sàn HNX.

Nhưng sau bữa tiệc là trận đòn của những phiên giảm sàn. Hầu hết các mã trên đã tạo đỉnh đồng loạt đến nay, và thậm chí KSV, BKC, YBM và KCB đã rớt giá hàng chục phần trăm.

Khi cổ phiếu lên cao, lãnh đạo tại doanh nghiệp và người thân của họ cũng rục rịch bán ra, tại KSV, NSH, BMC và BKC, tạo thêm áp lực tâm lý lên giao dịch cổ phiếu. Những người nội bộ thường được cho là hiểu về giá trị doanh nghiệp hơn so với các cổ đông bên ngoài.

Trong giải trình của Tổng Công ty Khoáng sản TKV (HNX: KSV) về việc cổ phiếu tăng trần liên tiếp, Doanh nghiệp cho biết, hoạt động vẫn bình thường và không hề có biến động đặc biệt. Khoáng sản Bắc Kạn (HNX: BKC) thì cho rằng, cổ phiếu tăng mạnh nhờ vào ảnh hưởng từ kết quả kinh doanh quý 4/2024 tích cực.

Cổ phiếu tăng vọt trong thời gian ngắn thể hiện lượng nhu cầu tăng đột biến. Nhu cầu này có thể xuất phát từ kỳ vọng của thị trường, hoặc trong một số trường hợp là cung cầu giả tạo do bị thao túng. Tuy nhiên, mấu chốt là cần đánh giá liệu phần giá trị vốn hóa tăng thêm có thực sự phản ánh triển vọng của doanh nghiệp hay không – đây lại là điều thường bị bỏ qua. Chính đó là nguyên nhân gây thua lỗ sau này cho nhà đầu tư.

Giá cổ phiếu bùng nổ dễ kích thích lòng tham và tâm lý sợ bỏ lỡ cơ hội (FOMO) của người tham gia thị trường. Lao vào những cơn sốt vì ham muốn kiếm tiền nhanh, mà không đánh giá đầy đủ về nền tảng doanh nghiệp, là việc tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Xu hướng hành xử như vậy chẳng khác nào trò chơi ca hát và chuyền tay củ khoai nóng. Khi nhạc dừng, người nắm giữ cuối cùng phải chịu bỏng tay.

Trong quá khứ, không ít trường hợp giá cổ phiếu tăng phi lý, dựa vào kỳ vọng ảo, đã sụp đổ và gây thua lỗ khủng khiếp cho người sở hữu. Cơn sốt cổ phiếu bất động sản diễn ra trong giai đoạn 2021-2022 là ví dụ điển hình, nổi bật là những cái tên như L14, DIG (HM:DIG), CII (HM:CII).

Cổ phiếu tăng đột biến mà không có chỗ dựa cơ bản đầy đủ cũng là dấu hiệu đầu tiên của những vụ thao túng đã bị phanh phui, như nhóm cổ phiếu “họ Louis” bao gồm TGG (HN:TGG), BII, APG,… liên quan đến ông Đỗ Thành Nhân.

Đặc biệt, trở lại với trường hợp cổ phiếu khoáng sản hiện nay, rủi ro càng lớn khi các mã này có thanh khoản giao dịch khá thấp, do đó người mua sẽ khó khăn để thoát ra khi cơn sốt qua đi. Trong nhiều trường hợp, họ phải chấp nhận bán cổ phiếu ở mức giá chiết khấu sâu so với thị trường, càng dẫn đến thua lỗ nghiêm trọng hơn.

Mức độ lan truyền thông tin ngày nay cũng khuếch đại tính biến động của cổ phiếu. Đối với những mã có thanh khoản thấp, thông tin xuất hiện trên một nhóm chat mạng xã hội (Zalo, Facebook (NASDAQ:META),…) có thể nhanh chóng lan rộng đến hàng chục, hàng trăm nhóm chat khác. Những nhà đầu tư cá nhân ít kinh nghiệm có nguy cơ bị cuốn vào bẫy tâm lý, mua theo hiệu ứng đám đông, đẩy giá cổ phiếu tăng vọt mà thiếu cơ sở thực tế.

Đây chính là một dạng lời tiên tri tự ứng nghiệm trên thị trường tài chính: Khi lời hô hào về cổ phiếu dẫn đến làn sóng mua vào, và từ đó giá cổ phiếu tăng lên tự hiện thực hóa tuyên bố ban đầu.

Bên cạnh đó, quan điểm thông dụng cho rằng “cổ phiếu tăng giá là cổ phiếu tốt” có thể khiến nhà đầu tư ít kinh nghiệm đi sai hướng. Bởi nó hàm ý rằng thị trường luôn đúng, dẫn đến giá cổ phiếu tăng là chính xác vì đó là kết quả đánh giá của thị trường. Và nếu bạn mua một cổ phiếu tốt, bạn có thể chủ quan một chút cũng chẳng sao? Hậu quả sẽ ghê gớm đến mức nào chứ?

Đối với những cổ phiếu thanh khoản thấp, thị trường của chúng thật ra quá mỏng để được coi là sự xác lập hợp lý cho giá trị doanh nghiệp. Trong thực tế, có những trường hợp với thanh khoản giao dịch chỉ vài tỷ đồng nhưng lại đẩy tổng vốn hóa thị trường doanh nghiệp tăng lên hàng ngàn tỷ đồng, như KSV.

Rõ ràng chẳng có gì sai khi bạn mua một cổ phiếu đang trên đà tăng giá. Nhưng sai lầm khủng khiếp sẽ xảy ra nếu bạn để lòng tham nuốt chửng và hành động mà bỏ quên lý trí.

Ngoài ra, giữ nguyên các yếu tố xung quanh khác, thực tế là một cổ phiếu tăng giá nghĩa là nó rủi ro hơn, chứ không phải hấp dẫn hơn.

Khi giá tăng, định giá trở nên cao hơn và như vậy cổ phiếu dễ bị tổn thương hơn trước những thông tin tiêu cực. Do đó, khi xem xét một cổ phiếu trên đà tăng mạnh, nhà đầu tư cần đặc biệt thận trọng, tìm hiểu kỹ càng về động lực đằng sau đà tăng đó trước khi quyết định giao dịch.

Thừa Vân