Tổng thống Mỹ bị Thống đốc Fed đệ đơn kiện
Investing.com – Thị trường chứng khoán Mỹ, đặc biệt là chỉ số S&P 500, từ lâu đã vận hành dựa trên giả định “Ông Trump luôn nhượng bộ” – hay còn gọi là giả định TACO ("Trump Always Chickens Out") – cho rằng Tổng thống Donald Trump sẽ tránh các hành động áp thuế mạnh tay nhằm không làm ảnh hưởng đến thị trường. Tuy nhiên, dữ liệu mới cho thấy số thu thuế hải quan trong tháng 6 đã tăng vọt 301% so với cùng kỳ năm ngoái, giúp Bộ Tài chính ghi nhận thặng dư ngân sách bất ngờ, đang khiến giả định đó bị thách thức. Với cỗ máy tạo doanh thu này hoạt động quá hiệu quả, một số người bắt đầu đặt câu hỏi liệu chính quyền có đang chuyển từ chiến lược “hăm dọa” sang mục tiêu thu ngân sách thật sự?
Chính phủ Hoa Kỳ đã công bố thặng dư bất ngờ trong tháng 6, với Bộ Tài chính thông báo thặng dư ngân sách hơn 27 tỷ USD – sau mức thâm hụt 316 tỷ USD trong tháng 5. Phần lớn sự đảo chiều đến từ thuế hải quan, với tổng thu tháng 6 đạt khoảng 27 tỷ USD – tăng mạnh 301% so với tháng 6/2024. Tính theo năm, tổng thuế quan thu được đã đạt 113 tỷ USD, tăng 86% so với năm trước. Dòng tiền bất ngờ này có thể âm thầm định hình lại cách tiếp cận của chính quyền.
“Các nhà giao dịch hiện vẫn đang khá chủ quan trước loạt thuế nhập khẩu mới có hiệu lực từ ngày 1/8, với giả định rằng Tổng thống Trump sẽ không dám làm thị trường lao dốc thêm lần nữa. Tuy nhiên, một khả năng đáng lo hơn là ông Trump đã ’chuyển hướng’ khỏi việc dùng thuế như công cụ đàm phán, mà đang dùng thuế như công cụ tạo nguồn thu,” các chuyên gia kinh tế tại Macquarie cảnh báo trong một ghi chú gần đây.
Giới giao dịch vẫn tiếp tục hành xử theo tiền đề TACO – rằng Tổng thống sẽ không mạo hiểm với đợt bán tháo thị trường mới. Nhưng rủi ro nằm ở khả năng chính quyền Trump không còn dùng thuế làm “quân bài thương lượng”, mà là chiến lược để nuôi ngân sách liên bang.
Tính đến hiện tại, chính quyền Trump mới chỉ đạt được ba “thỏa thuận”, chủ yếu mang tính khung, trong khi lại đồng thời áp thuế suất cao hơn lên danh sách ngày càng mở rộng các quốc gia – bao gồm Trung Quốc, Hồng Kông, Nhật Bản và Philippines. Điều này cho thấy một sự thay đổi chiến lược tiềm tàng, nơi thuế quan không còn là công cụ đàm phán, mà là giải pháp ngân sách.
Nhu cầu về dòng tiền cho ngân sách liên bang càng được nhấn mạnh qua các kế hoạch chi tiêu của Nhà Trắng. Mặc dù đạo luật ngân sách “One Big Beautiful Budget Act” (OBBBA) đã được thông qua, với dự báo thâm hụt lớn, nhưng mục tiêu giảm thâm hụt của chính quyền lại phụ thuộc nhiều vào doanh thu từ thuế nhập khẩu, cùng với kỳ vọng tăng trưởng kinh tế lạc quan nhờ dỡ bỏ quy định.
Tốc độ thu hiện tại đang vượt xa mọi dự báo trước đó. Trong khi các ước tính hồi tháng 4 cho rằng doanh thu thuế nhập khẩu cả năm chỉ ở mức khoảng 200 tỷ USD, thì đến giữa tháng 6/2025, con số này đã đạt 118 tỷ USD. Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent thậm chí cho biết doanh thu có thể “tăng lên 300 tỷ USD” vào cuối năm, và ở tốc độ hiện tại, mức 300–350 tỷ USD là khả thi. Những con số này có thể giúp bù đắp đáng kể tác động của OBBBA lên thâm hụt ngân sách, khiến “sức hấp dẫn tài khóa” của chính sách thuế ngày càng lớn.
Macquarie nhận định việc “chiếm dụng tài khóa” thông qua chính sách thuế là điều không quá bất ngờ trong bối cảnh hiện tại, đặc biệt khi OBBBA với các khoản thâm hụt lớn có thể đã thúc đẩy chính quyền nghiêng về việc dùng thuế như một nguồn thu chính. Họ cũng chỉ ra rằng điều này phù hợp với lập trường lâu nay của cố vấn thương mại cấp cao Peter Navarro, người luôn ủng hộ thuế quan cao như một công cụ tạo doanh thu.
Tác động đối với thị trường tài chính có thể vượt xa vấn đề thương mại. Theo các chuyên gia, chiến lược “chiếm dụng tài khóa” này cũng lý giải vì sao Tổng thống Trump mong muốn thay thế Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang (Fed). Mục tiêu, theo họ, là nhằm “chiếm dụng chính sách tiền tệ”, tức buộc Fed phải nới lỏng gánh nặng lãi suất của chính phủ liên bang và ngăn chặn nợ công vượt tầm kiểm soát.
Trong kịch bản này, một Fed bị “chiếm dụng tài khóa” có thể buộc phải làm giảm giá trị thực của nợ công – bằng cách giữ lãi suất chính sách ở mức rất thấp hoặc quay trở lại chính sách nới lỏng định lượng, Macquarie cho biết.
Nếu chiến lược thuế và toàn bộ câu chuyện “chiếm dụng tài khóa” này trở thành hiện thực, thì đường cong lợi suất của Hoa Kỳ có thể tiếp tục dốc lên.
Mặc dù lợi suất trái phiếu ngắn hạn có thể vẫn bị kiềm chế, trái phiếu kho bạc dài hạn có thể dần mất đi sự hấp dẫn trong mắt các tổ chức dự trữ, do lo ngại về sức mua dài hạn của đồng USD và nguy cơ lạm phát cao hơn về mặt cấu trúc. Điều này có thể khiến lợi suất dài hạn tăng lên, ngay cả khi rủi ro vỡ nợ của chính phủ liên bang vẫn ở mức thấp.
“Chênh lệch lợi suất giữa kỳ hạn ngắn và dài hiện tuy không còn đảo ngược, nhưng vẫn thấp hơn nhiều so với mức trung bình lịch sử, và có thể còn dư địa để tăng,” Macquarie kết luận.