Thu 55 tỷ, hoàn thuế tới 2.135 tỷ: Lộ bất cập về thuế ở ngành ‘vàng đen’

Vietstock - Thu 55 tỷ, hoàn thuế tới 2.135 tỷ: Lộ bất cập về thuế ở ngành ‘vàng đen’

Với mức thuế VAT 5%, các doanh nghiệp sẽ nộp vào ngân sách Nhà nước khoảng 55 tỷ đồng, trong khi tiền hoàn thuế nhận về lên tới 2.135 tỷ đồng. Theo đó, Hiệp hội Hồ tiêu và cây gia vị Việt Nam chỉ ra loạt bất cập về thuế.

Nhận hàng nghìn tỷ đồng tiền hoàn thuế, doanh nghiệp vẫn bất an

Mới đây, Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam (VPSA) đã gửi công văn tới Văn phòng Chính phủ, Văn phòng Quốc hội và các bộ, ngành liên quan kiến nghị xem xét về thuế giá trị gia tăng (VAT) đối với ngành hồ tiêu và gia vị.

Theo VPSA, ngành hồ tiêu Việt Nam hiện có sản lượng khoảng 200.000 tấn mỗi năm, trong đó 190.000 tấn (chiếm 95%) được xuất khẩu và chỉ 10.000 tấn (chiếm 5%) tiêu thụ nội địa. 

Tuy nhiên, chỉ khoảng 5.000 tấn trong tổng sản lượng được chế biến sâu và tiêu thụ trong nước. Vì vậy, Nhà nước chỉ thu được thuế VAT từ phần sản phẩm này. Trong khi đó, phần lớn sản lượng còn lại sẽ xuất khẩu không phải chịu thuế nên doanh nghiệp xuất khẩu sẽ được hoàn thuế VAT.

Theo tính toán, kim ngạch xuất khẩu của ngành hồ tiêu đạt 1,3 tỷ USD năm 2024, trong đó thuế VAT 5% cho toàn bộ ngành sẽ lên tới 65 triệu USD. 

Điều đáng nói, chỉ gần 1,63 triệu USD (tương đương 42 tỷ đồng) thu được từ sản phẩm tiêu thụ nội địa. Phần còn lại 63,375 triệu USD sẽ được hoàn lại cho các doanh nghiệp xuất khẩu. 

Tương tự, tổng sản lượng xuất khẩu nhóm cây gia vị khác vào khoảng 200.000 tấn, nhưng cũng chỉ dành khoảng 5.000 tấn chế biến tiêu dùng trong nước. 

Tính chung toàn ngành gia vị Việt Nam, với tổng lượng xuất khẩu hơn 400.000 tấn (số liệu năm 2024) thì chỉ 10.000 tấn tiêu và gia vị các loại được tiêu thụ nội địa, đem lại nguồn thu thuế VAT cho nhà nước khoảng 55 tỷ đồng, nhưng số tiền thuế dự kiến doanh nghiệp được hoàn lên tới 2.135 tỷ đồng.

VPSA chỉ rõ, mặc dù thuế VAT đối với 10.000 tấn gia vị tiêu thụ nội địa được thu đầy đủ, nhưng phần 390.000 tấn xuất khẩu, tương đương 2.135 tỷ đồng thuế VAT từ xuất khẩu, sẽ được Nhà nước hoàn lại. 

“Điều đáng nói, cơ chế hoàn thuế thời gian qua đã bộc lộ nhiều kẽ hở, tạo điều kiện gian lận trong việc hoàn thuế, ảnh hưởng đến doanh nghiệp xuất khẩu làm ăn chân chính”, VPSA nhấn mạnh, đồng thời cho biết những vụ việc này đã gây thiệt hại cho các doanh nghiệp, làm giảm tính minh bạch trong việc thu thuế. 

Cộng đồng doanh nghiệp xuất khẩu bày tỏ lo lắng bởi nguy cơ này có thể lặp lại khi thực hiện cơ chế hoàn thuế như quy định của Luật thuế Giá trị gia tăng mới.

Đề xuất thuế VAT 0% với nguyên liệu xuất khẩu, áp thuế khoán 0,5%

Từ thực tiễn trên, VPSA đề xuất áp dụng thuế VAT 0% đối với nguyên liệu đầu vào dùng để xuất khẩu.

Hiệp hội này cũng kiến nghị bỏ cơ chế hoàn thuế xuất khẩu đối với hồ tiêu và gia vị, do việc hoàn thuế không tương xứng với nguồn lực xã hội và ảnh hưởng lớn đến dòng vốn lưu động của doanh nghiệp.

Thay vào đó, cân nhắc khả năng áp dụng thuế khoán xuất khẩu 0,5%. Giải pháp này giúp Nhà nước thu được thuế ngay trên giao dịch xuất khẩu, góp phần hỗ trợ thực hiện nhiệm vụ thu ngân sách từ thuế; đồng thời giúp doanh nghiệp có vốn kinh doanh chủ động, vòng quay vốn nhanh, không bị chờ đợi việc hoàn thuế bị treo.

Ngoài ra, duy trì mức thuế VAT 5% đối với nguyên liệu đầu vào sản xuất, chế biến tiêu thụ nội địa.

VPSA cho rằng, việc áp dụng cơ chế thuế VAT hiện tại đối với ngành hồ tiêu và gia vị sẽ gây ra rất nhiều khó khăn về tài chính cho doanh nghiệp, đặc biệt là trong bối cảnh biến động giá trị nông sản và sự cạnh tranh gay gắt từ các quốc gia khác như Indonesia, Ấn Độ và Brazil. 

Lý do là các doanh nghiệp của nước ta chủ yếu xuất khẩu sản phẩm ở dạng sơ chế nên biên độ lợi nhuận rất thấp (1-3%), vì vậy việc hoàn thuế VAT 5% sẽ trở thành yếu tố kìm hãm sự phát triển bền vững của ngành.

Theo đó, các đề xuất về thuế mà VPSA kiến nghị xem xét nhằm tạo ra môi trường thuế minh bạch và thuận lợi, giúp doanh nghiệp thực hiện nghĩa vụ thuế đối với nhà nước, tạo điều kiện cho ngành hồ tiêu và gia vị phát triển.

Trong khi xem xét đánh giá đề nghị của hiệp hội, VPSA đề nghị Bộ Tài chính xem xét, báo cáo cơ quan cấp trên cân nhắc, cho phép được lui thời hạn thực hiện Luật thuế VAT sau ngày 1/7/2025.

Tâm An