Những vụ thao túng giá cổ phiếu đình đám trên thế giới

Vietstock - Những vụ thao túng giá cổ phiếu đình đám trên thế giới

Giới quan sát nhận định những doanh nhân có sức ảnh hưởng có thể "bóp méo thị trường tự do". Theo Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ, không dễ để bịt hoàn toàn lỗ hổng này.

Hồi tháng 11, Elon Musk - CEO hãng xe điện Tesla (NASDAQ:TSLA) - đăng tweet với nội dung là một cuộc bầu chọn có nên bán 10% cổ phần Tesla. Phần lớn ý kiến trên Twitter trả lời "có", Musk cũng làm theo ý kiến số đông.

Nhưng trước khi bán lượng lớn cổ phiếu ra thị trường, Musk vẫn phải gửi văn bản cho Ủy ban Chứng khoán và Sàn Giao dịch Mỹ (SEC) để đăng ký kế hoạch mua bán cổ phiếu và thời gian giao dịch dự kiến.

Trên thực tế, hồi năm 2018, SEC phạt nặng tỷ phú Musk và yêu cầu ông từ bỏ vị trí chủ tịch Tesla. Nguyên nhân là ông đăng tải lên Twitter bài đăng với ngụ ý mua lại toàn bộ cổ phiếu và biến Tesla thành một công ty tư nhân.

Thao túng giá cổ phiếu

SEC cáo buộc động thái của Musk là đưa ra tuyên bố "sai sự thật và gây hiểu lầm". "Khi các công ty và người thuộc công ty đưa ra tuyên bố, họ cần hành động có trách nhiệm, đảm bảo những tuyên bố đó không sai lệch, gây hiểu lầm, hoặc bỏ sót thông tin mà nhà đầu tư có thể coi là quan trọng trong việc đưa ra quyết định đầu tư", Chủ tịch SEC thời điểm đó Jay Clayton nhấn mạnh.

Vụ việc sau đó được giải quyết với số tiền 40 triệu USD và những thay đổi trong quản trị của công ty. Cùng với đó là một thỏa thuận yêu cầu bất cứ dòng tweet nào CEO Tesla đăng lên đều phải được phê duyệt trước.

Giáo sư Scott Galloway tại NYU Stern School of Business nhận định Elon Musk là doanh nhân có ảnh hưởng nhất thế giới, "có thể bóp méo hệ thống thị trường tự do của chúng ta".

"Vấn đề đáng lo ngại là gì?" giáo sư Scott Galloway đặt câu hỏi. Việc Elon Musk được coi là thần tượng đã làm méo mó dòng vốn và tài năng. Một thị trường lành mạnh sẽ không nhận tín hiệu từ những dòng tweet của một người.

Ngay ở thời điểm hiện tại, SEC cũng đang cân nhắc những quy định chặt chẽ hơn để đảm bảo rằng các CEO và thành viên công ty không vi phạm quy tắc giao dịch nội gián. Trong những ngày cuối cùng của năm 2021, doanh số bán cổ phiếu điều hành tiếp tục đạt mức kỷ lục.

Ở thời điểm hiện tại, để tránh những cáo buộc giao dịch nội gián, các CEO cần tuyên bố trước thời điểm và kế hoạch mua bán cổ phiếu trong tương lai. Tuy nhiên, Chủ tịch SEC Gary Gensler vẫn lo ngại rằng những quy định hiện tại "là không đủ".

Theo những quy định mới được đề xuất, các lãnh đạo và giám đốc công ty cần báo trước 120 ngày đối với bất cứ thay đổi hoặc kế hoạch quản lý danh mục đầu tư mới nào. Với những công ty kinh doanh cổ phiếu của chính mình, khoảng thời gian cần thiết là 30 ngày.

Các CEO và lãnh đạo tập đoàn - bao gồm Satya Nadella của Microsoft (NASDAQ:MSFT), nhà sáng lập Amazon (NASDAQ:AMZN) Jeff Bezos và Elon Musk của Tesla - đã bán lượng cổ phiếu kỷ lục 69 tỷ USD vào năm 2021.

"Vấn đề cốt lõi là các cá nhân này thường xuyên nắm những thông tin quan trọng mà công chúng không có. Vậy làm cách nào để họ có thể bán và mua cổ phiếu theo cách công bằng với thị trường", chủ tịch SEC đặt câu hỏi.

Xử phạt mạnh tay

Hồi năm 2001, nữ doanh nhân Martha Stewart đã bán toàn bộ cổ phần tại công ty sinh học ImClone. Chỉ 2 ngày sau, giá cổ phiếu của công ty lao dốc 16% sau thông báo rằng Cục Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) không phê duyệt sản phẩm chính của ImClone.

Nhờ bán sớm cổ phần, bà Stewart đã tránh được khoảng lỗ gần 46.000 USD. Ông Sam Waksal - Giám đốc điều hành ImClone vào thời điểm đó - cũng bán 5 triệu USD cổ phần tại công ty trước khi công bố thông tin.

Ông Waksal sau đó đã bị kết án 87 tháng tù giam và phạt 3 triệu USD. Còn bà Stewart nhận án phạt 10 tháng tù giam và 30.000 USD.

Ông Brett Kennedy - cựu chuyên gia phân tích chính tại Amazon.com - cũng đã nhận 10.000 USD của Maziar Rezakhani, một cựu sinh viên Đại học Washington - để cung cấp thông tin về tình hình tài chính quý I/2015 của tập đoàn.

Đến năm 2017, ông bị buộc tội giao dịch nội gián và chịu án phạt 6 tháng tù giam và 2.500 USD, cùng với đó là 2 năm chịu sự quản chế.

Hồi tháng 9 năm ngoái, SEC buộc tội 3 công ty của tỷ phú Trung Quốc Quách Văn Quý là GTV Media Group, Saraca Media Group và Voice of Guo Media. Ba công ty bị buộc tội chào bán trái phép chứng khoán và tài sản kỹ thuật số cho hàng nghìn nhà đầu tư. Ba công ty đã đồng ý trả 539 triệu USD để giải quyết các cáo buộc của SEC.

Theo chuyên gia Michelle Leder của Bloomberg, ngay cả với những nỗ lực bịt lỗ hổng pháp lý của SEC, nếu biết công ty sắp thực hiện một thương vụ lớn hoặc công bố tin xấu, các giám đốc điều hành vẫn có thể thiết kế trước những kế hoạch mua bán cổ phiếu để tránh cáo buộc giao dịch nội gián bất hợp pháp.

"Từ lâu tôi đã cho rằng việc tiết lộ càng nhiều, càng rõ ràng sẽ mang lại lợi ích cho nhà đầu tư. Các đề xuất mới là một bước đi đúng hướng, nhưng vẫn không cung cấp đầy đủ những thông tin quan trọng cho nhà đầu tư nhỏ lẻ", bà nhấn mạnh.

Thảo Cao