Bài toán kinh tế nan giải cho Tổng thống Mỹ trong thời dịch Covid-19

Vietstock - Bài toán kinh tế nan giải cho Tổng thống Mỹ trong thời dịch Covid-19

Người chiến thắng trong cuộc đua vào Nhà Trắng sắp tới sẽ phải đối mặt với một thế hệ người Mỹ có thu nhập từ thấp đến trung bình đang vật lộn để trở lại làm việc, vì cuộc khủng hoảng y tế chưa có tiền lệ trong hơn 100 năm qua.

Cho dù đó là Tổng thống đương nhiệm Donald Trump hay kẻ thách thức từ Đảng Dân chủ Joe Biden, thực tế hiện tại khá ảm đạm: Khoảng một nửa trong số 22 triệu người bị mất việc làm trong thời kỳ đại dịch vẫn chưa có việc làm.

* Bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2020

* Những bước ngoặt hậu bầu cử Tổng thống Mỹ

Tuyển dụng mới đang chậm lại, xóa nhòa triển vọng đối với những người lao động lương thấp bị ảnh hưởng nặng nề nhất do mất việc làm. Số ca nhiễm Covid-19 tăng lên mức kỷ lục mới. Khách sạn, công ty vận tải và nhà cung cấp thực phẩm cảnh báo sẽ có thêm nhiều đợt sa thải nhân viên và gói hỗ trợ từ Chính phủ đã không còn.

Đảm bảo tương lai cho rất nhiều người dân Mỹ “là thách thức quan trọng nhất nước Mỹ phải đối mặt trong 10 năm, 20 năm tới”, Gene Ludwig, cựu chuyên gia phụ trách vấn đề tiền tệ dưới thời Tổng thống Bill Clinton và tác giả của cuốn sách “The Vanishing American Dream” (tạm dịch: Giấc mơ Mỹ đang biến mất”, cho hay. “Chúng ta không thể duy trì một xã hội dân chủ có những người có thu nhập thấp và trung bình không thể có hy vọng cho giấc mơ Mỹ và sống đàng hoàng”.

Đảng Dân chủ và chính quyền Trump đã và đang cố gắng đàm phán về gói kích thích tài khóa mới. Tuy nhiên, nhiều Đảng viên Cộng hòa phản đối quy mô gói kích thích và đặt ra câu hỏi liệu có cần tung thêm gói kích thích hay không. Gói kích thích có thể phải chờ đến đầu năm 2021.

Tiền tiết kiệm dần cạn kiệt

Khi đó sẽ là quá muộn đối với một số người. 

Hỗ trợ tiền mặt và tăng cường trợ cấp thất nghiệp từ Đạo luật CARES (tức bổ sung 600USD/tuần vào trợ cấp thất nghiệp của tiểu bang) đã giúp nhiều người Mỹ thoát khỏi cảnh nghèo hơn vào tháng 4/2020, ngay cả khi tỷ lệ thất nghiệp tăng cao, theo nghiên cứu của Trung tâm Chính sách Xã hội và Nghèo đói tại Đại học Columbia.

Những người nhận được những hỗ trợ thất nghiệp có thể chi tiêu nhiều hơn, tiết kiệm và trả nợ, theo một bài phân tích của Viện JPMorgan Chase. Tuy nhiên, sau khi hết hạn trợ cấp vào cuối tháng 7, tỷ lệ nghèo đói lại gia tăng - với tỷ lệ nghèo hàng tháng tăng lên 16.7% vào tháng 9/2020, từ mức 15% vào tháng 2. Sau một thập kỷ suy giảm, tình trạng nghèo đói đang trên đà tăng trên khắp nước Mỹ.

Lisandra Bonilla (46 tuổi) đã tiết kiệm được khoảng 1/3 số tiền trợ cấp thất nghiệp mà cô nhận được vào cuối tháng 3 do mất việc. “Tôi đã tiết kiệm rất nhiều vì tôi không biết điều gì sẽ xảy ra”, cô nói.

Đó là việc làm thông minh. Trong tháng 8/2020, trợ cấp của cô đã bị cắt giảm xuống còn 275USD/tuần (mức tối đa tại Florida), giảm từ hơn 800USD/tuần.

Bonilla trở lại làm việc bán thời gian vào cuối tháng 9/2020, nhưng giờ đang phải vật lộn để trả các hóa đơn bằng một nửa mức lương trước đó và lo ngại khoản tiết kiệm sẽ cạn vào tháng 12. Nếu không sớm trở lại công việc toàn thời gian, cô cần phải tìm công việc khác.

“Chúng tôi đang cố gắng đưa mình ra khỏi cái hố đen, nhưng cái hố lại ngày càng lớn hơn", Wendy Edelberg, Giám đốc dự án Hamilton và thành viên cấp cao của Viện Brookings, cho biết.

Bà nói có 2 yếu tố cực kỳ đáng ngại: Ước tính hơn 420,000 doanh nghiệp nhỏ đã đóng cửa từ tháng 3 đến giữa mùa hè, gấp hơn 3 lần bình thường. Số nhân viên bị sa thải vĩnh viễn cũng đang gia tăng, ở mức 3.8 triệu vào tháng 9 từ 1.3 triệu vào tháng 2/2020, tương tự mức từng chứng kiến trước cuộc bầu cử năm 2008.

Bẫy thất nghiệp dài hạn

Ông Donald Harper đã tham gia hơn 50 cuộc phỏng vấn việc làm kể từ khi bị nghỉ việc vào tháng 3.

Ông Harper (55 tuổi) là một đầu bếp kỳ cựu và gần đây nhất đã làm việc tại 5 nhà hàng ở khu nghỉ dưỡng Orlando. Thế nhưng, với tình hình dịch bệnh hiện tại, không rõ khi nào ông có thể quay lại làm việc.

Các đơn xin việc tại siêu thị hoặc chăm sóc sức khỏe cũng không có kết quả tích cực.

“Tôi có thể làm bất kỳ việc gì”, Harper – cũng đang là giám mục cho một nhà thờ – cho biết. Ông vẫn đang phải vật lộn để trả tiền thực phẩm và điện nước 275USD/tuần, và đang nợ 3 tháng tiền nhà (1,900USD/tháng).

“Tôi không muốn thành người vô gia cư”, Harper nói. Hiện ông đang sống với hai đứa con 10 và 13 tuổi. Ông cho biết đã liên hệ với hơn 20 nhóm tìm kiếm sự hỗ trợ về cho thuê nhà nhưng chưa gặp may mắn.

Mỹ hiện có 2.4 triệu người thất nghiệp “dài hạn” và vẫn đang ngày càng gia tăng. Những người thất nghiệp dài hạn được định nghĩa là những người không có việc làm từ 27 tuần trở lên. Đưa mọi người trở lại làm việc thật sự quan trọng, nhưng các nhà kinh tế nói những người tìm việc có nguy cơ rời bỏ thị trường lao động, hoặc nhận những công việc lương thấp hơn. 

Tuần trước, Bộ Thương mại Mỹ đã công bố GDP quý 3/2020 tăng mạnh 33.1%, một phần nhờ vào gói kích thích tài khóa. Tuy nhiên, tình hình đã trở nên tệ hơn khi các kích thích hầu hết đã hết hạn.

Hiện nay những người không có việc làm hoặc làm công việc lương thấp cần hỗ trợ tiền thuê nhà, hỗ trợ tiền mặt và lương thực, cũng như các dự án việc làm liên bang và chương trình đào tạo lại. 

Nếu đắc cử, ông Biden đã cam kết tăng lương tối thiểu liên bang và triển khai hàng ngàn tỷ USD cho các chương trình cơ sở hạ tầng và năng lượng xanh. Tuy nhiên, ông vẫn sẽ cần Quốc hội thông qua.

Còn ông Trump đã ra dấu hiệu ủng hộ gói kích thích liên bang hơn, nhưng chưa đưa ra nhiều thông tin cụ thể hơn về vấn đề việc làm. 

Cho đến khi các gói hỗ trợ tới, người lao động đang lao đao.

Rachel Alvarez (44 tuổi), bà mẹ 3 con đơn thân ở Naples (Florida), cho biết đã bắt đầu công việc mới trong tuần trước với tư cách là người phục vụ tại một nhà hàng – lần trở lại làm việc đầu tiên của cô kể từ khi mất việc vào tháng 3.

Các nhân viên nhà hàng phụ thuộc vào tiền boa thường không kiếm được nhiều tiền trong bối cảnh hiện tại, bởi công việc kinh doanh vẫn diễn ra chậm rãi vì Covid-19. Bà đã không trả tiền thuê nhà kể từ tháng 6 và vẫn đang đợi khoản trợ cấp từ chính quyền quận.

“Tôi vẫn ngẩng cao đầu vì nếu tình trạng này diễn ra với con của tôi, tôi muốn chúng cũng phải ngẩng cao đầu như tôi vậy”, Alvarez cho biết.

Vũ Hạo (Theo Reuters)