Tỷ lệ dư nợ ký quỹ trên thị trường chứng khoán lập đỉnh mới?

Theo Lan Nha

Investing.com - Theo dữ liệu ước tính dư nợ margin tính đến 31/12/2023 đạt khoảng 180.000 tỷ đồng, tăng khoảng 15.000 tỷ đồng sau 3 tháng. Dư nợ margin cuối 2023 cũng là cao nhất kể từ quý II/2022.

Tại cùng thời điểm, vốn hoá cổ phiếu niêm yết trên hai sàn HoSE và HNX đạt gần 4,9 triệu tỷ đồng. Như vậy, tỷ lệ Dư nợ cho vay/Vốn hoá hai sàn ước đạt khoảng 3,7%. Con số này tiếp tục tăng 0,4 điểm % so với thời điểm cuối quý 3 để thiết lập ngưỡng cao nhất trong lịch sử của TTCK Việt Nam. Cần lưu ý, phần lớn dư nợ cho vay trên thị trường hiện là cho vay margin.

Số dư nợ margin này chưa bao gồm cho vay 3 bên hay các "kho" chưa được thống kê.

Lãi suất thấp, thị trường hồi phục kích thích nhu cầu sử dụng margin

Sử dụng đòn bẩy (margin) là một trong nhưng công cụ đắc lực giúp nhà đầu tư gia tăng nhanh quy mô tài khoản của mình nếu sử dụng hợp lý, đẩy thanh khoản lên mức dồi dào và tạo động lực cho đà đi lên về điểm số của thị trường chung. Lượng margin trên sàn chứng khoán được dự báo còn có thể tiếp tục tăng cao hơn trong thời gian tới trong bối cảnh môi trường lãi suất hạ nhiệt.

Lãi suất cho vay của các ngân hàng thương mại giảm góp phần giảm chi phí vốn cho các công ty chứng khoán qua đó tạo thêm dư địa để giảm lãi suất cho vay margin. Nhiều công ty chứng khoán đã đưa ra các gói ưu đãi lãi suất, chính sách hấp dẫn nhằm kích thích nhu cầu sử dụng đòn bẩy của nhà đầu tư. Ngoài ra, sự thuận lợi hơn về công nghệ cộng thêm việc các công ty chứng khoán chủ động huy động vốn mở rộng dư địa cho vay cũng giúp đáp ứng dễ dàng hơn nhu cầu margin của thị trường.

Bên cạnh đó, triển vọng của chứng khoán Việt Nam cũng được đánh giá lạc quan trong năm 2024 nhờ kinh tế vĩ mô ổn định, kỳ vọng lợi nhuận của các doanh nghiệp niêm yết phục hồi, câu chuyện nâng hạng ngày càng rõ ràng với việc KRX sớm đi vào vận hành,… Do đó, không bất ngờ khi đòn bẩy được nhà đầu tư kích hoạt ngay khi thị trường bắt đầu có dấu hiệu hồi phục.

Cần lưu ý margin tăng quá cao cũng có thể mang tới rủi ro, bởi lẽ chỉ một nhịp điều chỉnh mạnh sẽ có thể dễ dàng kéo theo hiện tượng "call margin", từ đó gây áp lực ngược trở lại thị trường, dễ khiến thị trường giảm sâu hơn.

Mạnh dạn vay nợ để đầu tư nhưng thanh khoản thị trường lại “mất hút”

So sánh với điểm số thị trường, tỷ lệ dư nợ margin/vốn hóa thị trường lập đỉnh trong bối cảnh VN-Index giằng co mạnh và đi ngang tại vùng 1.100 điểm. Cùng tại vùng điểm này nhưng cách đây 5 năm trước, vào năm 2023, tỷ lệ dư nợ cho vay/vốn hóa chỉ khoảng 1,5%. Thậm chí, ngay tại thời điểm VN-Index lập đỉnh trên ngưỡng 1.500 điểm giai đoạn đầu năm 2022, tỷ lệ cũng chỉ ở mức 3,2%. Điều này cho thấy nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán Việt Nam đang mạnh tay hơn trong việc vay nợ để đầu tư dù VN-Index loay hoay tại vùng điểm cũ và cách xa mức đỉnh.

Đáng nói, dù lượng vay margin tăng nhưng thanh khoản thị trường không thực sự tích cực, thậm chí nhiều phiên VN-Index tăng điểm song ghi nhận giá trị giao dịch thấp kỷ lục. Thống kê trong riêng quý 4/2023, thanh khoản giao dịch khớp lệnh sàn HOSE trung bình đạt 14.000 tỷ đồng/phiên, sụt giảm gần 30% so với quý liền trước.

Công ty chứng khoán (CTCK) nào đang cho vay margin nhiều nhất?

Bức tranh margin cuối năm có sự phân hóa giữa các công ty chứng khoán, với con số tăng trưởng của nhóm đơn vị sau:

Chứng khoán Techcom (TCBS) tăng gần 3.800 tỷ đồng dư nợ cho vay trong quý IV, lên 16.258 tỷ đồng tại cuối năm, đồng thời giành vị trí quán quân ngành chứng khoán. Nếu so với 1 năm trước, con số dư nợ đã tăng 80%. Đà tăng được kích hoạt kể từ sau khi TCBS được ngân hàng mẹ là Techcombank (HM:TCB) tăng vốn vào quý II.

Chứng khoán MB (MBS (HN:MBS)) ghi nhận dư nợ margin cuối năm trên 8.500 tỷ đồng, tăng 34%, tương ứng với 2.152 tỷ đồng sau 3 tháng. Chứng khoán Vietcap (VCI (HM:VCI)) và Chứng khoán VPBank (HM:VPB) (VPBankS) cũng ghi nhận dư nợ cho vay tăng đáng kể trong quý cuối năm với số tuyệt đối trên 2.000 tỷ đồng. Một số đơn vị như Chứng khoán HSC (HCM), VPS, FPTS (FTS (HM:FTS)) cũng gia tăng dư nợ margin.

Chiều ngược lại, Chứng khoán Mirae Asset Việt Nam (MASVN) và VNDirect (VND (HM:VND)) giảm dư nợ còn SSI (HM:SSI) gần như đi ngang ở mức 14.700 tỷ đồng.

Xu hướng gia tăng dư nợ margin đặt bối cảnh lãi suất có xu hướng giảm trong năm 2023. Lãi suất cho vay của các ngân hàng thương mại giảm giúp CTCK có dư địa giảm lãi suất margin. Trong năm qua, tín hiệu giảm lãi suất cho vay margin đã xuất hiện tại các đơn vị MASVN, Phú Hưng (PHS), TCBS hay VPBankS. Mặt khác, làn sóng tăng vốn ngành chứng khoán  giúp bổ sung lượng vốn vào nghiệp vụ cho vay margin.

Dư nợ margin hiện tại đã gần xấp xỉ giai đoạn bùng nổ của thị trường vào khoảng 1 năm rưỡi trước, khi VN-Index quanh 1.400 - 1.500 điểm (chỉ số hiện thấp hơn 1.200 điểm, tính đến 22/1/2024).

Năm 2024, thị trường chứng khoán được nhiều chuyên gia dự phóng tích cực. Tại báo cáo chiến lược 2024 của FIDT, nhóm phân tích kỳ vọng chỉ số và thanh khoản tiếp tục phục hồi nhờ các yếu tố: thẩm thấu chính sách hỗ trợ vào nền kinh tế; lãi suất ở vùng thấp trong lịch sử; áp lực tỷ giá gần như không còn; tăng trưởng EPS từ mức nền thấp ở một loạt nhóm ngành.

Thanh khoản hồi phục sẽ có lợi rất lớn cho mảng môi giới và cho vay ký quỹ khi số lượng nhà đầu tư cũng như nhu cầu sử dụng đòn bẩy tăng trở lại. Trong khi chỉ số hồi phục từ mức định giá rẻ sẽ giúp danh mục tự doanh khởi sắc, từ đó thúc đẩy tăng trưởng kết quả kinh doanh của các CTCK.

Kỳ vọng này cũng phần nào được củng cố thông qua động thái sôi động trở lại trong cuộc đua tăng vốn vào cuối năm của nhiều doanh nghiệp trong ngành (dẫn đầu bởi SSI, HSC, ACBS hay VNDirect).

Theo VinaCapital dự báo, tăng trưởng GDP năm nay của Việt Nam có thể đạt được mức 6-7%. Trong quá khứ Việt Nam cũng tăng trưởng trung bình xấp xỉ 6-7% trong khoảng 5-10 năm qua. Dự báo về tăng trưởng trái chiều của kinh tế Mỹ và Trung Quốc như trên cũng sẽ tạo thuận lợi cho kinh tế Việt Nam phát triển trong năm nay, khi Việt Nam nhập khẩu  nhiều từ Trung Quốc, ngược lại xuất khẩu  sang Mỹ.

Công ty chứng khoán cũng là một trong các nhóm doanh nghiệp VinaCapital đang quan tâm. Ông Michael Kokalari, Giám đốc phòng Phân tích kinh tế vĩ mô và Nghiên cứu thị trường của VinaCapital, dự báo lợi nhuận của nhóm công ty chứng khoán có thể tăng nhanh , từ mức tăng 14% trong năm 2023 lên 38% trong năm 2024. Lãi suất thấp sẽ hỗ trợ giao dịch ký quỹ nhiều hơn, đồng thời các hoạt động ngân hàng đầu tư vốn bị hoãn vào năm 2023 do nền kinh tế chậm chạp có khả năng sẽ được tiếp tục mở rộng trong năm nay.