Theo Dong Hai
Investing.com - Các thị trường ngoại hối đã phải trải qua một đợt khó khăn vào năm 2022, nhưng ở một số quốc gia, sự kết hợp của áp lực địa chính trị và những sai lầm của ngân hàng trung ương đã đẩy tiền tệ vào “vòng xoáy tử thần”.
Đồng đô la mạnh hơn trong hầu như cả năm 2022, khi các nhà đầu tư đổ xô về “nơi trú ẩn an toàn” truyền thống trong bối cảnh khủng hoảng địa chính trị và kinh tế vĩ mô, đã đè nặng lên nhiều loại tiền tệ của các thị trường mới nổi.
Các nhà sản xuất dầu lớn và các ngân hàng trung ương từ các quốc gia toàn cầu đã tăng lãi suất một cách dứt khoát.
Ghana
Steve Hanke, giáo sư kinh tế học ứng dụng tại Đại học Johns Hopkins, công bố danh sách thường niên các loại tiền tệ hoạt động kém nhất trong năm – và đồng cedi của Ghana gần như đứng đầu bảng.
Đồng cedi đã chạm mức thấp kỷ lục mới so với đồng đô la vào thứ Tư tuần trước, có giai đoạn chạm mốc 14,24 trước khi phục hồi nhẹ. Theo dữ liệu của Refinitiv, đồng tiền này bắt đầu năm giao dịch ở mức chỉ hơn 6 cedis so với đồng đô la, có nghĩa là đồng bạc xanh đã mạnh lên hơn 132% so với đồng tiền của quốc gia Tây Phi.
Các vấn đề của Ghana bao gồm chi phí sinh hoạt tăng cao và gánh nặng nợ không bền vững đã buộc chính phủ phải xin sự trợ giúp từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế để được hỗ trợ, một động thái được cả đảng cầm quyền và phe đối lập đồng ý một cách bất thường.
Jacques Nel, người đứng đầu vĩ mô tại Oxford Economics Africa, cho biết: “Những rắc rối tại Ghana càng trở nên rõ ràng hơn khi xem xét rằng các quan chức chính phủ sẵn sàng cắt giảm lương lớn trong nỗ lực giải phóng một số nguồn tài trợ”.
“Tuy nhiên, sự hy sinh tài chính này của các quan chức chính phủ không nên nhầm lẫn với sự thống nhất giữa các nhà lãnh đạo đất nước, với việc phe đối lập trắng trợn chờ thỏa thuận IMF được thông qua trước khi bắn vào đầu Tổng thống [Nana] Akufo-Addo”.
Cú sốc mới nhất đối với đồng tiền này xảy ra khi Ngân hàng Ghana hủy bỏ một cuộc đấu giá ngoại hối theo lịch trình và các cuộc biểu tình đã xảy ra tại thủ đô Accra trong tháng này yêu cầu tổng thống từ chức.
Murega Mungai, giám đốc bộ phận giao dịch tại AZA Finance có trụ sở tại Nairobi, giải thích: “Ngân hàng đã thực hiện một loạt các biện pháp để ngăn chặn vòng xoáy đầy biến động kéo dài cả năm của tiền tệ, bao gồm một cuộc đàn áp bất thành đối với những người bán tiền tệ bất hợp pháp”.
“Chính phủ quốc gia này cũng đã mua đô la trực tiếp từ các công ty khai thác để tăng dự trữ của mình, khiến thị trường thiếu thanh khoản cần thiết. Trong bối cảnh đó, chúng tôi dự báo đồng cedi sẽ tiếp tục chịu áp lực trong thời gian tới, có thể suy yếu dưới mức 14,50”.
Hanke cho biết trên Twitter vào tuần trước rằng cedi là một "tiền tệ rác của ngân hàng trung ương" và đề nghị đất nước phải "cơ cấu lại ngân hàng trung ương của mình và thiết lập một bảng tiền tệ" để khôi phục trật tự.
Zimbabwe, Cuba
Tuy nhiên, sự suy giảm của cedi khiến nó chỉ trở thành đồng tiền hoạt động kém thứ ba trên thế giới trong năm nay.
Đứng vị trí thứ hai là đồng peso của Cuba, giảm 56,36% so với đồng đô la, chỉ sau đồng đô la Zimbabwe, đã mất 76,74% giá trị so với đồng đô la kể từ tháng Giêng. Cả Zimbabwe và Cuba đều đang phải hứng chịu mức lạm phát đáng kinh ngạc.
Hanke cho biết tuần trước rằng “vòng xoáy kinh tế chết chóc của Zimbabwe vẫn tiếp tục quay”. Cơ quan thống kê quốc gia ZimStat đã báo cáo rằng lạm phát của đất nước đạt mức 268% hàng năm vào tháng 10, nhưng ước tính của riêng Hanke lại cho thấy ở mức 417%. Tương tự như Ghana, các nhà chức trách ở Zimbabwe đã nỗ lực hỗ trợ đồng nội tệ và chống lạm phát bằng cách giảm thanh toán bằng đồng đô la Zimbabwe.
Lạm phát cao ngất trời cũng là một vấn đề trọng tâm ở Cuba, với mô hình của Hanke cho thấy mức tăng giá tiêu dùng là 166% hàng năm.
Ai cập
Đồng bảng Ai Cập tuần trước đã giảm xuống mức thấp nhất so với đồng đô la, trượt xuống 24,42, lọt vào danh sách 10 đồng tiền hoạt động kém nhất năm 2022 của Hanke.
Fitch Ratings gần đây đã cắt giảm triển vọng tín dụng của đất nước xuống mức tiêu cực với lý do vị thế thanh khoản bên ngoài xấu đi và nguy cơ tiếp cận thị trường trái phiếu giảm. Trong khi đó, dự trữ ngoại hối của Ai Cập đã cạn kiệt xuống dưới 32 tỷ đô la vào tháng 10 từ mức 35 tỷ đô la vào tháng 3.
Fitch nhấn mạnh rằng các vấn đề tài chính của Ai Cập đang trở nên trầm trọng hơn với 6 tỷ đô la kỳ hạn nợ nước ngoài sắp tới vào năm tới và 9 tỷ đô la kỳ hạn nữa vào năm 2024.
“Bất chấp một loạt các giao dịch tài chính được công bố tại COP27 ở Sharm el-Sheikh trong tuần này, việc tiếp tục duy trì dự trữ ngoại hối ở mức thấp nhìn chung có khả năng khiến đồng Bảng [Ai Cập] suy yếu hơn nữa so với đồng đô la trong những ngày tới”, nhà kinh doanh tài chính AZA Mitch Diedrick cho biết trong một ghi chú vào thứ năm.
Các loại tiền tệ khác có trong danh sách trên tính đến tuần trước bao gồm Rupee Sri Lanka, Bolivar của Venezuela, Sierra Leone’s Leone, Kyat Myanmar, Kip Lào và Hryvnia Ukraine.