Bitcoin đang ở đâu trong 5 giai đoạn của hiện tượng bong bóng?

Vietstock - Bitcoin đang ở đâu trong 5 giai đoạn của hiện tượng bong bóng?

Tại thời điểm này, giá Bitcoin có thể lao dốc nhanh chóng và cũng hồi phục nhanh không kém – như mọi người thường nói “tiến 3 bước lùi 1 bước” (up like a rocket, down like a stick).

Ngài Isaac Newton vĩ đại có thể đã thay đổi hoàn toàn kiến thức của thế giới, nhưng vẫn có những điểm ông chưa thể giải thích được. Hồi những năm của thế kỷ 18, ông bị cuốn vào cơn sốt khổng lồ ở thời kỳ này – Bong Bóng Biển Nam (South Sea Bubble) – và mất hàng đống tiền.

Ông Newton buồn rầu nói: “Tôi có thể tính toán sự chuyển động của vật thể nhưng không thể đo lường sự điên cuồng của con người”. Nhìn lại ngày hôm đó, ông có lẽ nên suy ngẫm thêm về câu nói nổi tiếng thường được sử dụng để bàn về định luật hấp dẫn của ông: “Thứ gì đi lên thì cũng phải đi xuống” (What goes up, must come down).

Những nhà đầu tư Bitcoin đang nhận được bài học cũ này. Hồi tháng trước, giá Bitcoin chạm đỉnh ở mức trên 19,000 USD, nhưng tại thời điểm tác giả viết bài này thì một số sàn giao dịch cho thấy giá Bitcoin đã rớt ngưỡng 10,000 USD.

Có lẽ, cách tốt nhất để hiểu về Bitcoin là thông qua một mô hình về cách thức hoạt động của các hiện tượng bong bóng. Theo mô hình cổ điển do chuyên gia kinh tế Hyman Minsky phát triển và được trau chuốt thêm bởi Charles Kindleberger – một nhà lịch sử nghiên cứu về các hiện tượng bong bóng, một hiện tượng bong bóng có 5 giai đoạn: Chuyển đổi (displacement), bùng nổ (boom), hưng phấn (euphoria), căng thẳng (financial distress) và hoảng loạn (revulsion).

Giai đoạn chuyển đổi là giai đoạn xuất hiện sự phát triển về khía cạnh công nghệ có thể được sử dụng để minh chứng cho một “kỷ nguyên mới” – kiểu như phát minh về đường ray xe lửa, mạng Internet hoặc Blockchain.

Sau đó, giai đoạn bùng nổ diễn ra và thu hút ngày càng nhiều sự chú ý của nhà đầu tư.

Rồi đến giai đoạn hưng phấn – trong đó cơn sốt đã được công chúng biết đến và có lời đồn thổi về những người làm ra hàng triệu USD từ phi vụ trên. Giai đoạn này ở tiền kỹ thuật số đã đạt tới từ hồi tháng 11/2017, khi các tờ rơi quảng cáo về tiền kỹ thuật số xuất hiện ngày càng nhiều và trên các chương trình radio, các chuyên gia cũng bàn tán xôn xao về chúng.

Trong giai đoạn hưng phấn, mọi người mua chỉ bởi vì những người khác đang mua vào, và vì họ cho là mình có khả năng bán nhanh chóng ở mức giá cao hơn. Trong một khoảng thời gian, xu hướng này sẽ tự củng cố. Tuy nhiên, đến một lúc nào đó, khi sự hoài nghi xuất hiện, một số người quyết định chốt lời khi có thể. Rồi thông tin xấu bắt đầu xuất hiện; với Bitcoin, thông tin xấu này có thể là việc các cơ quan chức trách ở Hàn Quốc (nơi hoạt động giao dịch tiền ảo cực kỳ sôi động) dự định kiểm soát chặt chẽ hơn.

Một khi giá bắt đầu lao dốc, tâm lý nhà đầu tư sẽ thay đổi. Những người mua tài sản từ sớm và có tới hàng triệu USD bỗng chốc chứng kiến tài sản mình tụt dốc không phanh (Và cũng đáng lưu ý rằng dù nắm giữ tài sản triệu USD nhưng chưa chắc bạn đã thực sự giàu có trừ khi bạn chốt lời). Những người khác có lẽ đã mua trên mức giá hiện tại và cảm thấy hối tiếc cay đắng về sai lầm của mình. Những kẻ tìm kiếm hàng giá rẻ nhảy vào và tạm thời đẩy giá lên cao hơn nhưng đà tăng không kéo dài.

Chúng ta vẫn chưa tiến tới giai đoạn “căng thẳng”, nhưng có lẽ đã gần tới rồi. Nỗi lo về độ an toàn của các đồng tiền ảo có thể châm ngòi cho một làn sóng bán tháo khác. Tại thời điểm này, giá có thể lao dốc nhanh chóng và cũng hồi phục nhanh không kém – như mọi người thường nói “tiến 3 bước lùi 1 bước” (up like a rocket, down like a stick). Nhà đầu tư có thể đã nhận ra rằng Bitcoin không trở thành phương tiện trao đổi trong các giao dịch hàng ngày, cũng chưa chứng minh được là một phương tiện lưu trữ giá trị đáng tin cậy và với sự gia tăng về số lượng tiền kỹ thuật số, Bitcoin cũng không hề hưởng lợi từ nguồn cung giới hạn. Như ông Steven Englander của Rafiki Capital đã viết rằng:

“Chẳng có rào cản nào khi gia nhập vào lĩnh vực tiền ảo, ngoài một câu chuyện hay ho về thị trường ngách mà đồng tiền ảo đang hướng về. Số lượng đợt chào bán tiền ảo lần đầu (ICO) cho bạn thấy rằng việc tạo tiền ảo dễ dàng và rẻ như thế nào. Thậm chí còn có những sự khuyến khích tham gia vào giai đoạn đầu của một đồng tiền ảo có mức độ chấp nhận vừa phải”.

Một tài sản kỹ thuật số không hề có dòng thu nhập rất khó để định giá. Điều này tạo ra khó khăn trong việc thiết lập mức giá mục tiêu khi đang trên đà tăng, nhưng cũng rất khó để lập mức giá sàn khi đang xuống dốc. Tuy nhiên, vào thời điểm mọi người nhận ra điều này, chúng ta sẽ ở trong giai đoạn hoảng loạn mất rồi.

Tuấn Kiệt (The Economist)