Chiến tranh thương mại thúc đẩy làn sóng đầu tư vào Đông Nam Á

Investing.com -- Cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc dưới thời Tổng thống Donald Trump đã thúc đẩy làn sóng chuyển dịch sản xuất khỏi Trung Quốc nhằm tránh gánh nặng thuế quan.

Dù Mỹ vừa bất ngờ giảm mạnh thuế nhập khẩu từ Trung Quốc trong tuần này, nhiều doanh nghiệp vẫn tiếp tục đổ vốn vào các điểm sản xuất thay thế tại châu Á, đẩy nhanh quá trình tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu.

Công ty Velong Enterprises – chuyên sản xuất thiết bị nhà bếp – cho biết lượng hàng xuất khẩu từ nhà máy ở Trung Quốc gần như về 0 sau khi Mỹ áp thuế lên tới 145% từ ngày 9/4. Ngược lại, các liên doanh tại Campuchia và Ấn Độ lại ghi nhận lượng đơn hàng tăng đột biến do các nhà nhập khẩu Mỹ chuyển hướng nguồn cung.

“Chúng tôi đang ngập trong các đơn hàng tiềm năng trị giá hàng chục triệu USD từ Campuchia... Hoạt động tại Campuchia và Ấn Độ đang tăng tốc 100%,” Jacob Rothman, đồng sáng lập kiêm CEO Velong chia sẻ.

Sau cuộc đàm phán vào cuối tuần qua, Mỹ quyết định tạm thời giảm thuế đối với hàng Trung Quốc từ 145% xuống còn 30% trong vòng 90 ngày. Trung Quốc cũng đáp lại bằng việc hạ thuế xuống 10% với hàng hóa Mỹ.

Tuy nhiên, mức thuế mới – có hiệu lực từ ngày 14/5 – vẫn khiến hàng hóa Trung Quốc kém cạnh tranh hơn so với các quốc gia chỉ chịu mức thuế 10%. Điều này khiến giới phân tích và doanh nghiệp đặt dấu hỏi về tính bền vững của thỏa thuận nếu hai nước không đạt được bước tiến lớn hơn.

Chuyên gia kinh tế Trinh Nguyen từ ngân hàng đầu tư Natixis nhận định: “Thuế quan của Mỹ đang thúc đẩy quá trình tái cấu trúc chuỗi cung ứng một cách lâu dài, khiến các nền kinh tế châu Á ngày càng hội nhập sâu rộng hơn.”

Các dấu hiệu ban đầu cho thấy xu hướng chuyển hướng thương mại đang gia tăng. Chính sách thuế cao của Mỹ đã giáng đòn nặng nề lên Trung Quốc, buộc các nhà xuất khẩu phải tăng cường vận chuyển hàng hóa sang các quốc gia Đông Nam Á trong thời gian tạm hoãn áp thuế 90 ngày, kết thúc vào đầu tháng 7.

Dữ liệu cho thấy xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ giảm 21% trong tháng 4 so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên, nhu cầu từ các thị trường khác, đặc biệt là Đông Nam Á, đã phần nào bù đắp. Lô hàng tới Indonesia và Thái Lan lần lượt tăng 37% và 28%. Nhờ đó, tổng kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc vẫn tăng trưởng 8,1% trong tháng 4.

Theo Rhodium Group, sự chênh lệch thuế quan lớn giữa Trung Quốc và các nước khác sẽ thúc đẩy xu hướng dịch chuyển nguồn cung. “Phần lớn nhu cầu từ Mỹ sẽ được chuyển sang các nhà cung cấp khác, tạo cơ hội lớn cho những nước đang lên,” nhóm phân tích nhận định.

Dù một số quốc gia Đông Nam Á vẫn đối mặt mức thuế cao từ Mỹ – như Campuchia (49%) và Thái Lan (36%) – các nhà sản xuất vẫn coi đây là lựa chọn ưu tiên nhờ sự hiện diện sản xuất ngày càng mở rộng của Trung Quốc tại khu vực này.

Theo Gene Ma, Trưởng bộ phận nghiên cứu Trung Quốc tại Viện Tài chính Quốc tế (IIF), thâm hụt thương mại giữa ASEAN và Trung Quốc đã tăng từ dưới 50 tỷ USD năm 2012 lên 190 tỷ USD vào năm 2024, trong khi ASEAN đạt thặng dư 239 tỷ USD với phần còn lại của thế giới – cho thấy nhiều hàng hóa nhập từ Trung Quốc được sử dụng trong quá trình lắp ráp và sản xuất lại để tái xuất.

Allianz Trade dự đoán chiến lược “Trung Quốc + 1” sẽ được đẩy mạnh hơn nữa dưới nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump. Các công ty châu Á sẽ tăng tốc mở rộng sản xuất tại Việt Nam, Indonesia, Malaysia và Thái Lan.

Ngoài ra, mối liên kết thương mại ngày càng khăng khít giữa các nước châu Á đang mang lại lợi ích rõ rệt cho khu vực. Theo Hội đồng Xúc tiến Thương mại Quốc tế Trung Quốc (CCPIT), hơn 75% trong số 1.100 doanh nghiệp xuất khẩu Trung Quốc được khảo sát có kế hoạch mở rộng sang thị trường mới nổi, và gần một nửa dự định cắt giảm giao dịch với khách hàng Mỹ.