Việt - Nhật quyết tâm gỡ "nút thắt" cho loạt dự án trọng điểm

Vietstock - Việt - Nhật quyết tâm gỡ "nút thắt" cho loạt dự án trọng điểm

Ngày 01/03, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì cuộc tọa đàm với các tập đoàn lớn của Nhật Bản nhằm tháo gỡ vướng mắc và thúc đẩy tiến độ các dự án đầu tư. Sự kiện diễn ra với sự tham dự của đại diện nhiều tổ chức và doanh nghiệp hàng đầu như JICA, JBIC, Marubeni, Tokyo Gas, Shimizu, Sumitomo, Hitachi, Toyota và Aeon.

Khảo sát từ Hiệp hội Doanh nghiệp Nhật Bản cho thấy, Việt Nam đang dẫn đầu khu vực ASEAN về tỷ lệ doanh nghiệp Nhật Bản có kế hoạch mở rộng đầu tư, với con số ấn tượng 56%. Hơn 60% doanh nghiệp Nhật tại Việt Nam dự báo sẽ có lãi trong năm 2024 - mức cao nhất trong 5 năm qua, và kỳ vọng lợi nhuận tiếp tục tăng trưởng mạnh vào năm 2025.

Tại tọa đàm, Đại sứ Nhật Bản Ito Naoki đã nêu bật những khó khăn mà các nhà đầu tư đang đối mặt, đặc biệt trong các dự án hạ tầng giao thông sử dụng vốn ODA. Cụ thể, tuyến metro số 1 TPHCM và cao tốc Bến Lức - Long Thành đang vướng mắc trong quá trình giải ngân và thanh toán chi phí phát sinh.

Đối với tuyến metro số 1, lãnh đạo TPHCM cho biết dự án đã hoàn thành khoảng 75% tiến độ giải ngân và đang trong giai đoạn quyết toán. Thành phố đang tập trung giải quyết vấn đề thanh toán cho các nhà thầu Nhật Bản như Sumitomo và Hitachi, với kế hoạch hoàn tất các khoản thanh toán bổ sung vào tháng 03/2025. TPHCM cam kết xử lý dứt điểm tất cả các vướng mắc trước tháng 06/2025 để đảm bảo tiến độ tổng thể của dự án.

Trong lĩnh vực năng lượng, Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn - dự án biểu tượng trong hợp tác Việt - Nhật - đang đối mặt với thách thức tài chính nghiêm trọng. Chủ tịch Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) Lê Mạnh Hùng cho biết, dự án đang phải gánh khoản vay hơn 5 tỷ USD với lãi suất cao. Mặc dù Việt Nam đã thực hiện đầy đủ các cam kết về ưu đãi đầu tư, nhưng sự hỗ trợ từ các tổ chức tài chính Nhật Bản, đặc biệt là JBIC, vẫn chưa đáp ứng kỳ vọng.

Tình hình tương tự cũng xảy ra với dự án khí điện Ô Môn. Dù hợp đồng mua bán khí đã được ký kết từ tháng 03/2024, việc tham gia thị trường điện cạnh tranh vẫn gặp nhiều trở ngại do khung pháp lý chưa hoàn thiện. PVN đã đề xuất Bộ Công Thương sớm ban hành hướng dẫn cụ thể về giá điện theo Luật Điện lực 2024 để tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho dự án.

Đối với dự án khí điện Thái Bình, mặc dù đã được phê duyệt nhưng vẫn đang chờ ý kiến chính thức từ JICA. Phía Việt Nam mong muốn đối tác Nhật Bản sớm đưa ra quyết định để đẩy nhanh tiến độ triển khai, đảm bảo nguồn cung năng lượng ổn định cho hoạt động sản xuất.

Trong lĩnh vực công nghệ cao, dự án phóng vệ tinh hợp tác với Nhật Bản cũng đang gặp trở ngại. Viện trưởng Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam Châu Văn Minh cho biết, theo kế hoạch ban đầu, vệ tinh sẽ được phóng vào tháng 11/2024. Tuy nhiên, do một số trục trặc kỹ thuật, thời gian phóng bị hoãn đến năm 2025, làm phát sinh thêm chi phí đáng kể. Viện đã đề nghị phía Nhật Bản phối hợp chặt chẽ để đảm bảo tiến độ, đồng thời chuẩn bị các phương án dự phòng nếu cần thiết.

Tại cuộc gặp gỡ, đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp Nhật Bản cũng lưu ý một xu hướng đáng chú ý: mặc dù số lượng dự án đầu tư mới trong lĩnh vực sản xuất truyền thống đang giảm, các dự án công nghệ cao lại đang phát triển mạnh mẽ. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra thách thức về nhu cầu năng lượng ngày càng tăng. Một doanh nghiệp Nhật Bản tại Bà Rịa - Vũng Tàu từng đối mặt với nguy cơ thiếu hụt khí tự nhiên, nhưng đã được chính quyền địa phương hỗ trợ kịp thời. Việc đảm bảo nguồn cung năng lượng ổn định vẫn là yếu tố sống còn đối với hoạt động của các nhà đầu tư.

Cuộc đối thoại giữa Thủ tướng Việt Nam và các doanh nghiệp Nhật Bản đã xác định ba ưu tiên hàng đầu: tháo gỡ vướng mắc về vốn ODA và đẩy nhanh giải ngân cho các dự án hạ tầng giao thông; xây dựng cơ chế tài chính linh hoạt hơn cho các dự án năng lượng; và thúc đẩy hợp tác khoa học - công nghệ. Với những cam kết mạnh mẽ từ cả hai phía, quan hệ đầu tư Việt - Nhật được kỳ vọng sẽ bước vào giai đoạn phát triển mới, mang lại lợi ích thiết thực cho cả hai quốc gia.

Tử Kính