Phó Thủ tướng Lê Thành Long: Phải ’giải mã" vấn đề một đầu mối quản lý an toàn thực phẩm

Vietstock - Phó Thủ tướng Lê Thành Long: Phải ’giải mã" vấn đề một đầu mối quản lý an toàn thực phẩm

Chiều nay, 23/9, tại cuộc họp Ban Chỉ đạo liên ngành Trung ương về an toàn thực phẩm (ATTP), Phó Thủ tướng Lê Thành Long nêu rõ, cần phải "giải mã" vấn đề chỉ một đầu mối thực hiện nhiệm vụ về an toàn thực phẩm.

 Mô hình quản lý ATTP là bài toán khó

Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho rằng, thống nhất mô hình quản lý ATTP là vấn đề khó. Hiện nay, Bộ Y tế đang lấy ý kiến các địa phương về vấn đề này. Theo ông Tuyên, tại một số nước, mô hình cơ quan quản lý gồm cả dược và ATTP.

Hiện nay, Bộ Y tế đang chủ trì xây dựng Luật ATTP (sửa đổi), theo đó, tổ chức quản lý Nhà nước về ATTP tại dự thảo Luật đang được xây dựng theo hướng Bộ Y tế là đầu mối chịu trách nhiệm giúp Chính phủ thống nhất quản lý Nhà nước về ATTP trên phạm vi toàn quốc.

Theo Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lê Hải Bình, đề xuất thống nhất một đầu mối là "đề xuất mang tính đầy trách nhiệm của Bộ Y tế".

Về quảng cáo, theo ông Lê Hải Bình, kỳ họp Quốc hội vừa qua đã thông qua Luật Quảng cáo sửa đổi, bổ sung. Hiện Bộ đã hoàn thiện dự thảo nghị định, trong đó quy định chi tiết liên quan đến quảng cáo thuốc, thực phẩm chức năng,... Thứ trưởng đánh giá, vừa qua, nhận thức xã hội về an toàn thực phẩm đã tốt hơn, khi có sự phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an thì tình hình quảng cáo sai sự thật đã giảm đi nhiều.

Nhất trí việc thống nhất tập trung vào một đầu mối, đại diện Bộ Công Thương cho rằng, cũng cần phân định rõ trách nhiệm quản lý của từng bộ, ngành trong quản lý các khâu sản xuất, quản lý ngành và an toàn thực phẩm,...

Đại tá Thân Văn Hải, Cục trưởng Cục Cảnh sát phòng, chống tội phạm về môi trường (C06), Bộ Công an cho biết, 9 tháng đầu năm 2025, các đơn vị trong Công an nhân dân đã phát hiện, đấu tranh, xử lý 4.752 vụ vi phạm pháp luật về ATTP (tăng 21,2% so với cùng kỳ năm 2024), trong đó khởi tố 44 vụ với hơn 200 bị can; xử phạt vi phạm hành chính 4.411 vụ (tăng 58,3% so với cùng kỳ năm 2024), tổng tiền phạt vi phạm hành chính hơn 32 tỷ đồng (tăng 319% so với cùng kỳ năm 2024).

Theo Đại tá Thân Văn Hải, hầu hết các vụ việc có dấu hiệu sản xuất, buôn bán thực phẩm giả đều phát hiện thông qua công tác giám định, kiểm nghiệm sản phẩm. Tuy nhiên hiện nay năng lực kiểm nghiệm thuốc, nguyên liệu làm thuốc ở nước ta còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu.

Do đó, Bộ Y tế cần đầu tư nâng cao năng lực kiểm nghiệm của Viện Kiểm nghiệm thuốc Trung ương, Viện Kiểm nghiệm an toàn vệ sinh thực phẩm quốc gia, đảm bảo từng bước đáp ứng được yêu cầu kiểm nghiệm tất cả các dược chất, chất cấm, các chỉ tiêu chất lượng sản phẩm thực phẩm phục vụ công tác quản lý nhà nước và đấu tranh chống tội phạm sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm.

Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan cho biết, Bộ Y tế cùng các bộ, ngành đã rà soát, đánh giá các văn bản hiện hành, trong đó có Nghị định 15 và Luật An toàn thực phẩm (sửa đổi). Theo chương trình xây dựng pháp luật, Luật An toàn thực phẩm (sửa đổi) sẽ được trình vào năm 2026. Đây là đạo luật đặc thù, liên quan trực tiếp đến người dân, doanh nghiệp và các cam kết quốc tế, do đó cần đảm bảo quy trình chặt chẽ, đúng tiến độ. Trong khi chờ sửa đổi Luật ATTP, Bộ sẽ tiếp tục kiến nghị Chính phủ cho phép xử lý trước một số nội dung cấp bách thông qua Nghị định.

Việc triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp có một số vướng mắc, đặc biệt ở cấp xã do thiếu cán bộ chuyên môn về y tế và an toàn thực phẩm. Bộ Y tế đã có văn bản đề nghị UBND các tỉnh, thành phố quan tâm, bổ sung nhân lực để đảm bảo công tác quản lý tại cơ sở.

Cần tăng tần suất hậu kiểm ATTP

Kết luận cuộc họp Ban Chỉ đạo liên ngành Trung ương về ATTP, Phó Thủ tướng Lê Thành Long đánh giá, trong thời gian qua, công tác ATTP tiếp tục được các cấp, các ngành và toàn xã hội quan tâm. Nhận thức về xây dựng, hoàn thiện thể chế được nâng cao, trong đó có việc chuẩn bị Nghị định thay thế Nghị định 15/2018/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của luật an toàn thực phẩm và các bước chuẩn bị cho Luật ATTP sửa đổi (dự kiến trình năm 2026). 

Các bộ, ngành và địa phương cũng triển khai theo chức năng, nhiệm vụ, tăng cường kiểm tra, xử lý vi phạm. Bộ Công an và các địa phương đã vào cuộc mạnh mẽ, số vụ việc xử lý vi phạm gia tăng. Công tác tuyên truyền, vận động quần chúng có chuyển biến tích cực, ví dụ việc xây dựng kênh chuyên ngành của VOV, sự tham gia của các hội, đoàn thể.

Tuy nhiên, vẫn còn một số hạn chế: Tiến độ xây dựng thể chế còn chậm so với yêu cầu; vẫn xảy ra nhiều vụ vi phạm vệ sinh ATTP gây bức xúc xã hội, thậm chí phải khởi tố; trong cơ quan tham mưu cũng có cán bộ vi phạm; và việc sắp xếp tổ chức theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp còn gặp một số khó khăn.

Trong thời gian tới, Phó Thủ tướng nhấn mạnh "tìm ra được giải pháp khả thi nhất trong điều kiện thực tế của chúng ta hiện nay".

Phó Thủ tướng nêu rõ, cần chủ động kiểm tra, chú trọng kiểm tra đột xuất và khi phát hiện thì xử lý cương quyết, nghiêm minh và nếu cần thiết thì chuyển sang cơ quan công an xử lý.

Về hoàn thiện thể chế, Bộ Y tế tập trung cao độ để hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật, đặc biệt là dự thảo Luật ATTP (sửa đổi) và Nghị định thay thế Nghị định 15/2018/NĐ-CP và Nghị quyết của Chính phủ quy định về đăng ký, công bố sản phẩm thực phẩm.

Khi xây dựng cơ chế mới phải đánh giá tác động, cân nhắc giữa tiền kiểm – hậu kiểm, tránh phát sinh thêm thủ tục hành chính bất hợp lý. Lập luận, số liệu phải chặt chẽ, thuyết phục để báo cáo Chính phủ và xử lý cả các vấn đề liên quan cam kết quốc tế.

Các bộ, ngành theo chức năng, nhiệm vụ được giao, ban hành các tiêu chuẩn, quy chuẩn về ATTP để làm căn cứ so sánh, công khai cho xã hội giám sát. Tập trung xây dựng Cơ sở dữ liệu chuyên ngành ATTP.

Cần tăng tần suất hậu kiểm ATTP, nếu phát hiện vấn đề mà không xử lý được thì chuyển cơ quan có quyền lực mạnh hơn, bao gồm cơ quan thanh tra và công an.

Phân định thẩm quyền một cách nhất quán giữa các cơ quan chức năng trong quản lý ATTP. Khi phân cấp, phân quyền thì phải tính thời gian chuyển tiếp, nhân lực, nguồn lực để các địa phương có thể triển khai.

Yêu cầu tiếp tục nghiên cứu, đề xuất mô hình quản lý phù hợp, Phó Thủ tướng cho rằng cần phải "giải mã" vấn đề chỉ một đầu mối thực hiện nhiệm vụ về an toàn thực phẩm.

Hải Âu