Petrovietnam làm điện hạt nhân: Cần hơn 10 tỷ USD, thách thức lựa chọn công nghệ

Vietstock - Petrovietnam làm điện hạt nhân: Cần hơn 10 tỷ USD, thách thức lựa chọn công nghệ

Thách thức lớn nhất mà Petrovietnam phải đối mặt khi được giao thực hiện dự án điện hạt nhân là tổng mức đầu tư lên tới hơn chục tỷ USD - vượt xa khả năng tài chính của doanh nghiệp cũng như các ngân hàng trong nước.

Làm điện hạt nhân là trách nhiệm lịch sử

Trong bài tham luận gửi đến Diễn đàn Dầu khí và Năng lượng thường niên 2025 diễn ra mới đây, ông Nguyễn Thanh Bình, Trưởng ban Điện và Năng lượng tái tạo, Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng quốc gia Việt Nam (Petrovietnam), nhấn mạnh, thế giới đang trong giai đoạn chuyển dịch năng lượng mạnh mẽ.

Tại COP28, hơn 20 quốc gia đã cam kết tăng gấp ba công suất điện hạt nhân vào năm 2050, coi đây là công cụ thiết yếu để đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0.

Tại Việt Nam, các nguồn năng lượng tái tạo như điện gió, điện mặt trời đang được ưu tiên phát triển. Tuy nhiên, do tính chất không ổn định nên cần một nguồn điện nền vững chắc để bảo đảm an toàn cho hệ thống.

Trong bối cảnh đó, điện hạt nhân với ưu điểm là nguồn điện công suất lớn, vận hành ổn định và có mức phát thải khí nhà kính gần như bằng 0, được xác định là giải pháp then chốt và tối ưu.

“Nhận thức rõ tầm quan trọng đó, Đảng và Nhà nước đã thể hiện quyết tâm chính trị rất cao, với một loạt các quyết sách trong giai đoạn 2024-2025 để tái khởi động chương trình điện hạt nhân”, ông Bình nhấn mạnh và bày tỏ việc Chính phủ giao Petrovietnam làm chủ đầu tư Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 2 là vinh dự, cũng là trách nhiệm lịch sử. 

Theo đó, việc phát triển điện hạt nhân mở ra những cơ hội chiến lược không chỉ cho Petrovietnam mà còn cho cả nền kinh tế và công nghiệp quốc gia.

Ông chỉ rõ, làm điện hạt nhân là cơ hội để tận dụng và phát huy năng lực cốt lõi của tập đoàn. Đây cũng là cơ hội để hình thành và phát triển hệ sinh thái công nghiệp hạt nhân trong nước.

Với tổng mức đầu tư hàng chục tỷ USD, dự án sẽ thúc đẩy sự phát triển của các ngành công nghiệp phụ trợ. Petrovietnam định hướng nội địa hóa theo lộ trình bắt đầu từ các hạng mục xây dựng cơ bản, kết cấu thép, sau đó từng bước tham gia vào chuỗi cung ứng các cấu kiện kỹ thuật phức tạp hơn khi năng lực trong nước được nâng cao. 

Quá trình này không chỉ tạo ra hàng nghìn việc làm chất lượng cao mà còn góp phần nâng cao năng lực khoa học công nghệ và công nghiệp quốc gia, ông nhận định.

Thách thức lớn về huy động vốn 

Bên cạnh những cơ hội, Trưởng ban Điện và Năng lượng tái tạo của Petrovietnam cũng thừa nhận, tập đoàn nhận thức rõ các thách thức trong quá trình làm điện hạt nhân.

Ví như thách thức về hành lang pháp lý khi Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi) vừa được ban hành là bước tiến quan trọng, nhưng để đi vào thực tiễn vẫn cần xây dựng và hoàn thiện các nghị định hướng dẫn. Cùng với đó, tiếp tục hoàn thiện các cơ chế và chính sách đặc thù để tăng tính chủ động trong quá trình triển khai.

“Việc huy động vốn là một trong những thách thức lớn nhất”, ông Bình chỉ rõ. Bởi, tổng vốn đầu tư lên tới hơn chục tỷ USD cho một nhà máy điện hạt nhân khoảng 2.000 MW, vượt khả năng của riêng doanh nghiệp và các ngân hàng trong nước. Chưa kể, rủi ro đội vốn cũng là một thực tế đã được chứng minh ở nhiều dự án trên thế giới.

Bên cạnh đó, tập đoàn còn gặp thách thức trong vấn đề lựa chọn công nghệ lò phản ứng vì không chỉ dựa trên tiêu chí kỹ thuật mà còn phụ thuộc vào yếu tố địa chính trị và quan hệ đối tác chiến lược, trong khi an toàn là yêu cầu tối thượng. Việc xử lý chất thải hạt nhân và lộ trình tháo dỡ nhà máy cũng là một trách nhiệm dài hạn phải được tính toán ngay từ đầu.

Đáng chú ý, hiện nước ta chưa hình thành hệ thống nhà thầu và nhà cung cấp đạt chuẩn cho dự án điện hạt nhân. Phần lớn thiết bị, vật tư quan trọng phải nhập khẩu. Petrovietnam cũng chưa từng tham gia các dự án điện hạt nhân. Do đó, phát triển chuỗi cung ứng nội địa cho ngành công nghiệp hạt nhân là bài toán dài hạn, cần sự hỗ trợ đồng bộ từ các bộ, ngành, Chính phủ và đối tác quốc tế.

Hơn nữa, vấn đề năng lực kinh nghiệm và phát triển nguồn nhân lực, quản lý dự án và sự đồng thuận xã hội cũng là thách thức mà Petrovietnam phải đối mặt.

Để vượt qua những thách thức này, ông Bình cho rằng cần sự phối hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa Chính phủ, bộ, ngành, địa phương và đối tác liên quan. 

Với Petrovietnam, tập đoàn đã xây dựng loạt giải pháp trọng tâm. Trong đó, tiếp tục tham gia cùng các ban soạn thảo của Chính phủ trong việc hoàn thiện các văn bản pháp luật để xây dựng một khung pháp lý đầy đủ và ổn định cho dự án.

Đồng thời, tiếp tục nghiên cứu và đề xuất các cơ chế chính sách đặc thù để triển khai dự án.

Giải pháp về tài chính, tập đoàn sẽ phối hợp với Bộ Tài chính để đàm phán với các đối tác về hiệp định/thỏa thuận cung cấp tín dụng cho dự án. 

Tập đoàn cũng phối hợp với Bộ Công Thương trong việc đàm phán với các đối tác để xác định đối tác hợp tác đầu tư xây dựng cho dự án; Xây dựng kế hoạch tổng thể để khảo sát, lựa chọn và tổ chức quản lý chuỗi cung ứng hạt nhân, bao gồm cả các đối tác trong nước (trong và ngoài ngành dầu khí) và quốc tế, với yêu cầu tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn về an toàn và chất lượng.

Việc xây dựng đề án phát triển nhân lực dài hạn cũng được chú trọng.

Ngoài ra, tập đoàn sẽ thường xuyên tổ chức đối thoại, lắng nghe và giải quyết các tâm tư, nguyện vọng của người dân địa phương, đặc biệt là người dân trong vùng dự án. Thực hiện các cam kết về an sinh xã hội tại địa phương, ưu tiên tuyển dụng lao động địa phương để người dân thấy được lợi ích thiết thực từ dự án.

Tâm An