Hoàn thiện chính sách để biến sở hữu trí tuệ thành sức mạnh phát triển quốc gia

Vietstock - Hoàn thiện chính sách để biến sở hữu trí tuệ thành sức mạnh phát triển quốc gia

Chia sẻ tại Diễn đàn "Hoàn thiện chính sách tài sản trí tuệ - Động lực cho doanh nghiệp đổi mới sáng tạo" do VCCI tổ chức, đại diện Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công thương) nhấn mạnh sở hữu trí tuệ là công cụ bảo vệ sáng tạo, là nền tảng của đổi mới; đồng thời nêu ra những thách thức và định hướng chính sách để hoàn thiện hành lang pháp lý cho sở hữu trí tuệ.

Ông Nguyễn Thành Nam – Phó Cục trưởng Cục quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) nhận định sở hữu trí tuệ (SHTT) là công cụ bảo vệ sáng tạo, là nền tảng cho đổi mới, giúp doanh nghiệp Việt Nam tham gia chuỗi giá trị toàn cầu.

Tuy nhiên hiện nay, vẫn còn nhiều doanh nghiệp chưa thực sự quan tâm đến SHTT, dẫn đến tình trạng vi phạm SHTT tại Việt Nam diễn biến phức tạp.

Thống kê trong 6 tháng đầu năm 2025 cho thấy cả nước đã kiểm tra và xử lý hơn 50,419 vụ việc liên quan đến buôn lậu, hàng giả và xâm phạm quyền SHTT; với giá trị hàng hóa vi phạm lên đến hàng ngàn tỷ đồng. Riêng trong lĩnh vực nhãn hiệu, có tới 1,430 vụ việc bị phát hiện và xử lý, tăng 18% so với cùng kỳ và gần 30% so với năm trước.

Hàng hóa giả mạo, nhái thương hiệu tràn lan, gây tổn hại uy tín của doanh nghiệp chân chính, ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi người tiêu dùng và làm méo mó môi trường kinh doanh.

Ông Nam cho biết, vi phạm SHTT ngày càng tinh vi, chuyển dịch mạnh mẽ sang nền tảng thương mại điện tử và mạng xã hội, với thủ đoạn lợi dụng công nghệ mới ở mức độ phức tạp.

Một bộ phận không nhỏ doanh nghiệp vẫn chưa coi trọng đúng mức việc đăng ký và bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, khiến cho nỗ lực đấu tranh với vi phạm gặp nhiều khó khăn.

Trong bối cảnh đó, Nghị quyết 57/NQ-TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về “Đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia” được xem như kim chỉ nam, đặt ra yêu cầu xây dựng và hoàn thiện pháp luật liên quan đến SHTT, tài sản số, dữ liệu… qua đó bảo vệ sáng tạo, thúc đẩy đổi mới và đảm bảo một môi trường cạnh tranh lành mạnh.

Trên cơ sở này, Bộ Công Thương đã ban hành Kế hoạch hành động 01-KH/DUB ngày 07/08/2025, nhằm triển khai Nghị quyết 57. Hội nghị triển khai ngày 19/05 xác định 6 nhiệm vụ trọng tâm, trong đó có việc hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, phòng ngừa vi phạm SHTT và thúc đẩy phát triển kinh tế số.

Đặc biệt, Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa 78/2025/QH15, có hiệu lực từ 01/01/2026, là một bước ngoặt quan trọng, ông Nam đánh giá. Luật bổ sung các quy định kiểm soát chất lượng, tăng cường truy xuất nguồn gốc, thúc đẩy minh bạch chuỗi cung ứng, qua đó nâng cao hiệu quả phòng chống hàng giả và vi phạm SHTT.

Với nền tảng đó, Bộ Công Thương tiếp tục xây dựng và triển khai các Thông tư liên quan, trong đó quy định việc truy xuất nguồn gốc bắt buộc đối với tám nhóm sản phẩm có rủi ro cao như thực phẩm, hàng tiêu dùng, với mục tiêu hình thành cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người tiêu dùng để bảo đảm tính minh bạch và khả năng giám sát trên thị trường.

Dựa trên thực trạng và các chính sách mới, ông Nam đề xuất một số giải pháp từ góc độ Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước để xử lý tận gốc tình trạng vi phạm.

Công tác kiểm tra, xử lý vi phạm được xác định là ưu tiên, với những chiến dịch cao điểm truy quét hàng giả, vi phạm SHTT trên cả nước, đặc biệt trong môi trường số.

Bên cạnh đó, ứng dụng công nghệ hiện đại như hệ thống dữ liệu quốc gia về nguồn gốc hàng hoá, tích hợp trí tuệ nhân tạo, (AI) blockchain và phân tích dữ liệu lớn để phát hiện vi phạm SHTT thời gian thực.

Chính sách bảo hộ đối với tài sản số cũng bắt đầu được đặt ra trong thí điểm sàn giao dịch tài sản số, nhằm ngăn chặn hành vi sao chép, giả mạo tài sản trí tuệ và khuyến khích doanh nghiệp sử dụng blockchain để bảo vệ quyền sở hữu.

Ngoài ra, Bộ Công Thương, VCCI và các hiệp hội doanh nghiệp, cùng với đối tác nước ngoài, sẽ tăng cường chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ đào tạo và tư vấn cho doanh nghiệp nhỏ và vừa – nhóm dễ bị tổn thương nhất trước các vi phạm SHTT.

Cùng với đó, việc xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, ưu tiên nguồn lực cho nghiên cứu và phát triển công nghệ bảo vệ quyền SHTT, được coi là nền tảng quan trọng hướng đến nền kinh tế số bền vững.

Thu Minh