Cơ hội nào cho doanh nghiệp trong nước trước tác động từ thuế quan?

Vietstock - Cơ hội nào cho doanh nghiệp trong nước trước tác động từ thuế quan?

Hiện nay, doanh nghiệp trong nước đang đứng trước cơ hội mới nhưng cũng đối mặt nhiều rủi ro khó lường, đặc biệt là từ biến động chính sách toàn cầu như thuế quan của Mỹ.

Tại Diễn đàn đầu tư Việt Nam 2025 chiều 03/06, trong phiên thảo luận “Những thay đổi chính sách vĩ mô đang vẽ lại bản đồ đầu tư”, các chuyên gia đã đánh giá tác động của chính sách thuế quan mới của Mỹ ảnh hưởng đến kinh tế toàn cầu và Việt Nam.

Chính sách thuế quan của Mỹ tạo ra làn sóng bất ổn kép

PGS. TS. Phạm Thế Anh, Chuyên gia kinh tế, Trưởng Khoa kinh tế học, Trường Đại học kinh tế Quốc dân chỉ ra 2 kênh mà chính sách thuế quan của Mỹ có thể tác động mạnh tới Việt Nam.

Đầu tiên là kênh thương mại - đầu tư. Mô hình tăng trưởng của Việt Nam đến nay vẫn phụ thuộc rất lớn vào xuất khẩu và thu hút đầu tư nước ngoài, đặc biệt trong các lĩnh vực chế biến, chế tạo. Khi Mỹ áp dụng các chính sách thuế quan nghiêm ngặt, đặc biệt là với các mặt hàng công nghiệp, sẽ làm giảm nhu cầu nhập khẩu và tạo ra sự bất định lớn cho các doanh nghiệp có chuỗi cung ứng liên quan đến thị trường Mỹ.

Sự bất định này khiến nhiều nhà đầu tư nước ngoài tạm hoãn kế hoạch rót vốn mới hoặc mở rộng sản xuất, đặc biệt là trong những ngành có nguy cơ bị áp thuế cao. Mặc dù chưa ghi nhận dòng vốn rút khỏi Việt Nam nhưng xu hướng trì hoãn, thận trọng trong đầu tư là điều dễ thấy.

Thứ hai là kênh thị trường tài chính. Ngoài ảnh hưởng đến thương mại, chính sách thuế quan còn có thể khiến giá cả hàng hóa tại Mỹ tăng lên trong ngắn hạn (khoảng 1-2 tháng), làm gia tăng áp lực lạm phát. Điều này buộc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) phải duy trì mức lãi suất cao để kiểm soát giá cả.

Lãi suất cao tại Mỹ không chỉ tác động trực tiếp đến dòng vốn toàn cầu, khiến các thị trường tài chính trong đó có Việt Nam chịu tác động, đặc biệt trong bối cảnh muốn duy trì ổn định tỷ giá.

PGS.TS. Phạm Thế Anh cũng lưu ý để đánh giá tác động cụ thể đến từng ngành, lĩnh vực, cần chờ kết quả đàm phán cuối cùng giữa Mỹ và các đối tác thương mại. Tuy nhiên, theo nhận định cá nhân, ông cho rằng xu hướng ảnh hưởng sẽ tác động đặc biệt đối với các ngành sử dụng nhiều lao động và phụ thuộc vào xuất khẩu - vốn đang thu hút nhiều FDI vào Việt Nam.

Kỳ vọng đàm phán thuế quan thành công, mở ra cơ hội mới cho nền kinh tế

Ông Phạm Hồng Hải - Tổng Giám đốc Ngân hàng TMCP Phương Đông (HOSE: OCB) cho rằng các biến động trong chính sách tiền tệ của Mỹ, đặc biệt là việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) tăng lãi suất hoặc đẩy mạnh phát hành trái phiếu Chính phủ, đang gây áp lực lớn cho các thị trường mới nổi, trong đó có Việt Nam.

Khi Fed tăng lãi suất, sức hấp dẫn của USD và các tài sản tài chính tại Mỹ tăng lên, khiến dòng vốn toàn cầu có xu hướng chuyển dịch khỏi các thị trường mới nổi - nơi tiềm ẩn nhiều rủi ro hơn.

Ông Phạm Hồng Hải cho rằng trong chu kỳ dài hạn, vị thế của USD với tư cách là đồng tiền dự trữ toàn cầu có thể bị suy giảm. Mặc dù Mỹ vẫn duy trì được vai trò chi phối hệ thống tài chính quốc tế, nhưng mức thâm hụt ngân sách khoảng 2,000 tỷ USD mỗi năm khiến nền tài chính Mỹ đứng trước nhiều rủi ro.

Trong bối cảnh địa chính trị và chính sách thương mại biến động, nhiều quốc gia đang tìm cách giảm phụ thuộc vào USD, thúc đẩy sử dụng đồng tiền quốc gia trong thanh toán quốc tế. Đây chính là cơ hội chiến lược cho các thị trường mới nổi như Việt Nam vươn lên, nếu biết tận dụng xu hướng chuyển dịch toàn cầu.

Với bối cảnh trong nước, ông Hải đánh giá Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đang đối diện bài toán khó: Vừa phải đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô, vừa cần duy trì tăng trưởng trong điều kiện lãi suất toàn cầu tăng cao.

Nếu hạ lãi suất để kích thích kinh tế thì đồng nghĩa gây áp lực lên tỷ giá. Nhưng nếu để VND (HM:VND) mất giá mạnh, Việt Nam sẽ bị cho là dùng tỷ giá để cạnh tranh thương mại - điều các đối tác lớn như Mỹ không mong muốn.

Ông Hải bày tỏ kỳ vọng Việt Nam tiếp tục giữ được ổn định kinh tế vĩ mô và nhất là đàm phán hiệu quả với Mỹ về thương mại, từ đó mở ra những cơ hội mới cho doanh nghiệp trong nước và nền kinh tế.

Cơ hội nào cho doanh nghiệp trong nước?

Theo TS. Phan Đức Hiếu - Ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Khóa XV, hiện nay, doanh nghiệp trong nước đang đứng trước cơ hội mới nhưng cũng đối mặt nhiều rủi ro khó lường, đặc biệt là từ biến động chính sách toàn cầu như thuế quan của Mỹ hay bất định kinh tế hậu COVID-19. Nhiều doanh nghiệp chia sẻ họ không dám lên kế hoạch dài hơn 6 tháng vì môi trường kinh doanh thay đổi quá nhanh và khó dự đoán.

Trước tình hình đó, trong nước đang có những chuyển động thể chế tích cực, đáng chú ý nhất là cải cách mạnh mẽ trong đầu tư công và sửa đổi hàng loạt luật liên quan đến môi trường kinh doanh như Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu, Luật PPP, Luật Đổi mới sáng tạo… Trong đó, Nghị quyết 198 của Chính phủ được kỳ vọng giúp các dự án trọng điểm được triển khai nhanh hơn thông qua các cơ chế như chỉ định thầu, đấu thầu hạn chế...

Một nguồn lực rất lớn khác đến từ hơn 2,000 dự án đầu tư dở dang, nếu tháo gỡ được các vướng mắc về thủ tục, pháp lý hoặc vốn thì đây sẽ là lực đẩy rất lớn cho tăng trưởng trong nước, thậm chí hiệu quả hơn so với việc chỉ tập trung thu hút FDI mới.

Ngoài ra, một loạt chính sách hỗ trợ thuế đang được xem xét như: Bỏ thuế môn bài, miễn thuế 1-3 năm, khấu trừ 200% chi phí nghiên cứu phát triển (R&D) khi tính thuế thu nhập doanh nghiệp….

Tuy nhiên, vấn đề cốt lõi vẫn là tốc độ và quyết tâm thực thi. TS. Hiếu cho biết Quốc hội đã yêu cầu Chính phủ phải hoàn thành nhiều nội dung cải cách trong năm 2025-2026. Nếu các chính sách này được triển khai đúng lộ trình, doanh nghiệp sẽ có thêm niềm tin để mở rộng đầu tư, khôi phục sản xuất và góp phần đưa kinh tế tư nhân trở thành động lực thực sự của nền kinh tế.

Cát Lam