Chuyên gia: 2025-2030 sẽ là giai đoạn bứt phá huy động vốn từ quỹ đầu tư tư nhân

Vietstock - Chuyên gia: 2025-2030 sẽ là giai đoạn bứt phá huy động vốn từ quỹ đầu tư tư nhân

Thị trường đầu tư tư nhân (Private Equity, PE) tại Việt Nam đang trên đà phục hồi, với giá trị giao dịch năm 2024 đạt 2.3 tỷ USD, sau khi giảm mạnh từ đỉnh 4.8 tỷ USD năm 2019. Giới chuyên môn dự báo giai đoạn 2025-2030 sẽ mở ra cơ hội lớn để doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn này, song yêu cầu về minh bạch tài chính và chuẩn bị pháp lý sẽ ngày càng khắt khe.

Thị trường PE Việt Nam chuẩn bị "cất cánh"

Tại hội thảo “Khung pháp lý và giải pháp huy động vốn cho doanh nghiệp” ngày 14/08, các chuyên gia từ Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC), W&A Consulting & Law Firm và Auxesia Holdings đều nhận định quỹ đầu tư tư nhân sẽ giữ vai trò ngày càng lớn trong cung ứng vốn cho doanh nghiệp Việt Nam.

“2025-2030 là giai đoạn các quỹ đầu tư sẽ trở thành nhân tố quan trọng trong huy động vốn. Nhưng mấu chốt là doanh nghiệp phải coi họ như đối tác chiến lược, không chỉ là giao dịch tài chính để có tiền”, TS.LS Phan Hoài Nam - Tổng Giám đốc W&A Consulting & Law Firm nhấn mạnh.

Bà Mã Thanh Loan - CEO Auxesia Holdings cho biết thị trường PE dự kiến phục hồi từ năm 2025. Hoạt động này bắt đầu hình thành từ 2007, khi Luật Doanh nghiệp 2005 có hiệu lực và Việt Nam gia nhập WTO. Đến năm 2010, PE tăng tốc, đạt đỉnh năm 2019 với 4.8 tỷ USD, sau đó chững lại do COVID-19. Dòng vốn phục hồi từ 2021, đến 2024 ghi nhận 2.3 tỷ USD.

Hiện thị trường có hai nhóm quỹ chính với quy mô đầu tư khác biệt rõ. Quỹ nội như Mekong Capital, VinaCapital, Vietnam Investment Group thường đầu tư các thương vụ từ 10 triệu USD trở lên, tập trung vào hàng tiêu dùng, y tế, giáo dục, công nghệ và bán lẻ. Mekong Capital từng rót vốn thành công vào Thế Giới Di Động, trường Việt Úc, chuỗi F88 và Golden Gate.

Ngược lại, quỹ khu vực yêu cầu quy mô từ 20 triệu USD, còn quỹ quốc tế như KKR, Warburg Pincus, Temasek, GIC thường tìm kiếm thương vụ tối thiểu 50 triệu USD, ưu tiên mức 100 triệu USD trở lên. Warburg Pincus là một trong những quỹ quốc tế hoạt động tích cực nhất, từng đầu tư 200 triệu USD vào Vincom Retail, 350 triệu USD vào Techcombank, cùng khoản rót vốn gần đây cho MoMo và bệnh viện Xuyên Á.

Tiêu dùng, y tế, công nghệ tiếp tục dẫn dắt dòng vốn

TS.LS Phan Hoài Nam dự báo 3 xu hướng chính sẽ định hình thị trường PE Việt Nam trong những năm tới. Trước hết là sự thay đổi trong tư duy và nhu cầu vốn của doanh nghiệp.

“Trước đây, doanh nghiệp Việt chủ yếu dựa vào ngân hàng hoặc thị trường chứng khoán. Nhưng sau nhiều biến động kinh tế và siết tín dụng, việc tìm kiếm nguồn vốn thay thế trở nên cấp thiết”, ông phân tích.

Theo ông Nam, PE không chỉ cung cấp vốn mà còn mang đến giá trị gia tăng như kinh nghiệm quản trị, mạng lưới thị trường và chiến lược phát triển. Đây là lợi thế lớn cho những doanh nghiệp muốn mở rộng quy mô hoặc chuẩn bị IPO.

Về ngành nghề, ông dự báo tiêu dùng, bán lẻ, y tế (thiết bị y tế, dược phẩm), giáo dục và công nghệ sẽ tiếp tục giữ vị trí dẫn đầu trong thu hút đầu tư những năm tới.

Khả năng sửa luật để ưu đãi cho quỹ đầu tư mạo hiểm

Xu hướng thứ hai là sự tham gia mạnh mẽ hơn của các quỹ nước ngoài. Dù hoạt động M&A và đầu tư trực tiếp vào Việt Nam gần đây có phần trầm lắng, nhưng với nền chính trị ổn định, GDP tăng 8.2% trong năm nay và quy mô tiêu dùng lớn vẫn giúp Việt Nam giữ vị thế hấp dẫn với nhà đầu tư, đặc biệt từ Singapore, Hồng Kông (Trung Quốc), Hàn Quốc và Nhật Bản.

Ông Nam nhận định xu hướng này sẽ tăng tốc từ 2026-2030. Ngoài các thương vụ M&A truyền thống, nhiều quỹ sẽ áp dụng mô hình minority investment with governance right - nắm tỷ lệ vốn nhỏ nhưng vẫn tham gia điều hành, giúp doanh nghiệp giữ quyền chủ động. Một số quỹ còn sử dụng chiến lược platform investment - đầu tư vào một công ty hạt nhân rồi mở rộng bằng việc mua lại các doanh nghiệp cùng ngành.

Xu hướng thứ ba liên quan tới khung pháp lý và sự chuẩn bị từ phía doanh nghiệp. Theo ông Nam, Nghị quyết 68 là “bản lề chiến lược” hỗ trợ lớn cho khu vực tư nhân. Ông cho biết có khả năng Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa sẽ được sửa đổi để bổ sung ưu đãi cho quỹ đầu tư mạo hiểm.

Doanh nghiệp cần sẵn sàng để đón vốn PE

Tuy nhiên, PE luôn đi kèm quy trình thẩm định nghiêm ngặt với đội ngũ tài chính chuyên sâu. Bà Mã Thanh Loan chỉ ra hạn chế phổ biến hiện nay đó là phần lớn doanh nghiệp Việt là doanh nghiệp gia đình, thường duy trì 2 hoặc 3 hệ thống sổ sách khác nhau, khiến việc tiếp cận vốn gặp trở ngại.

"Một số doanh nghiệp còn “thổi” vốn điều lệ để làm đẹp hồ sơ, đăng ký góp vốn bằng tiền mặt nhưng thực tế không có tiền trong két. Khi quỹ thẩm định phát hiện, đây là vấn đề nghiêm trọng”, ông Nam bổ sung.

Từ kinh nghiệm thực tế, ông cho biết nhiều thương vụ tiềm năng trong lĩnh vực môi trường, công nghệ từng đổ vỡ vì phát hiện sai sót tài chính và pháp lý ở khâu thẩm định.

Để tránh rủi ro, chuyên gia khuyến nghị doanh nghiệp cần đạt trạng thái "investment ready" (trạng thái sẵn sàng gọi vốn) ngay từ đầu, bao gồm minh bạch tài chính, nâng cao quản trị, xây dựng chiến lược dài hạn rõ ràng và tuân thủ pháp luật.

Luật sư Châu Việt Bắc - Phó Tổng Thư ký VIAC cũng lưu ý rằng tranh chấp liên quan đến quỹ đầu tư tư nhân thường phức tạp, đòi hỏi luật sư phải tham gia chặt chẽ cả ở khía cạnh pháp lý lẫn tài chính, cùng một hệ thống pháp luật minh bạch.

Với sự hỗ trợ từ Nghị quyết 68 và các chính sách ưu đãi đang hoàn thiện, thị trường đầu tư tư nhân Việt Nam được kỳ vọng bước vào giai đoạn tăng trưởng mạnh. Như ông Nam kết luận: “Doanh nghiệp sẽ thấy nhiều cơ hội từ vốn đầu tư tư nhân, nhưng thành công chỉ đến với những đơn vị chủ động chuẩn bị và coi quỹ đầu tư là đối tác chiến lược lâu dài”.

Tử Kính