Theo Dong Hai
Inveting.com – Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan năm 2023 cho thấy, lượng nhập khẩu thép cán nóng (HRC (HM:HRC)) tăng mạnh lên hơn 9,6 triệu tấn, chủ yếu là từ Trung Quốc và Ấn Độ. Đáng chú ý là giá nhập khẩu đã giảm mạnh từ 613 USD vào đầu năm 2023 xuống còn 541 USD trong quý 4/2023.
Tuy nhiên, quý 1/2024 lại cho thấy dấu hiệu bất thường khi lượng nhập khẩu thép HRC giá rẻ vẫn ồ ạt tràn về Việt Nam với 3 triệu tấn, gấp 1,5 lần so lượng sản xuất trong nước. Chưa hết, giá nhập khẩu sản phẩm từ một số nước còn giảm 20 - 26% so với năm 2022, quanh mức 550 USD/tấn. Thực trạng này có thể thấy đây rõ ràng là hành vi bán phá giá, bán dưới giá thành.
Trong khi đó, hai đơn vị sản xuất thép HRC trong nước là Hòa Phát và Formosa Hà Tĩnh mỗi năm sản xuất khoảng 8,5 triệu tấn. Đây là lần đầu tiên trên thế giới xảy ra hiện tượng hàng nhập khẩu còn lớn hơn cả ngành sản xuất trong nước, gây tác động rõ rệt đến những doanh nghiệp (DN) đang sản xuất thép cán nóng dạng tấm và dạng cuộn như Hòa Phát và Formosa Hà Tĩnh do phải cạnh tranh thiếu công bằng với hàng nhập khẩu bán dưới giá thành khi mà thị phần bán hàng nội địa của 2 nhà sản xuất HRC trong nước giảm mạnh từ 45% của năm 2021 xuống còn 30% năm 2023.
Trong khi thị phần của hàng nhập khẩu tăng từ 32% lên gần 46% và dự kiến đà nhập khẩu mặt hàng này năm 2024 sẽ tiếp tục tăng mạnh mẽ.
Siết lại “hàng rào” bảo vệ sản xuất thép thượng nguồn?
Theo Hiệp hội Thép Việt Nam, nhu cầu thép cán nóng vào khoảng trên 10 triệu tấn mỗi năm. Ngành thép trong nước đã cơ bản chủ động nguồn nguyên liệu cho ngành thép khi năng lực sản xuất thép cán nóng được sản xuất hằng năm đạt 8,5 triệu tấn/năm, chưa kể một số dự án đang được đầu tư, dự kiến đi vào hoạt động trong một vài năm tới. Dù vậy, hàng năm nước ta vẫn chi hàng chục tỷ USD để nhập khẩu dòng sản phẩm này dù trong nước đã sản xuất được.
Trong khi đó, các nước Thái Lan, Indonesia có sản lượng thấp hơn Việt Nam, lượng nhập khẩu ít hơn sản xuất trong nước cũng đã dùng biện pháp tự vệ thương mại để bảo vệ sản xuất thép từ thượng nguồn. Các sản phẩm hạ nguồn như thép cán nguội, tôn mạ màu, thép không gỉ… đều có biện pháp phòng vệ thương mại đối với hàng nhập khẩu bán phá giá. Vậy có vô lý hay không khi sản phẩm thép HRC của Việt Nam là nguyên liệu chính để sản xuất các mặt hàng trên lại không được bảo vệ? Hiện nay, thuế MFN (mức thuế dành cho các nước có quan hệ thương mại bình thường ), thuế nhập khẩu đặc biệt ưu đãi từ các FTA đối với sản phẩm thép cán nóng đều bằng 0%.
Trong khi đó, các quốc gia trên thế giới hiện đang duy trì áp dụng các chính sách tốt nhất để bảo vệ sản phẩm thép cán nóng nội địa. Đơn cử, Thái Lan đang có thuế MFN đối với thép cán nóng là 5% và thuế chống bán phá giá cho các nhà sản xuất, xuất khẩu nước ngoài lên đến 42%. Ngoài ra, để bảo vệ ngành sản xuất trong nước, các quốc gia Indonesia, Malaysia, Ấn Độ, Mỹ… cũng ban hành các quy định hàng rào kỹ thuật yêu cầu thép cán nóng nhập khẩu vào các quốc gia này phải trải qua quy trình đánh giá khắt khe.
Gần đây, xu hướng khởi xướng điều tra áp dụng biện pháp chống bán phá giá là thông lệ phổ biến mà các quốc gia áp dụng để bảo vệ sản xuất trong nước khi có dấu hiệu bất thường về lượng và giá bán hàng nhập khẩu. Từ năm 2010 trở lại đây có 27 vụ việc yêu cầu điều tra áp dụng biện pháp chống bán phá giá với thép HRC được khởi xướng, và tỷ lệ áp thuế là 100% số vụ, trong đó doanh nghiệp Trung Quốc bị cáo buộc bán phá giá nhiều nhất.
Theo chuyên gia ngành thép Nguyễn Văn Sưa, hàng rào kỹ thuật Việt Nam tuy có nhưng rất đơn giản khi chỉ đánh giá sản phẩm mẫu. Chúng ta đang thiếu hàng rào kỹ thuật theo chuẩn mực quốc tế để ngăn chặn hàng nhập khẩu kém chất lượng, bảo vệ sản xuất trong nước cũng như tạo môi trường bình đẳng để cạnh tranh.
Bạn chưa biết cách phân tích và định giá doanh nghiệp dựa trên các thông tin về lợi nhuận và doanh thu? Đừng lo, chúng tôi có công cụ định giá và phân tích cho bạn. InvestingPro giúp bạn biết giá hợp lý để mua và bán cổ phiếu. Dễ sử dụng với mọi thông tin có sẵn cho nhà đầu tư không chuyên, InvestingPro còn có chi phí hấp dẫn (chỉ trong năm nay). Hãy tìm hiểu về công cụ này tại đây để nhận được ưu đãi từ mã chiết khấu:
- InvestingPro: http://bit.ly/3tLRRak mã chiết khấu DONBPPRO
- InvestingPro+: https://bit.ly/3tBDq8Y mã chiết khấu DONBP