Khai tử xăng A95, chỉ bán xăng E10 cho ô tô, xe máy từ năm 2026: Quá vội vàng?

Vietstock - Khai tử xăng A95, chỉ bán xăng E10 cho ô tô, xe máy từ năm 2026: Quá vội vàng?

Các nước tiên tiến cũng dùng xăng sinh học nhưng không mang tính ép buộc, vì vậy Việt Nam cần triển khai một cách bài bản để người tiêu dùng chấp nhận một cách tự nguyện.

Bộ Công Thương vừa công bố dự thảo Thông tư quy định lộ trình áp dụng nhiên liệu sinh học đối với nhiên liệu truyền thống tại Việt Nam. Theo đó, kể từ ngày 1-1-2026, toàn bộ xăng được pha chế, phối trộn và kinh doanh cho phương tiện cơ giới dùng động cơ xăng trên toàn quốc sẽ là xăng sinh học E10.

Dự thảo trên ngay lập tức thu hút sự quan tâm của người dân, doanh nghiệp và các chuyên gia. Đồng thời đề xuất này cũng gợi lại những ký ức về sự thất bại của xăng sinh học E5 trước đây, và đặt ra hàng loạt câu hỏi về tính khả thi của lộ trình mới, đặc biệt là khi có thể khai tử hoàn toàn xăng khoáng RON 95 (A95).

Ông Tấn Văn Phụng, Chủ tịch Hiệp hội Dầu khí Đồng Nai:

Nên duy trì song song cả xăng A95 và E10 để người dân lựa chọn

Cửa hàng của tôi đã phải ngừng bán xăng sinh học E5 từ ba năm trước. Lý do rất đơn giản là người tiêu dùng không mua. Chưa kể, với đặc thù pha trộn ethanol, xăng sinh học E5 bán chậm, tồn kho đã dẫn đến tình trạng tách lớp, ảnh hưởng chất lượng cũng như lỗ nên chúng tôi buộc phải loại bỏ.

Đến nay, mọi thông tin về việc thí điểm xăng sinh học E10 (từ ngày 1/8 đã thí điểm bán xăng E10 tại TP.HCM, TP Hà Nội và TP Hải Phòng-PV) chúng tôi chỉ được biết qua báo chí, hoàn toàn chưa có bất kỳ một văn bản hướng dẫn cụ thể nào.

Nếu quy định bắt buộc chỉ bán xăng E10 được áp xuống từ 1-1-2026 doanh nghiệp sẽ tuân thủ. Tuy nhiên, chi phí để cải tạo lại toàn bộ hệ thống bồn bể là con số không hề nhỏ.

Bên cạnh đó, các chuyên gia kỹ thuật cũng đã cảnh báo rằng ethanol trong xăng sinh học rất nhạy cảm với các thiết bị đo lường, đầu bơm điện tử, có nguy cơ gây mất ổn định và hư hỏng. Để tránh những rủi ro này, chúng tôi sẽ phải tốn thêm một khoản chi phí rất lớn.

Về phía thị trường, thói quen tiêu dùng đã định hình sâu sắc với xăng A95. Nếu cơ quan quản lý đưa ra hai lựa chọn là E10 và A95, tôi chắc chắn người dân sẽ chỉ chọn loại có chỉ số octane cao hơn, và câu chuyện thất bại của E5 sẽ lặp lại.

Hơn nữa, các dòng xe đời mới hiện nay đã đạt tiêu chuẩn khí thải Euro 3, Euro 4, vốn đã thân thiện hơn với môi trường. Việc quyết liệt khai tử hoàn toàn xăng khoáng A95 vào lúc này có phải là quá vội vàng?

Theo tôi, giải pháp hợp lý nhất là nên duy trì song song cả xăng khoáng A95 và E10 để thị trường và người tiêu dùng tự quyết định. Nếu vẫn áp đặt, người dân buộc phải chấp nhận. Nhưng nếu phương tiện của họ - vốn là tài sản lớn - xảy ra hư hỏng động cơ, ai sẽ chịu trách nhiệm?

Từ thất bại của xăng E5, chúng tôi kiến nghị cơ quan quản lý Nhà nước phải xây dựng một lộ trình dài hơi, có nghiên cứu và phân tích thấu đáo.

Các nước tiên tiến cũng dùng xăng sinh học nhưng không mang tính ép buộc, vì vậy Việt Nam cần triển khai một cách bài bản để người tiêu dùng chấp nhận một cách tự nguyện.

Bà Trần Thụy Thùy Trâm, Giám đốc Công ty TNHH Đoan Việt:

Niềm tin của khách hàng là yếu tố sống còn

Trước lộ trình dự kiến sẽ bán đại trà xăng E10 từ đầu năm 2026, chúng tôi khẳng định sẽ tuân thủ chủ trương của Nhà nước. Tuy nhiên, để chính sách này không đi vào “vết xe đổ” của xăng E5, cần phải có những điều kiện tiên quyết.

Thực tế là khi bán xăng E5, nhu cầu của khách hàng quá ít, trong khi mức chiết khấu lại thấp không đủ bù lỗ. Đó là lý do chúng tôi buộc phải ngừng cung cấp.

Rút kinh nghiệm sâu sắc từ đó, chúng tôi cho rằng trước khi khai tử hoàn toàn xăng khoáng A95, Nhà nước phải giải được hai bài toán cốt lõi:

Thứ nhất, phải có một chính sách chiết khấu hợp lý, đủ để doanh nghiệp tư nhân đảm bảo lợi nhuận. Nếu không, doanh nghiệp không thể tồn tại để tuân thủ chính sách.

Thứ hai, phải có cơ chế đảm bảo chất lượng sản phẩm đầu ra để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, bởi niềm tin của khách hàng là yếu tố sống còn.

Nếu xăng E10 đáp ứng được cả hai điều kiện này, tôi tin rằng việc thay thế sẽ không còn là rào cản lớn.

Điều các doanh nghiệp mong muốn nhất là một môi trường kinh doanh ổn định, với những chính sách hợp lý và sự hỗ trợ thực chất từ cơ quan chức năng để chúng tôi có thể toàn tâm toàn ý phục vụ người tiêu dùng.

Chuyên gia kinh tế,TS Huỳnh Thanh Điền, trường Đại học Nguyễn Tất Thành:

Phải đưa ra bằng chứng khoa học thuyết phục

Nguyên nhân cốt lõi khiến xăng E5 thất bại đến từ việc chúng ta truyền thông chưa tới và giá cả không đủ hấp dẫn. Để không đi lại vào vết xe đổ này, cơ quan quản lý phải cho người dân thấy lợi ích thật sự, thay vì đẩy họ vào thế đã rồi. Theo đó, một lộ trình thành công cho E10 phải được xây dựng trên ba trụ cột chính:

Truyền thông khoa học, xóa bỏ định kiến là phải có chiến dịch mạnh mẽ, công bố rõ ràng các dòng xe tương thích và đưa ra bằng chứng khoa học thuyết phục để chứng minh E10 an toàn cho phương tiện.

Bên cạnh đó là trợ giá đủ mạnh để tạo cú hích, giá xăng E10 phải thấp hơn xăng khoáng từ 2.000-5.000 đồng/lít. Mức chênh lệch này mới đủ hấp dẫn để người dân dám thử nghiệm và tự nguyện chuyển đổi.

Cần một giai đoạn chuyển tiếp là tuyệt đối không nên đột ngột khai tử xăng A95. Cần duy trì bán song song cả hai loại xăng trong ít nhất một năm để người dân có thời gian kiểm chứng và thay đổi hành vi.

Nhìn rộng hơn, việc thay đổi nhiên liệu chỉ là giải quyết phần ngọn. Vấn đề gốc rễ của ô nhiễm đến từ lượng xe máy cũ khổng lồ. Chúng ta cần học hỏi kinh nghiệm của châu Âu là áp dụng cơ chế thu hồi xe cũ, quy trách nhiệm trực tiếp cho nhà sản xuất.

Nhà nước có thể ban hành chính sách hỗ trợ ban đầu cho cả hãng xe và người dân để họ sẵn sàng chuyển đổi.

Cuối cùng, một yếu tố sống còn là phải đảm bảo sự ổn định của nguồn cung ethanol trong nước. Bộ Công Thương cần có kế hoạch rõ ràng cho việc tái hoạt động của các nhà máy sản xuất ethanol.

Dù có lo ngại về rủi ro an ninh năng lượng, nhưng giải pháp rất đơn giản là khi nguồn cung gián đoạn, Nhà nước hoàn toàn có thể cho phép bán lại xăng khoáng. Rõ ràng, lợi ích từ việc chủ động nguồn cung và bảo vệ môi trường là lớn hơn nhiều so với rủi ro này.

Ông Bùi Ngọc Bảo, Chủ tịch Hiệp hội xăng dầu Việt Nam:

Xăng E10 bán đại trà, xăng cao cấp nên tồn tại

Chúng ta cần phải hiểu đúng rằng xăng E10 không phải là một sản phẩm mới lạ, mà chính là xăng A95 được pha thêm 10% ethanol.

Sự khác biệt cốt lõi là từ thời điểm áp dụng lộ trình, mặt hàng xăng phổ biến trên thị trường sẽ là xăng sinh học E10 chứ không phải xăng khoáng nguyên chất như hiện nay. Tôi chưa thấy nhiều quốc gia vẫn bán song song xăng khoáng và xăng sinh học cho các dòng xe phổ thông.

Trong khi đó, Việt Nam áp dụng tiêu chuẩn theo tiêu chuẩn châu Âu nên chúng ta mới có cách ghi E5, E10.

Đáng chú ý, ở các nước họ nhất quán trong việc áp dụng tiêu chuẩn mức khí thải Euro như Trung Quốc hay châu Âu đã áp dụng thống nhất một tiêu chuẩn khí thải Euro 6, trong khi đó thị trường Việt Nam cho phép lưu hành đồng thời nhiều mức, từ Euro 2 (A95-II) đến Euro 5 (A95-V).

Sự không đồng bộ này tạo ra một thị trường phức tạp, khiến người tiêu dùng ít chú ý đến tiêu chuẩn khí thải và “độ tinh khiết” của nhiên liệu, mà đây là yếu tố cốt lõi của tiêu dùng xanh.

TÚ UYÊN