’Cuộc chiến dưới lòng đất’: Hai cường quốc Á - Âu cạnh tranh từng tấn vàng

Vietstock - ’Cuộc chiến dưới lòng đất’: Hai cường quốc Á - Âu cạnh tranh từng tấn vàng

Một cuộc đọ sức âm thầm nhưng không kém phần quyết liệt giữa hai cường quốc Á - Âu đang diễn ra dưới lòng đất - nơi mỗi tấn vàng khai thác trở thành lá bài chiến lược trong cuộc chơi tài chính và an ninh quốc gia, theo Sohu.

Sản lượng vàng thế giới: Ai đang dẫn đầu?

Năm 2023, Nga gây chú ý khi công bố sản lượng vàng khai thác đạt 382 tấn, nhỉnh hơn Trung Quốc - quốc gia vốn nhiều năm giữ vững ngôi vị số 1 với 375 tấn. Tuy nhiên, sự dẫn đầu của Nga chỉ diễn ra chóng vánh.

Theo số liệu của Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS) và công ty chuyên cung cấp dữ liệu kinh tế, tài chính và công nghiệp toàn cầu CEIC, sản lượng vàng của Nga năm 2024 giảm xuống còn khoảng 310 tấn. Trong khi đó, Trung Quốc nâng sản lượng lên khoảng 380 tấn, tăng 5 tấn so với năm trước.

Nhưng chỉ nhìn vào con số sản lượng khai thác là chưa đủ, Trung Quốc còn nhập khẩu vàng thô về tinh luyện. Theo Hiệp hội Vàng Trung Quốc, ngoài 375 tấn sản lượng nội địa năm 2023, nước này còn nhập khẩu vàng tinh luyện, nâng tổng nguồn cung lên 519 tấn.

Trong quý I/2025, Trung Quốc sản xuất lên tới hơn 140 tấn, trong đó có tới 53,6 tấn đến từ vàng nhập khẩu, cho thấy chiến lược “mở cửa - chế biến - tích trữ” được thực hiện nhất quán và hiệu quả, theo Reuters.

Ngược lại, Nga dù có trữ lượng vàng lớn nhất thế giới (ước tính hơn 40.000 tấn nằm sâu trong lòng đất), nhưng phần lớn trữ lượng nằm tại những khu vực băng giá khắc nghiệt như Siberia hay vùng Viễn Đông. 

Mỏ vàng Kupol tại khu tự trị Chukotka được phát hiện từ năm 1954 với trữ lượng lên đến 4.500 tấn, nhưng đến nay vẫn chưa thể khai thác tối đa do điều kiện địa lý và hạn chế công nghệ. Thực tế cho thấy, có vàng chưa chắc đã khai thác được và khai thác được chưa chắc đã sử dụng hiệu quả.

Trong khi đó, phần lớn vàng của Nga cũng bị "mắc kẹt" trong kho dự trữ do các lệnh trừng phạt từ Mỹ và châu Âu, khiến khả năng lưu thông và thương mại bị hạn chế nghiêm trọng.

Khi vàng không chỉ là kim loại quý

Sự khác biệt lớn nhất giữa Nga và Trung Quốc nằm ở cách mỗi nước xử lý vàng sau khi đưa lên khỏi lòng đất. Trung Quốc đã phát triển một hệ sinh thái công nghiệp tinh luyện vàng hiện đại, với trình độ vượt xa chuẩn quốc tế. 

Trong khi Nga vẫn sử dụng phổ biến vàng 999 (tức 99,9% độ tinh khiết) thì Trung Quốc đã đạt ngưỡng 99999 (99,999%), nhờ làm chủ các công nghệ tiên tiến như oxy hóa sinh học hay luyện kim áp suất cao.

Về mặt tài chính, vàng tại Trung Quốc không chỉ là kim loại dự trữ mà còn là một công cụ đầu tư phổ biến. Sàn Giao dịch vàng Thượng Hải năm 2024 ghi nhận giá trị giao dịch gần 48.000 tỷ NDT (khoảng 174,5 nghìn tỷ đồng). 

Các sản phẩm tài chính như quỹ ETF vàng, vàng tài khoản hay vàng kỹ thuật số ngày càng được người dân và nhà đầu tư ưa chuộng. Việc mua bán vàng tại Trung Quốc có thể thực hiện chỉ qua một ứng dụng ngân hàng tạo sự tiện lợi, minh bạch và kết nối với thị trường toàn cầu.

Trong khi đó, vàng tại Nga phần lớn bị “đóng băng”. Trước sức ép trừng phạt từ phương Tây, Ngân hàng Trung ương Nga phải mua tới 80% sản lượng vàng nội địa để đối phó với rủi ro tài chính. 

Việc thanh toán vàng xuyên biên giới gặp khó khăn do Nga bị loại khỏi hệ thống thanh toán SWIFT, trong khi thị trường vàng nội địa chịu sự kiểm soát nghiêm ngặt từ chính phủ. Vàng trở thành “kho dự trữ bất động” thay vì dòng tài sản linh hoạt trong hệ thống tài chính quốc dân.

Vàng trong chiến lược dài hơi

Nếu Nga xem vàng như “lá chắn” bảo vệ hệ thống tài chính khỏi áp lực từ bên ngoài thì Trung Quốc lại coi vàng là công cụ chủ động trong cuộc chơi kinh tế toàn cầu. 

Trong 14 tháng liên tiếp, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc đều đặn tăng lượng dự trữ vàng, nâng tổng số lên hơn 2.292 tấn tính đến tháng 3/2025, đưa Trung Quốc trở thành nước có dự trữ vàng lớn thứ 6 thế giới. 

Cùng lúc đó, người dân quốc gia tỷ dân này cũng không đứng ngoài cuộc khi tiêu thụ vàng miếng và tiền vàng trong quý I năm nay tăng gần 30%. Người Trung Quốc đặt niềm tin vào vàng như một tài sản an toàn giữa bối cảnh kinh tế thế giới đầy bất ổn.

Không dừng lại ở nội địa, các doanh nghiệp vàng hàng đầu Trung Quốc như Tập đoàn Tử Kim (Zijin Mining) còn tăng tốc mở rộng ra thị trường quốc tế. Những mỏ vàng tại châu Phi, Nam Mỹ, Trung Á... đang dần được đưa vào khai thác dưới các mô hình tài chính mới như streaming (trả trước đổi quyền khai thác), giúp Trung Quốc vừa kiểm soát nguồn cung vàng toàn cầu, vừa đưa vàng tinh luyện trở lại trong nước để gia tăng giá trị.

Trong khi đó, chiến lược của Nga vẫn thiên về phòng thủ, tận dụng vàng như tường thành tài chính để né đòn cấm vận. Tuy nhiên, điều này cũng đi kèm cái giá: dòng vốn không lưu thông, thị trường kém năng động, vàng bị kìm hãm trong cơ chế kiểm soát chặt của hệ thống quốc hữu hóa.

Tử Huy (Theo Sohu)