Uỷ ban chứng khoán Mỹ (SEC), đơn vị chịu trách nhiệm giám sát hoạt động của các sàn cổ phiếu và quyền chọn cũng như ngành chứng khoán nói chung đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về việc lừa đảo và vi phạm luật chứng khoán đối với hình thực chào bán tiền kỹ thuật số lần đầu (ICO). Kể từ khi Bitcoin cũng như là các đồng tiền kỹ thuật số khác trở thành kênh đầu tư chính thống, những nhà đầu tư sẵn sàng đầu tư nhưng cả tin đều trở thành mục tiêu của loại hình này.
Điều này nghĩa là, nếu bạn đang cân nhắc đầu tư vào 1 ICO, đây là thời điểm tốt để làm quen với cái SEC gọi là 3R, đó là rủi ro, phần thưởng và trách nhiệm quanh loại hình chào bán này.
Người mua nên thận trọng
ICO hiện tại là một hình thức gọi vốn phổ biến đối với các công ty khởi nghiệp mà không cần phải dựa vào các trung gian như là quỹ đầu tư mạo hiểm hay ngân hàng đầu tư. Có thể coi ICO như là hình thức chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) trong thế giới tiền kỹ thuật số. ICO đôi lúc được gọi là ITO, chào bán token lần đầu tiên. Và cũng tương tự như đầu tư cổ phiếu, một số đồng tiền kỹ thuật số sẽ giúp nhà đầu tư có cổ phần trong một doanh nghiệp tăng trưởng tốt, tuy nhiên một vài nhà phát hành lại chỉ phát hành các đồng tiền ảo với mục đích lừa đảo nhà đầu tư.
Đầu tuần này, SEC đã cáo buộc hai đồng sáng lập Centra Tech - một công ty tự ví mình là một công ty khởi nghiệp cung cấp dịch vụ tài chính, là Sohrab Sharman và Robert Farkas về việc lừa đảo kêu gọi vốn qua tiền kỹ thuật số với Token CTR. SEC khẳng định đây là “Một cuộc dàn dựng lừa đảo”.
Đây cũng một trong số hàng loạt trường hợp lừa đảo trong thế giới tiền kỹ thuật số. Tháng 10 vừa rồi, SEC cũng đã từng cáo buộc Maksim Zaslaviskiy và 02 công ty của ông về tội danh bán chứng khoán chưa đăng ký. Theo như thông tin từ SEC, Zaslaviskiy đang bán những token kỹ thuật số mà ông ta nói rằng đã được bảo trợ bởi kim cương và các khoản đầu tư bất động sản.
Đang tiếc cho các nhà đầu tư, các tài sản được rao bán thông qua nền tảng Zaslavskiy's REcoin và Diamond Reserve Club không hề tồn tài SEC cũng cáo buộc Zaslavskiy đã khai man với nhà đầu tư là công ty đã kêu gọi khoảng 2 đến 4 triệu USD, tuy nhiên thực tế số tiền đó chỉ là 300.000 USD.
Một trường hợp gần đây liên quan đến Công ty Overstock.com (NASDAQ:OSTK), nhà bán lẻ trực tuyến hàng gia dụng và đồ trang sức, đang cố biến hình thành nhà máy điện tiền kỹ thuật số thông qua công ty con là tZero. Cổ phiếu của công ty, khởi đầu năm ở mức $86,90 đã thất bại hoàn toàn. Giá cổ phiếu giảm 58% từ đầu năm đến nay, và đóng cửa hôm qua ở mức $36,65. Những tổn thất nặng nề này là do công ty đã điên cuồng bán tháo cổ phần để trả nợ và tài trợ cho các hoạt động của tZero. Tuy nhiên trên thực tế, hoạt động bán tháo này không giúp gì thêm cho việc kêu gọi vốn bằng ICO của tZero mà còn khiến SEC bắt đầu để mắt đến họ.
Tài liệu xuất bản bởi ông Kevin M. LaCroix, phó chủ tịch điều hành tại RT ProExec tại bang Ohio, một bộ phận của R-T Specialty, LLC đã nhấn mạnh rằng Oversotck chỉ là câu chuyện về đạo đức công nghệ thế kỷ 21. Ông viết rằng phương pháp tiếp cận thực thi chậm nhưng nghiêm túc của SEC sẽ kết thúc bằng một cuộc đàn áp nhằm tiêu diệt sự quá độ.
Nhưng trong thời gian chờ đợi, ít nhất cho đến giờ, sẽ có thêm nhiều công ty, thậm chí các công ty được thành lập như Overstock, đang tham gia và có thể gặp rắc rối từ những tài sản kỹ thuật số này. Theo ông LaCroix:
“Đối với những người mới bắt đầu, có một phạm vi trong đó Overstock thực hiện cuộc chơi blockchain và tiền kỹ thuật số. Theo CoinSchedule (here), năm 2017, công ty phát hành đã kêu gọi 3,88 tỷ USD qua 210 chiến dịch ICO. Chắc chắn là khá ấn tượng. Tuy nhiên trong 3 tháng đầu năm 2018, các công ty phát hành đã kêu gọi được 4,9 tỷ USD trong 158 chiến dịch ICO. Trong số 8,8 tỷ USD đó, 6 tỷ USD đã được kêu gọi chỉ trong 4 tháng từ T12/2017 đến hết tháng 3/2018. Bất kể bạn cảm thấy như thế nào về những điều này, bạn sẽ phải thừa nhận đây là một hoạt động kinh tế nghiêm túc”.
Ông Trace Schmeltz, đối tác làm việc tại cả văn phòng Chicago và Washington, D.C. của công ty Barnes & Thornburg LLP, giải thích rằng tại Mỹ, rõ ràng SEC dự kiến yêu cầu bất kỳ ICO nào kêu gọi tiền cho doanh nghiệp bằng cách bán cổ phần phải đăng ký hoặc phải đáp ứng một ngoại lệ của việc đăng ký.
“Bất kỳ tranh luận nào về việc một loại tiền kỹ thuật số là token tiện ích hay không – trong suốt giai đoạn gọi vốn – là hoàn toàn “sách vở”. SEC sẽ có hành động cưỡng chế với bất kỳ ai tìm kiếm lợi nhuận của thị trường vốn Mỹ mà không tuân theo các quy định của Luật Chứng khoán. Tất nhiên, điều này thậm chí đúng hơn nếu mã token được đưa ra để gọi vốn là hoàn toàn phi thực tế, như các hành động gần đây đã chứng minh.”
Ông Schmeltz cảnh báo rằng các quy định đang trở nên khó khăn hơn. Thực vậy, không khí phía tây hoang dã mà từng là dấu hiệu của hệ sinh thái tiền điện tử đang bắt đầu phai nhạt dần. Ông Schmeltz đưa ra một số lời khuyên cho bất cứ ai đang chuẩn bị ra mắt một ICO:
“Kết quả là, bất kỳ ai muốn bán một mã token tiện ích mà không đăng ký hoặc đáp ứng một trường hợp ngoại lệ cho việc đăng ký phải nghiêm túc cân nhắc làm 3 việc sau: (1) đảm bảo việc phát hành tiền điện tử hoàn toàn không liên quan đến việc gọi vốn; (2) có một mục tiêu được chứng minh cho mã token tiện ích đó; và (3) được chuẩn bị để cung cấp cho người dùng truy cập gần như ngay lập tức vào mạng lưới blockchain mà mã token có thể được sử dụng. Nếu bạn mới đang trong giai đoạn phát triển sản phẩm, mã token của bạn sẽ không phù hợp cho một chiến dịch ICO đâu.”
Mặc dù hành động của SEC có thể bị đàn áp, các nhà đầu tư crypto cũng cần phải cảnh giác hơn. Ông Elad Shabi, COO của Firmo Network nhấn mạnh rằng trước khi đưa quyết định đầu tư nào, điều quan trọng phải biết ai là người sáng lập và thành viên của nhóm là ai và phải có nghiên cứu kỹ lưỡng về kinh nghiệm và danh tiếng của họ trong lĩnh vực có liên quan.
“Điều quan trọng là phải hiểu liệu họ có hoàn toàn cam kết và cống hiến thời gian của họ cho công ty ICO hay không. Nhà đầu tư chủ đạo cũng là một dấu hiệu. Liệu đây là người chơi dài hạn và tin vào sản phẩm và công nghệ hay chỉ đơn thuần đầu tư để có một khoản tiền nhanh. Mô hình của mã token phải có ý nghĩa, ví dụ nếu một ngày công ty thành công, nó sẽ phản ánh đến nhu cầu và giá của token. Động lực của nhà đầu tư và nhà sáng lập nên liên kết với giá token trong dài hạn. Và quan trọng nhất, hãy hỏi tất cả những câu hỏi bạn muốn đối với một doanh nghiệp khởi nghiệp thông thường đang gọi vốn từ vòng đầu tiên…”
Chỉ có kẻ ngốc mới vội vã
Tiến sĩ Jeppe Stockholm, một luật sư người Đan Mạch sống tại Zurich chuyên gia về luật crypto cho hay:
“Chỉ có kẻ ngốc mới vội vã đến nơi mà các thiên thần sợ hãi. Các biện pháp khắc phục vi phạm luật chứng khoán bao gồm bãi nhiệm lệnh chào bán, ngừng và phạt tiền, cấm tham gia vào ngành chứng khoán, cấm trở thành nhà điều hành hay giám đốc của một công ty đại chúng, và có thể tố cáo với chính quyền địa phương để truy tố hình sự nếu có.”
Ông Stockholm lưu ý rằng kể từ khi các dự án blockchain có thể được xử lý ngang hàng mà không có rào cản vật lý nào, phát sinh một rủi ro quan trọng để xem xét là một mã token, cũng như đợt chào bán của nó có thể gây ra các nguy cơ pháp lý khác nhau ở các quốc gia khác nhau dựa vào luật chứng khoán chính quyền của nước đó. Vì vậy, ông thấy rất cần phải điều tra mã token nào có hoặc không đạt điều kiện đối với chứng khoán crypto khi chuẩn bị ra mắt hoặc đầu tư vào một dự án blockchain.
Có một số điểm cơ bản giúp chúng ta giữ được tỉnh táo. Theo ông Stokholm, chứng khoán crypto được hợp pháp ở hầu hết các quốc gia phát triển, tuy nhiên những quy định này phụ thuộc vào thẩm quyền mà luật chứng khoán crypto nước đó áp dụng. Trạng thái pháp lý cũng phụ thuộc vào mục đích của hoạt động thúc đẩy việc phát hành tiền kỹ thuật số.
Như một quy tắc luôn đúng của ông Stokholm rằng, để xác định một mã token có phải là chứng khoán crypto hay không, một “mẫu “phép thử” có thể được áp dụng. Đó không phải là hình thái (ví dụ như mẫu mã hoặc mặt nạ của mã token), nhưng thực tế ẩn sâu bên dưới và những hoàn cảnh – bao gồm thực tế kinh tế của giao dịch – có thể xác định liệu mã token này có phải là một loại chứng khoán crypto hay không.