Gần 10 năm sau cuộc khủng hoảng nợ Hy Lạp làm chấn động các thị trường thế giới, hỗn loạn chính trị ở Italy tiếp tục làm dấy lên lo ngại về số phận hệ thống tài chính châu Âu cùng đồng tiền chung euro.
Lần này, quy mô khủng hoảng, nếu xảy ra, sẽ lớn hơn rất nhiều, theo CNBC.
“Quy mô kinh tế Italy lớn gấp 10 lần Hy Lạp, quốc gia để xảy ra cuộc khủng hoảng nợ làm rung chuyển nền tảng của khu vực đồng euro”, Desmond Lachman, Viện doanh nghiệp Mỹ, viết trên blog. “Đồng tiền chung khó có thể duy trì hiện trạng nếu Italy buộc phải rời khỏi thỏa thuận về đồng euro”.
Kinh tế Italy khó khăn từ những năm Đại Suy thoái với khoản nợ gần bằng của Hy Lạp, từng khiến Athens phải cắt giảm mạnh các dịch vụ công, đẩy nước này xuống vực suy thoái. Nợ cũng chính là vấn đề cốt lõi của tình trạng bất ổn chính trị hiện tại ở Italy do nhiều đời chính quyền vẫn chưa thể giải quyết.
Cuộc khủng hoảng chính trị Italy nóng trở lại hồi cuối tuần trước, sau khi Thủ tướng Carlo Cottarelli không có đủ sự ủng hộ từ các chính đảng để thành lập chính phủ lâm thời. Italy vẫn chưa có chính phủ mới từ tháng 3. Bế tắc hiện tại có thể buộc Tổng thống Sergio Mattarella phải tổ chức bầu cử sớm, sớm nhất là vào ngày 29/7.
Ngân hàng trung ương Italy ngày 29/5 cảnh báo quốc gia này chỉ còn “vài bước nữa” là mất niềm tin từ các nhà đầu tư. Thị trường tài chính Italy vừa hứng chịu đợt bán tháo lớn nhất nhiều năm do lo ngại những cuộc bầu cử tiếp theo có thể quyết định tư cách thành viên của Italy trong eurozone.
Hy vọng về một châu Âu đoàn kết khá mong manh khi các lãnh đạo EU và Anh vẫn chưa thể giải quyết các vấn đề liên quan đến Brexit. Đây là hệ quả từ cuộc trưng cầu dân ý ở Anh tháng 6/2017. Nếu Italy có động thái tương tự, đó sẽ là đòn chí tử vào EU, liên minh kinh tế và chính trị 25 năm tuổi.
Bế tắc chính trị tại Italy gia tăng từ sau cuộc bầu cử tháng 3 với kết quả là hai đảng dân túy thắng lớn. Đó là Phong trào Ngũ tinh cánh hữu và đảng Liên đoàn, xu hướng bài euro.
Một số nhà phân tích chính trị tin rằng tình hình cuối tuần trước có thể củng cố vị thế của hai đảng này, làm gia tăng lo ngại về khả năng Italy tiếp tục ở lại EU và sử dụng euro.
“Italy sẽ chìm trong giai đoạn căng thẳng kéo dài với những giọng điệu kháng chính thống, bài euro”, nhà phân tích chính trị Wolfango Piccoli nói.
Ngay cả khi những đảng dân túy không kêu gọi rời khỏi euro, sức mạnh của phong trào cũng đã nới rộng khoảng cách giữa Italy với các chính trị gia EU ở Brussels, Bỉ.
Những bất ổn gần đây còn làm tái xuất hiện rạn nứt chính trị giữa Đức với những nền kinh tế như Hy Lạp, Italy và Tây Ban Nha. Rạn nứt này sẽ gây phức tạp quá trình xử lý gánh nặng nợ của Italy.
Giới chức EU ngày 29/5 cam kết tôn trọng quyền của cử tri Italy trong lựa chọn chính phủ của họ, sau khi cao ủy Đức tại châu Âu nói người dân Italy không nên bầu cho phe dân túy.
“Kỳ vọng của tôi là các thị trường, trái phiếu chính phủ, kinh tế Italy sẽ bị tác động mạnh mẽ trong tuần tới để chúng trở thành dấu hiệu cảnh báo cử tri không bầu cho phe dân túy”, Guenther Oettinger, cao ủy Đức giám sát Ủy ban Ngân sách EU, trả lời phỏng vấn trên truyền hình.
Bình luận trên càng làm dấy lên tâm lý bài EU, bài Đức ở Italy, dẫn tới sự ủng hộ mạnh mẽ hơn cho phe dân túy vào cuộc bầu cử sắp tới.
Tổng thống Mỹ Donald Trump vẫn chưa bình luận về cuộc khủng hoảng Italy. Một số nhà quan sát nhận định Washington gần đây áp thuế với nhôm và thép nhập khẩu từ châu Âu sẽ chỉ khiến tình hình tệ hơn.
“Căng thẳng thương mại Mỹ - châu Âu là yếu tố cuối cùng Italy cần để có thể tạo ra đòn giáng nặng nề vào kinh tế châu Âu”, Lachman viết. “Đây chính xác là hướng đi mà chính quyền Tổng thống Trump đang hướng đến”.