Vietstock - Toshiba, tượng đài 148 năm tuổi của Nhật Bản sắp bán mình
Toshiba đã chấp nhận bán mình với giá 15.3 tỷ USD, khi tượng đài 148 tuổi của Nhật Bản muốn đặt dấu chấm hết cho giai đoạn khó khăn và đầy hỗn loạn.
Ngày 23/03, HĐQT của Toshiba đã phê duyệt một đề nghị mua lại trị giá khoảng 2 ngàn tỷ yên (15.3 tỷ USD) từ một nhóm do công ty đầu tư vốn cổ phần tư nhân Japan Industrial Partners (JIP) dẫn đầu. Mức giá này tương đương với 4,620 Yên/cp, cao hơn 9.7% so với mức giá đóng cửa của Toshiba trong ngày 23/03.
Sau thông tin trên, cổ phiếu Toshiba tăng 5.1% lên 4,471 Yên/cp.
Theo kế hoạch, bên mua sẽ gửi đề nghị đấu thầu dự kiến bắt đầu vào cuối tháng 7/2023, với lịch trình chính xác sẽ được công bố sau, Toshiba cho biết.
Toshiba cho biết 17 công ty và 6 định chế tài chính Nhật Bản sẽ tham gia vào thương vụ này, trong đó bao gồm Orix Corp., Rohm Co. và Chubu Electric Power Co.
Động thái này có thể đặt dấu chấm hết cho nhiều năm hỗn loạn tại Toshiba, với hàng loạt vụ bê bối khiến công ty Nhật Bản gặp khó khăn và dẫn đến quyết định bán lại. Ban lãnh đạo của Toshiba, Chính phủ Nhật Bản và tỷ lệ lớn các cổ đông nước ngoài có tiếng nói đã mâu thuẫn về tương lai của công ty. Trong khi các nhà đầu tư tìm cách tối đa hóa lợi nhuận, thì nhà nước lại ưu tiên giữ những công nghệ bí mật khỏi tay nước ngoài.
“Việc có giải pháp sẽ là một bước đi tích cực. Một trong những vấn đề của Toshiba là thiếu một chiến lược nhất quán vì họ liên tục thay đổi định hướng”, Mio Kato, Chuyên viên phân tích tại LightStream Research, cho hay. “Tuy nhiên, vẫn còn nhiều việc phải làm để tạo động lực tăng trưởng mới và tối đa hóa tiềm năng của một số mảng kinh doanh”.
Câu chuyện của Toshiba sẽ trở thành một trường hợp thử nghiệm về quản trị doanh nghiệp ở Nhật Bản.
Hàng loạt nhà đầu tư nổi tiếng đã nhìn thấy cơ hội và mong muốn nắm cổ phần của Toshiba, bao gồm Elliott Management, Oasis Management và hai quỹ có trụ sở tại Singapore, bao gồm Effissimo Capital Management và 3D Investment Partners.
Trong khi đó, một số công ty đầu tư vốn cổ phần tư nhân lớn nhất thế giới đã xem xét đưa ra đề nghị mua lại, bao gồm Bain Capital, CVC Capital Partners và KKR & Co.
Mảng kinh doanh điện hạt nhân của Toshiba được cho là đóng vai trò quan trọng đối với an ninh quốc gia. Mảng này liên quan đến việc ngừng hoạt động nhà máy điện nguyên tử Fukushima Dai-ichi, bị phá hủy trong thảm họa động đất - sóng thần vào năm 2011. Điều này khiến chính phủ Nhật Bản khó chấp nhận chuyển giao quyền sở hữu cho một công ty nước ngoài.
Trước khi xảy ra đợt suy giảm nhu cầu về chip nhớ và ổ cứng, các công ty đã đề xuất mua lại với giá 5,500 Yên/cp, Toshiba cho biết. Tuy nhiên, JIP sau đó đã giảm giá mua nhiều lần do tình hình thị trường trở xấu và việc tìm nguồn tài trợ trở nên khó khăn.
Nếu thành công, mua lại Toshiba sẽ là một trong những thương vụ lớn nhất châu Á trong năm nay, giữa lúc số lượng giao dịch đã giảm mạnh. Đây cũng là một trong những thương vụ mua lại cổ phần tư nhân lớn nhất từ trước đến nay ở Nhật Bản.
Tuy vậy, con đường để nhận được sự chấp nhận của HĐQT không hề suôn sẻ và nhiều lần bị trì hoãn. Theo Bloomberg, nhóm do JIP dẫn đầu phải đối mặt với một số khó khăn trong vấn đề tài chính, khi các ngân hàng trở nên thận trọng hơn với việc cấp vốn cho những thương vụ giao dịch lớn.
Trong 8 năm qua, Toshiba đã phải vật lộn với nhiều khó khăn, bắt đầu từ một vụ bê bối về kế toán vào năm 2015. Vấn đề này đã tàn phá lợi nhuận và dẫn đến việc tái cấu trúc toàn công ty. Sau đó, mảng kinh doanh điện hạt nhân ở Mỹ và Toshiba đã cho phá sản mảng này vào năm 2017, với tổng thiệt hại lên tới 6 tỷ USD. Tại thời điểm đó, Toshiba cũng đối mặt với nguy cơ hủy niêm yết. Để giải quyết khó khăn, họ buộc phải bán lại mảng sản xuất chip nhớ (vốn được xem là viên ngọc quý với Toshiba ở thời điểm đó) và tiến hành chào bán thêm cổ phiếu cho nhà đầu tư nước ngoài.
Sau đó, các nhà đầu tư và giám đốc điều hành đã xung đột về tương lai của Toshiba. Đầu năm ngoái, các cổ đông đã từ chối đề xuất của ban lãnh đạo về việc chia công ty thành hai, được đưa ra như một giải pháp thay thế cho việc bán tập đoàn. Tuy vậy, sự thất bại của kế hoạch này đã thúc đẩy việc tìm kiếm các lựa chọn chiến lược cho tương lai của Toshiba, bao gồm cả khả năng bán lại. JIP đã được chọn là nhà thầu ưu tiên vào tháng 10/2022.
Vũ Hạo (Theo Bloomberg)
