Vietstock - Tín hiệu đáng ngại từ các nền kinh tế lớn nhất thế giới
Các nhà sản xuất trên khắp thế giới giờ phải chật vật ứng phó với tình trạng nhu cầu yếu ớt khi triển vọng kinh tế toàn cầu vẫn còn u tối.
Theo kết quả khảo sát gần đây của S&P Global, các nhà máy tại Mỹ và khu vực đồng Euro (Eurozone) đều bị giảm đơn hàng mới trong tháng 5. Hiện tại, họ vẫn đang giải quyết đơn hàng tồn, phát sinh từ thời kỳ đầu đại dịch. Dù vậy, hiện chưa rõ số đơn hàng này có thể giúp họ tiếp tục sản xuất được bao lâu.
Dữ liệu từ S&P Global cho thấy sản xuất của Mỹ bị co hẹp trong tháng 5. Cuộc khảo sát tương tự của Viện Quản lý Nguồn cung Mỹ (ISM) cũng cho thấy hoạt động ngành này thu hẹp tháng thứ 7 liên tiếp và mức giảm còn mạnh hơn tháng trước đó.
Dữ liệu từ Chính phủ Mỹ cho thấy đây có thể là điểm khởi đầu cho chu kỳ giảm tốc kéo dài. Trong ngày 05/06, Bộ Thương mại Mỹ cho biết số đơn hàng nhà máy đã giảm tháng thứ 3 liên tiếp (tính đến hết tháng 4). Trừ lĩnh vực quân sự, các đơn hàng nhà máy đã giảm 4 trong 6 tháng gần đây.
Với các nhà sản xuất ở Eurozone, số đơn hàng mới và đơn hàng tồn đều giảm trong tháng 5, theo S&P Global. Sản lượng công nghiệp tại khu vực này cũng giảm mạnh trong tháng 3, mạnh nhất là đà giảm của Ireland.
Tình hình ở Trung Quốc cũng không khả quan hơn. Dù ngành sản xuất tại nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đã cải thiện trong tháng 5, nhưng xuất khẩu của nước này lại giảm 7.5% trong tháng 5 so với cùng kỳ năm ngoái. Đây là mức giảm xuất khẩu mạnh nhất kể từ tháng 1. Điều này cho thấy nhu cầu hàng Trung Quốc giảm sút, trong bối cảnh nước này đối mặt với nhiều rắc rối khác, như tỷ lệ thất nghiệp tăng và bất động sản lao dốc.
Trên toàn cầu, chỉ số sản xuất JPMorgan Global Manufacturing PMI cũng cho thấy niềm tin của các hãng sản xuất hiện xuống thấp nhất nửa năm.
"Dù lĩnh vực sản xuất có vẻ đã cải thiện phần nào trong tháng 5, điều này chủ yếu nhờ mức tăng trưởng của một số thị trường mới nổi lớn”, Ariane Curtis, Chuyên gia kinh tế tại Capital Economics, nhận xét. “Triển vọng ngành này vẫn ảm đạm. Các đơn hàng xuất khẩu mới vẫn đang giảm mạnh".
Điều gì tạo nên đà giảm sản xuất ở các nước?
Người tiêu dùng trên toàn cầu giảm chi tiêu cho ngành dịch vụ trong năm 2020 vì đại dịch COVID-19. Điều này khiến sức mua hàng hóa bùng nổ và giúp đơn hàng của các hãng sản xuất tăng lên nhanh chóng.
Sau đó, người dân dần quay về các ngành dịch vụ khi các quốc gia gỡ bỏ biện pháp kiểm soát dịch. Ở Mỹ và châu Âu, lĩnh vực nhà hàng - khách sạn phục vụ lượng du khách kỷ lục trong mùa hè. Việc chuyển hướng chi tiêu sang dịch vụ đã khiến các hãng sản xuất gặp rắc rối.
Trước đó, việc Trung Quốc mở cửa trở lại sau nhiều năm phong tỏa ngặt nghèo được kỳ vọng sẽ "tạo cú huých" cho kinh tế toàn cầu, theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF). Tuy nhiên, kinh tế nước này hồi phục đáng thất vọng và từ đó làm tiêu tan kỳ vọng sẽ thúc đẩy kinh tế toàn cầu.
"Nhu cầu hàng hóa trên toàn cầu đang yếu, do người dân ngày càng chi nhiều cho dịch vụ, thay vì hàng hóa. Đó là lý do PMI ngành dịch vụ đang tăng lên", Tom Garretson – chiến lược gia danh mục đầu tư tại RBC Wealth Management nhận xét.
Các ngân hàng trung ương cũng đang tiếp tục cuộc chiến chống lạm phát, bằng cách nâng lãi suất. Lãi suất cao kìm hãm nhu cầu chi tiêu, đồng thời khiến các ngân hàng siết tiêu chuẩn cho vay. Đây chính là trường hợp của Mỹ và Eurozone, đặc biệt sau vụ sụp đổ của hàng loạt ngân hàng chỉ trong vài tháng. Các điều kiện tài chính bị thắt chặt ở Eurozone, thậm chí còn mạnh hơn sau thương vụ thâu tóm Credit Suisse của UBS.
Trong 1 năm qua, Fed đã nâng lãi suất 10 lần liên tiếp, trong khi NHTW châu Âu cũng nâng lãi suất quyết liệt trong cuộc chiến chống lạm phát.
Đối với hàng hóa lâu bền, người dân thường vay để mua. Vì thế, khi tín dụng bị thắt chặt, các nhà sản xuất sẽ chịu sức ép. Từ đó, các nhà máy toàn cầu sẽ cắt giảm nhân sự nếu nhu cầu hàng hóa tiếp tục yếu đi và số đơn hàng tồn co lại.
Đức, Eurozone suy thoái
Một cuộc suy thoái được định nghĩa là sự suy giảm về kinh tế trên diện rộng, bao gồm cả sự suy yếu của tiêu dùng. Hàng hóa không thiết yếu nằm trong số mặt hàng bị cắt giảm đầu tiên khi người tiêu dùng thắt chặt hầu bao.
Các chuyên gia kinh tế tại Fed dự báo Mỹ suy thoái nhẹ trong năm nay, dù thị trường lao động vẫn còn mạnh. Trong khi đó, dữ liệu điều chỉnh vừa công bố trong tuần trước cho thấy khu vực Eurozone đã rơi vào suy thoái kỹ thuật, khi giảm 0.1% trong 2 quý liên tiếp.
Đức – nền kinh tế lớn nhất châu Âu – cũng rơi vào suy thoái. Kinh tế Đức giảm 0.3% trong quý 1/2023 và giảm 0.5% trong quý 4/2022.
Lãi suất ngày càng tăng và lạm phát cao đang đè nặng lên đôi vai của người tiêu dùng, doanh nghiệp ở cả hai khu vực.
Trong khi đó, nền kinh tế Trung Quốc chỉ tăng 4.5% trong 3 tháng đầu năm 2023 so với cùng kỳ, phần lớn là kết quả của việc mở cửa lại kinh tế và người tiêu dùng chi tiêu nhiều hơn cho nhà hàng và du lịch.
Lời cảnh báo từ các nhà sản xuất
Hãng gia công hàng điện tử Foxconn dự báo doanh thu từ mảng thiết bị mạng và đám mây năm nay đi ngang và kỳ vọng sẽ giảm trong quý 2/2023.
Monish Patolawala - Giám đốc Tài chính tại gã khổng lồ sản xuất 3M tháng trước cho biết mảng điện tử của họ "chịu ảnh hưởng nặng nề từ việc nhu cầu hàng điện tử tiêu dùng sụt giảm". Hồi tháng 4, 3M thông báo kế hoạch sa thải 6,000 nhân viên trên toàn cầu.
Một khảo sát do Hiệp hội Các nhà Sản xuất Mỹ công bố tuần trước cho thấy chỉ 67% hãng sản xuất Mỹ lạc quan về tương lai công ty. Đây là tỷ lệ thấp nhất kể từ quý 3/2020. Các thách thức hàng đầu với họ là giữ chân nhân viên tốt, kinh tế trong nước yếu kém và môi trường kinh doanh kém thuận lợi.
Vũ Hạo (Theo CNN)
