Vietstock - Kinh tế toàn cầu lại sắp lao đao vì giá phân bón cao kỷ lục?
Sự thiếu hụt nguồn cung do xung đột Ukraine-Nga cùng một loạt yếu tố tồn tại từ trước khiến giá phân bón tăng cao kỷ lục.
>> Giá phân bón tăng "dựng đứng", hàng chục nước sẽ rơi vào "thảm cảnh" thiếu lương thực?
Giá nguyên liệu thô cấu thành thị trường phân bón như amoniac, nitơ, nitrat, phốt phát, kali và sunfat đã tăng 30% kể từ đầu năm và hiện vượt mức cao trong cuộc khủng hoảng lương thực và năng lượng năm 2008, theo tập đoàn tư vấn hàng hóa CRU của Anh.
Nga và Ukraine là hai trong số những nhà sản xuất hàng hóa nông nghiệp quan trọng nhất trên thế giới, với nguồn cung có thể xuất khẩu trên thị trường thực phẩm và phân bón toàn cầu, điều ít nước có được.
Năm 2021, Nga là nước xuất khẩu phân đạm hàng đầu thế giới và là nhà cung cấp lớn thứ hai về cả phân bón kali và phân lân, theo Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc.
Thương mại giữa Nga và phần còn lại của thế giới vẫn chưa ngưng lại nhưng đã bị gián đoạn nghiêm trọng khi các nhà nhập khẩu và thuê tàu chuyển hướng rời khỏi nước này, ông Chris Lawson, giám đốc CRU, cho biết hôm thứ Ba.
Nga, quốc gia chiếm khoảng 14% xuất khẩu phân bón toàn cầu, đã tạm ngừng giao dịch xuất khẩu, và điều này được cho là sẽ gây ra hiệu ứng lây lan mạnh mẽ khắp các thị trường thực phẩm toàn cầu.
“Hơn nữa, khí đốt là nguyên liệu đầu vào quan trọng để sản xuất phân bón. Giá khí đốt cao đã dẫn đến việc cắt giảm sản lượng ở các khu vực như châu Âu, khiến một thị trường vốn đã chật hẹp càng bị thắt chặt hơn”, Lawson nói.
Trong khi đó, các lệnh trừng phạt với đồng minh của Nga là Belarus có tác động đáng kể đến thị trường kali, vì Nga và Belarus hiện đóng góp tổng cộng 40% khối lượng giao dịch hàng năm.
“Kể từ đầu năm 2020, giá phân đạm đã tăng gấp bốn lần, trong khi giá phân lân và kali tăng gấp ba lần”, Lawson giải thích.
Các nền kinh tế trên khắp thế giới đã và đang đối phó với tình trạng lạm phát cao trong lịch sử, phần lớn do giá thực phẩm và năng lượng tăng vọt. Chỉ số Lương thực và Nông nghiệp của Liên hợp quốc cho thấy giá lương thực đang ở mức cao nhất mọi thời đại và Lawson cho rằng tình trạng thiếu phân bón kéo dài sẽ ảnh hưởng đến năng suất canh tác dài hạn.
“Với thị trường ngũ cốc và hạt có dầu vốn đã eo hẹp, cũng như tầm quan trọng của cả Nga và Ukraine trong các thị trường đó, lạm phát giá lương thực là một rủi ro ngày càng nổi bật”, ông nói thêm.
Trước nguy cơ nguồn cung từ Nga và Belarus giảm, giá phân bón đối mặt áp lực tăng do gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu, lệnh cấm xuất khẩu của Trung Quốc và cuộc đình công đường sắt ở Canada.
Những hậu quả nặng nề hơn
Trong khi phần lớn trọng tâm của các cuộc thảo luận xung quanh việc giá tăng đột biến bị chi phối bởi năng lượng, thì cú sốc nguồn cung đối với phân bón, lúa mì và các loại ngũ cốc khác được cho là sẽ làm vấn đề trở nên phức tạp hơn.
Trong một báo cáo nghiên cứu công bố đầu tháng này, Fabrice Montagné, giám đốc Barclays Vương quốc Anh và Christian Keller, trưởng bộ phận Nghiên cứu Kinh tế, cho rằng quy mô và cường độ của cú sốc nguồn cung này có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng hơn so với những đợt tăng giá hàng hóa trước đó, do áp lực lạm phát gia tăng.
Giá lương thực toàn cầu đã tăng mạnh trong năm 2007 và quý đầu tiên 2008, gây ra bất ổn kinh tế, chính trị và xã hội cả ở các nền kinh tế phát triển và mới nổi.
Barclays cho rằng tác động đó sẽ “cực kỳ bất cân xứng”, với việc hầu hết nền kinh tế thị trường mới nổi bị ảnh hưởng rất lớn bởi những rủi ro trong nguồn cung thực phẩm và phân bón.
Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là những nền kinh tế phát triển và các nhà đầu tư sẽ không bị ảnh hưởng, khi các biện pháp trừng phạt kinh tế trừng phạt của Nga và phương Tây chắc chắn sẽ làm giảm nguồn cung năng lượng, ngũ cốc và phân bón.
Trong một lưu ý hôm thứ Sáu, John LaForge, trưởng bộ phận Tài sản thực toàn cầu của Wells Fargo và chiến lược gia toàn cầu Gary Schlossberg, cho biết nếu xét đến tầm quan trọng của nguồn cung từ Nga, các nước khác sẽ chỉ có thể lấp đầy “một phần” khoảng trống trong nguồn cung toàn cầu.
Wells Fargo cho rằng tác động của giá lương thực sẽ được cảm nhận trên toàn cầu, đặc biệt trở nên rắc rối đối với một số nước mới nổi.
“Nhìn chung, các cuộc chiến tranh hàng hóa hiện nay sẽ dẫn đến lạm phát cao hơn và dai dẳng hơn trên khắp thế giới, kể cả ở Mỹ”, họ nói.
“Tuy nhiên, chúng tôi nghĩ rằng một cuộc suy thoái ở Mỹ là điều khó xảy ra vì khối lượng thương mại giao dịch với Nga thấp giúp Mỹ có vị thế kinh tế tương đối mạnh hơn”.
Nhã Thanh (Theo CNBC)
