Vietstock - Hàng loạt công ty Nhật muốn đa dạng hóa sản xuất ra bên ngoài Trung Quốc
Theo cuộc khảo sát của JETRO, chi phí sản xuất tại Việt Nam thấp hơn cả Trung Quốc
Chính phủ Nhật Bản chứng kiến sự gia tăng mạnh về số đơn đăng ký nhận trợ cấp để chuyển sản xuất về quê nhà, khi đại dịch Covid-19 phơi bày sự dại dột của việc tập trung sản xuất ở một khu vực duy nhất, đặc biệt là Trung Quốc.
* JETRO: 41% trong số 3,562 doanh nghiệp Nhật Bản muốn mở rộng hoạt động tại Việt Nam
Chương trình khuyến khích sản xuất nội địa chiếm 220 tỷ yên (2.07 tỷ USD) trong ngân sách bổ sung của năm tài chính 2020. Trong vòng đầu tiên kết thúc vào tháng 6/2020, Chính phủ Nhật Bản chấp thuận 57 dự án với trị giá 57.4 tỷ yên, chiếm hơn phân nửa 90 đơn đăng ký trước đó.
Vòng đăng ký hồ sơ thứ hai – đã khép lại vào tháng 7/2020 – nhận được lượng hồ sơ còn lớn hơn rất nhiều: 1,670 đơn đăng ký với tổng trị giá 1.76 ngàn tỷ yên – gấp 11 lần so với mức ngân sách còn lại của chương trình. Danh sách những công ty được nhận trợ cấp sẽ được công bố vào tháng 10/2020 sau đợt rà xoát của các chuyên gia bên ngoài.
Mặc dù Chính phủ Nhật Bản hiện không có kế hoạch bổ sung ngân sách cho chương trình này, nhưng một số ứng viên có tiềm năng kế nhiệm vị trí thủ tướng Shinzo Abe đã đề cập tới các biện pháp để hỗ trợ đa dạng hóa chuỗi cung ứng. Thêm 30 công ty đã được chấp thuận để nhận trợ cấp theo một chương trình khác trị giá 23.5 tỷ yên – một chương trình tập trung vào chuyển dịch sản xuất sang Đông Nam Á.
Trợ cấp này áp dụng cho hoạt động sản xuất hàng hóa quan trọng cho sức khỏe cộng đồng hoặc sản xuất quy mô lớn ở một vài quốc gia cụ thể. Nhiều trong số những dự án được chấp thuận trước đó bao gồm khẩu trang và các sản phẩm y tế. Trợ cấp bao gồm một phần chi phí nhất định, tối đa ở mức 15 tỷ yên cho mỗi dự án.
Ace Japan nằm trong số những công ty nhận được trợ cấp trong vòng đầu tiên. Ngay trong mùa hè năm 2021, nhà sản xuất nguyên vật liệu thuốc sẽ khởi công nhà máy ở tỉnh Yamagata để sản xuất nguyên vật liệu mà trước đây chủ yếu nhập khẩu từ Trung Quốc.
Iris Ohyama, một trong những công ty đầu tiên được chấp thuận nhận trợ cấp, đã sử dụng lượng vốn này để sản xuất khẩu trang tại xứ sở mặt trời mọc, đa dạng hóa nơi sản xuất bên ngoài Tô Châu và Đại Liên của Trung Quốc.
Showa Glove dự tính sản xuất găng tay cao su trong nước sớm nhất là vào mùa xuân năm 2023, thay thế khoảng 10% hàng nhập khẩu. Công ty này bán những chiếc găng tay được sản xuất ở nước ngoài, chủ yếu ở Malaysia, nhưng đại dịch đã gây gián đoạn nguồn cung của công ty này.
Chính phủ Nhật Bản đã sử dụng trợ cấp để thu hút công ty mang sản xuất về quê nhà nhằm đối phó với các cuộc khủng hoảng kế tiếp. Một chương trình thôi thúc tạo lập doanh nghiệp sau cuộc động đất và sóng thần tháng 3/2011 nhận được 750 đơn đăng ký trong vòng đầu tiên và chỉ có 250 dự án được chấp thuận với tổng khoản trợ cấp ở mức 200 tỷ yên. Thế nhưng, chương trình này chỉ tồn tại được trong thời gian ngắn vì chi phí sản xuất tại Nhật Bản tăng mạnh – một phần do đồng yên mạnh.
Điểm khác biệt của lần này là một môi trường bất ổn, nhất là giữa cuộc thương chiến Mỹ-Trung, đã khiến an ninh kinh tế trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.
“Các chính sách bảo hộ lan rộng trước đại dịch Covid-19, nhưng cú sốc từ đại dịch đã đẩy nhanh xu hướng này”, Yasuyuki Todo, Giảng viên kinh tế tại Đại học Waseda ở Tokyo, nhận định.
Đại diện từ một trong những công ty nhận trợ cấp thừa nhận “chúng tôi đã quyết định sản xuất ở Nhật Bản ngay cả khi không có trợ cấp”.
Các dự án được trợ cấp thường nhằm mục đích đa dạng hóa mạng lưới sản xuất và nâng cao sự an toàn trong trường hợp khẩn cấp, chứ không phải mang mục đích đóng cửa hoạt động sản xuất ở nước ngoài và chuyển hết về quê nhà.
Đáng chú ý, Trung Quốc dần dần mất đi sức hấp dẫn về sản xuất khi chi phí lao động ngày một tăng. Trong cuộc khảo sát các công ty Nhật Bản trong năm 2019 do Tổ chức Xúc tiến Mậu dịch Nhật Bản (JETRO), nếu đặt chi phí sản xuất tại Nhật Bản làm cơ sở (100 điểm), thì chi phí của Trung Quốc ở mức 80, còn Việt Nam ở mức 74.
Iris Ohyama dự định sản xuất khẩu trang tại Mỹ, Pháp và Hàn Quốc cùng với Nhật Bản, trải dài cơ sở sản xuất ra khắp thế giới thay vì chỉ tập trung vào Trung Quốc như trước đây.
Các công ty nên giải quyết vấn đề quá phụ thuộc vào Trung Quốc bằng cách đa dạng hóa chuỗi cung ứng trên toàn cầu, ông Yasuyuki Todo của Waseda cho biết.
Vũ Hạo (Theo Nikkei Asian Review)
