Theo Hoàng Nhân
Investing.com -- Hệ quả từ cuộc chiến Nga - Ukraine là châu Âu đang tìm cách giảm phụ thuộc vào nguồn năng lượng từ Nga. Giá năng lượng đã cao từ trước cuộc chiến nay lại càng cao hơn. Giá khí đốt đã tăng gấp 10 lần tính từ đầu năm 2021. Hiện tại Nga vẫn đang cung cấp khí đốt cho khách hàng ở châu Âu. Tuy nhiên nếu điện Kremlin muốn cắt nguồn cung, điều này sẽ khiến toàn lục địa rơi vào tình trạng khủng hoảng
Cuối tuần trước, Đức đã dừng dự án đường ống Nord Stream 2. Nord Stream 2 là dự án năng lượng gây tranh cãi nhiều tại châu Âu, được thiết kế nhằm tăng gấp đôi dòng chảy khí từ Nga thẳng đến Đức qua lòng biển Baltic, thay vì phải qua Ukraine. Đây là một bước trong những lệnh trừng phạt vốn đã được Mỹ và các nước châu Âu cảnh báo với Nga trong nhiều năm.
Điều này như một tuyên bố cho thấy Berlin đã coi rằng an ninh năng lượng là một phần của an ninh quốc gia chứ không chỉ là một thương vụ làm ăn. Robert Habeck, bộ trưởng Kinh tế của Đức trong một bài phát biểu đã nói: “Tôi nói ra những lời này với đầy sự hối tiếc và không hề vui vẻ một chút nào, rằng Đức đang phụ thuộc vào năng lượng từ Nga”. Và ông bày tỏ quyết tâm rằng “Chúng ta cần phải thoát khỏi sự phụ thuộc vào năng lượng nhập khẩu từ Nga bao gồm dầu, khí đốt và than. Chúng tôi đang làm hết sức để đạt được mục tiêu này”
Giá khí đốt tự nhiên đạt mức kỷ lục trong ngày thứ hai liên tiếp khi khả năng nguồn cung dầu và khí đốt có thể sẽ bị ảnh hưởng nếu cuộc chiến giữa Nga và Ukraine tiếp tục kéo dài. Nó có thể đến từ hệ quả của các lệnh trừng phạt của phương Tây hay đến từ trả đũa của Nga. Điều đó có thể khiến ví tiền của người dân ngày càng trở nên co lại. Giá năng lượng đã ở mức cao trong nhiều tháng do nguồn cung thấp, khiến chi phí của mọi thứ từ hóa đơn điện nước đến hàng tạp hóa tăng lên khi các doanh nghiệp chuyển chi phí của họ cho khách hàng.
Để chuẩn bị cho khả năng nguồn cung sẽ suy yếu khi chiến tranh leo thang và để giảm sự phụ thuộc của Nga, các quốc gia đang tăng cường nguồn cung cấp khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) bằng tàu. Họ cũng đang đẩy nhanh các kế hoạch về các thiết bị đầu cuối và đường ống nhập khẩu khí đốt không phụ thuộc vào Nga và bắt đầu bàn thảo về khả năng kéo dài thời gian các nhà máy nhiệt điện than được sử dụng, bất chấp biến đổi khí hậu miễn là có thể độc lập về năng lượng.
Tuy nhiên, đa phần các biện pháp sẽ mất hàng tháng. Và đối với kế hoạch xây dựng các đường ống và thiết bị đầu cuối mới, khoảng thời gian này sẽ lên tới hàng năm. Câu trả lời dài hạn là nhanh chóng xây dựng các nguồn điện tái tạo như điện gió và điện mặt trời. Nhưng quay trở lại với thực tại, châu Âu đang phụ thuộc vào khí đốt để sưởi ấm các ngôi nhà, tạo ra điện và cung cấp cho các ngành công nghiệp như sản xuất phân bón.
Châu Âu, quốc gia nhận được gần 40% khí đốt từ Nga, ở trong một hoàn cảnh khác với Hoa Kỳ, quốc gia có khả năng tự sản xuất khí đốt tự nhiên. Tuy nhiên, Ủy viên Năng lượng EU Kadri Simson cho biết châu Âu “có các công cụ” để xử lý bất kỳ hành động trả đũa nào của Nga trong mùa đông này trong khi thừa nhận mức cắt giảm hoàn toàn “tất nhiên vẫn sẽ là một thách thức”.
Đức đang chi 1,5 tỷ euro (1,66 tỷ USD) để mua thêm LNG. Thủ tướng Olaf Scholz hôm Chủ nhật đã đề xuất xây dựng hai bến nhập khẩu LNG, vài ngày sau khi chặn đường ống dẫn khí Nord Stream 2 đã hoàn thành từ Nga sang châu Âu.
Các nước thuộc Liên minh Châu Âu đang nghiên cứu thiết lập một kho dự trữ khí đốt chiến lược và thiết lập bộ quy tắc đối với kho chứa. Các quan chức đang thúc giục các nước ký thỏa thuận chia sẻ khí đốt trong trường hợp khẩn cấp.
Ủy ban điều hành của Liên minh Châu Âu sẽ công bố các bước tiếp theo mà các chính phủ có thể thực hiện vào tuần tới. Hôm thứ Năm, Cơ quan Năng lượng Quốc tế có trụ sở tại Paris cho biết lượng nhập khẩu khí đốt từ Nga có thể được cắt giảm 1/3 trong năm nay thông qua các cách như để các hợp đồng khí đốt hiện tại với Nga hết hạn, tìm nguồn cung cấp mới từ các đối tác như Na Uy và Azerbaijan, áp đặt các yêu cầu dự trữ tối thiểu, tối đa hóa sử dụng các nhà máy hạt nhân còn lại và hỗ trợ tiền mặt cho các khách hàng sử dụng điện dễ bị ảnh hưởng.
Đan Mạch đã cho phép xây dựng một đường ống dẫn khí đốt từ Na Uy - một nhà cung cấp chính khác cho châu Âu - đến Ba Lan sau khi việc cấp phép bị đình chỉ vào năm ngoái.
Theo các nhà phân tích tại viện nghiên cứu Bruegel ở Brussels, châu Âu có khả năng sẽ ngừng hoàn toàn việc nhập khẩu khí đốt của Nga vào mùa đông năm sau nếu điều đó trở nên cần thiết. Nhưng hệ quả đi kèm về mặt chi phí sẽ rất lớn.
Kể cả khi lượng LNG kỷ lục đang được nhập khẩu từ những nơi như Mỹ, châu Âu vẫn sẽ thiếu hụt từ 10% đến 15% nhu cầu nếu không có nguồn cung từ Nga. Các doanh nghiệp kinh doanh sẽ là những nạn nhân đầu tiên chịu ảnh hưởng.
Cho đến nay, các biện pháp trừng phạt trên diện rộng của phương Tây đã không nhằm vào khí đốt và dầu mỏ của Nga. Các điều khoản miễn trừ cụ thể đã bao gồm các giao dịch năng lượng. Các quan chức cấp cao cho biết họ đang cố gắng tránh làm tổn thương nền kinh tế và người tiêu dùng của chính họ trong khi họ gây áp lực đối với Nga.
Tuy vậy, các lệnh trừng phạt đang gián tiếp ảnh hưởng đến dầu từ Nga, nước sản xuất dầu lớn thứ 3 thế giới và đang cung cấp 25% nguồn cung của châu Âu. Một số người mua trong những ngày gần đây đã ngừng mua dầu thô của Nga. Họ lo ngại rằng nếu các lệnh trừng phạt được áp dụng đối với năng lượng của Nga, dầu mà họ đã mua có thể sẽ không sử dụng được.
Khả năng Nga sẽ ngừng cung cấp năng lượng cho châu Âu từ lâu đã được coi là khó xảy ra - đặc biệt là đối với khí đốt - vì nó sẽ khiến Nga mất những khách hàng lớn nhất ở châu Âu và nguồn doanh thu khoảng 300 triệu USD mỗi ngày.
Các quan chức Nga nhấn mạnh rằng họ không có ý định ngừng cung cấp dầu và khí đốt. Đồng thời nhấn mạnh vai trò của họ là những nhà cung cấp đáng tin cậy. Tuy nhiên, câu hỏi hóc búa vẫn còn đó: Các nước phương Tây đã trừng phạt hệ thống ngân hàng để hạn chế khả năng tài chính của Nga, nhưng việc tiếp tục mua năng lượng của Nga ngược lại đang hỗ trợ nguồn tài chính cho nước này.
Thư ký báo chí Nhà Trắng Jen Psaki cho biết Mỹ “rất cởi mở” trong việc trừng phạt ngành năng lượng và khí đốt của Nga nhưng đang đo lường mức độ ảnh hưởng đối với người tiêu dùng Mỹ.
“Chúng tôi đang xem xét về khả năng này. Có rất nhiều biện pháp đang được thảo luận, nhưng chúng tôi cần cân nhắc xem những biện pháp này sẽ tác động sẽ như thế nào, ”cô nói hôm thứ Tư trên MSNBC. “Chúng tôi không cố gắng làm tổn thương chính mình. Chúng tôi đang cố gắng làm tổn thương Tổng thống Putin và nền kinh tế Nga ”.
Trong khi châu Âu dễ bị tổn thương trong thời gian ngắn trước khi có thể sản xuất năng lượng tái tạo, thì Nga sẽ chịu thiệt hại nặng về dài hạn do các lệnh cấm vận.
Chuyên gia thương mại Hendrik Mahlkow thuộc Viện Kinh tế Thế giới Kiel cho biết, một lệnh cấm vận về khí đốt trong vài năm sẽ dẫn đến sản lượng kinh tế Nga sụt giảm 2,9% và giúp Đức tăng 0,1%. Mahlkow nói rằng bất kỳ lời đe dọa nào của Nga về việc ngừng cung cấp “sẽ là không đáng tin cậy”.