Vietstock - Cấm tiền mã hóa, cứu khí hậu
Trong khi cả thế giới đang căng thẳng bàn tính mọi cách để giảm nhẹ các hậu quả tai hại của biến đổi khí hậu, một thủ phạm phát thải một lượng lớn khí CO2 gây hiệu ứng nhà kính lại chưa chịu bất kỳ ràng buộc nào: các loại tiền mã hóa như bitcoin hay thậm chí các NFT dựa trên cùng loại công nghệ.
Hãy nói về các NFT trước: tự dưng thế giới ảo lại sản sinh một sản phẩm mới, phiên bản số của một tác phẩm nào đó, được đưa vào cơ sở dữ liệu chỉ để nhằm chứng minh phiên bản số này là duy nhất, không thể thay thế gọi là non-fungible token (NFT).
Từ đó mới đẻ ra cái thị trường mua bán NFT nhộn nhịp với các NFT như một clip ngắn ngủn ghi cảnh cầu thủ bóng rổ LeBron James chặn thành công một cú bóng suýt vào rổ, giá 100.000 đô la Mỹ; một mẩu viết trên Tweeter của tỉ phú Mark Cuban, giá 952 đô la Mỹ; diễn viên Lindsay Lohan bán hình chụp khuôn mặt của cô giá 17.000 đô la Mỹ, người mua sau đó bán lại với giá 57.000 đô la Mỹ…
Ngay cả các tờ báo lớn mà gần đây nhất là tờ Economist cũng nhảy vào, rao bán bức tranh bìa một số báo về nền tài chính phi tập trung, cuối cùng bán được gần nửa triệu đô la.
Nếu một nhóm người mua bán với nhau các sản phẩm, dù điên rồ đến đâu cũng không làm phiền đến ai, nên họ có toàn quyền giao dịch. Các NFT được đưa vào blockchain Ethereum hiện nay có tổng trị giá lên đến 14 tỉ đô la Mỹ trong khi năm ngoái, 2020 chỉ mới ở mức 320 triệu đô la Mỹ. Thế nhưng để ghi nhận các NFT này vào cơ sở dữ liệu ở dạng chuỗi khối (blockchain) cũng như ghi nhận các giao dịch về sau, cần sử dụng hàng loạt máy tính để xử lý các bài toán phức tạp và trong quá trình này tiêu thụ một lượng điện năng rất lớn.
Một họa sĩ từng tham gia các cuộc biểu tình chống khai thác than đá để bảo vệ môi trường phát hiện, do tạo ra và bán đấu giá 6 NFT ông đã tiêu thụ lượng điện tương đương hai năm xài điện của phòng vẽ. Mọi công sức ủng hộ chống biến đổi khí hậu của ông tan biến trong chốc lát vì 6 NFT nhỏ xíu này.
Tờ Verge ghi nhận NFT với tên gọi “Space Cat”, thực chất là một ảnh động ghi cảnh một con mèo ngồi trên chiếc hỏa tiễn phóng lên mặt trăng sử dụng lượng điện tương đương mức điện một hộ gia đình ở châu Âu xài trong hai tháng. Dù đang còn nhiều tranh cãi quanh việc tính toán lượng điện các NFT tiêu thụ, mọi người đều ý thức được NFT là thứ gây hại cho môi trường đến nỗi nhiều họa sĩ từng làm giàu nhờ bán NFT nay tìm cách chuộc lỗi.
Chẳng hạn họa sĩ Mike Winkelmann, nổi tiếng dưới nghệ danh Beeple, từng bán một tác phẩm NFT với giá 69 triệu đô la Mỹ, tuyên bố các tác phẩm của anh trong tương lai sẽ “trung hòa về lượng carbon”. Điều này có nghĩa song song với việc tạo ra các NFT, anh sẽ bù lại lượng khí thải phát ra bằng cách đầu tư vào các loại năng lượng tái tạo, các dự án bảo tồn thiên nhiên, các công nghệ “hút” khí CO2 khỏi bầu khí quyển.
Thế mà mức tiêu thụ điện của các NFT chưa là gì so với các đồng tiền mã hóa. Một phân tích của Đại học Cambridge ước tính việc “đào” bitcoin tiêu thụ đến 121,36 terawatt giờ điện mỗi năm. Lượng điện này còn nhiều hơn tổng lượng điện Argentina tiêu thụ hay nhiều hơn tổng lượng điện các đại công ty gồm Google (NASDAQ:GOOGL), Apple (NASDAQ:AAPL), Facebook (NASDAQ:FB) và Microsoft (NASDAQ:MSFT) cộng lại trong cùng thời gian.
Do bởi việc khai thác bitcoin mà thực chất là ghi nhận các giao dịch sử dụng đồng tiền mã hóa này ngày càng khó, lượng điện tiêu thụ ngày càng tăng theo. Từ năm 2015 đến tháng 3-2021, mức tiêu thụ năng lượng của bitcoin tăng 62 lần!
Tính trên bình diện toàn cầu, bitcoin làm phát sinh lượng khí CO2 thải ra hàng năm chừng 22-22,9 triệu tấn – tương đương lượng phát thải khí CO2 do tiêu thụ năng lượng của 2,6-2,7 tỉ hộ gia đình trong một năm.
Tại hội nghị về biến đổi khí hậu COP26 do Liên hiệp quốc tổ chức, các nước đưa ra những cam kết giảm phát thải khí nhà kính cũng như cột mốc đạt được mức phát thải ròng bằng 0. Để làm được điều này các nước phải tìm cách chấm dứt việc tiêu thụ năng lượng hóa thạch như dầu mỏ, than đá… nhưng bitcoin nói riêng và các loại đồng tiền mã hóa không nằm trong vòng kiểm soát của các nước.
Cấm khai thác nơi này, bitcoin sẽ dời đi nước khác. Vì thế cần có một cơ chế chung buộc các đồng tiền mã hóa phải chuyển sang sử dụng công nghệ khai thác sạch, xanh nếu không muốn bị cấm hẳn trên toàn thế giới. Có như vậy mới tháo gỡ một chướng ngại rất to lớn trên con đường cứu lấy trái đất này.
Nguyễn Vũ
