Bong bóng đầu tư năng lượng mặt trời ở Trung Quốc có nguy cơ bùng vỡ

Vietstock - Bong bóng đầu tư năng lượng mặt trời ở Trung Quốc có nguy cơ bùng vỡ

Cơn sốt đầu tư sản xuất linh kiện năng lượng mặt trời ở Trung Quốc dường như lên đến đỉnh điểm khi những đối thủ xa lạ bên ngoài tăng tốc nhập cuộc bao gồm một công ty chăn nuôi bò sữa, một nhà sản xuất đồ chơi, hay thậm chí một công ty kinh doanh trang sức. Tuy nhiên, giá cả đang suy giảm nhanh chóng trong ngành này do nguồn cung dư thừa, làm dấy lên lo ngại về làn sóng thua lỗ và phá sản.

Theo Công ty dữ liệu OPIS, kể từ đầu năm đến nay, giá polysilicon – vật liệu nền của các tấm pin mặt trời ở Trung Quốc giảm 50% và giá các tấm pin giảm 40%. Giá cả suy giảm nhanh chóng khiến một số công ty lo ngại ‘bong bóng xanh’ sắp bùng vỡ.

Công ty tài chính năng lượng mới Bloomberg (BloombergNEF) ước tính Trung Quốc rót gần 80 tỉ đô la Mỹ vào hoạt động sản xuất năng lượng sạch vào năm ngoái, chiếm khoảng 90% tổng số đầu tư của lĩnh vực này trên toàn thế giới. Theo Cơ quan Năng lượng quốc tế (IEA), tổng chi tiêu hàng năm của Trung Quốc cho năng lượng xanh tăng lên mức hơn 180 tỉ đô la mỗi năm kể từ năm 2019.

Những tay chơi mới ồ ạt nhập cuộc

Cơn sốt đầu tư năng lượng xanh ở Trung Quốc đã thu hút một loạt công ty bất thường tham gia vào hoạt động kinh doanh sôi động này.

Mùa hè năm ngoái, Royal Group, tập đoàn sữa khổng lồ của Trung Quốc, tiết lộ kế hoạch cho ba dự án mới, gồm một trang trại với 10.000 con bò sữa, một nhà máy chế biến sữa và một nhà máy trị giá 1,5 tỉ đô la Mỹ để sản xuất tế bào quang điện và tấm pin mặt trời.

“Ngành công nghiệp năng lượng mặt trời đang cải thiện trong dài hạn và tiềm năng thị trường là rất lớn”, Royal Group viết trong một tài liệu mô tả dự án hồi năm ngoái.

Gần đây hơn, Royal Group cho biết, công ty muốn tạo ra sự phối hợp giữa hoạt động kinh doanh nông nghiệp cốt lõi và quang điện, “đồng thời thúc đẩy công nghệ năng lượng mặt trời để giúp cho chủ sở hữu trang trại bò sữa giảm chi phí và tăng hiệu quả”.

Nhà sản xuất sữa này là một trong số những công ty bên ngoài ngành nhảy vào cuộc đua đầu tư năng lượng mặt trời ở Trung Quốc trong hai năm qua. Những tân binh khác gồm một chuỗi cửa hàng trang sức, một nhà sản xuất thiết bị kiểm soát ô nhiễm và một công ty dược phẩm.

Dù trước đây, ngành công nghiệp năng lượng mặt trời của Trung Quốc đã qua những giai đoạn bùng nổ và sụp đổ nhưng vẫn thu một số lượng lớn các công ty bên ngoài tham gia.

Tongwei Solar, khởi đầu là một nhà cung cấp thức ăn cho cá, mua lại một nhà sản xuất tấm pin mặt trời trong thời kỳ suy thoái năm 2013 với mục đích xây dựng các công viên năng lượng mặt trời, bổ sung cho mảng kinh doanh nuôi trồng thủy sản. Tongwei hiện là nhà sản xuất polysilicon lớn nhất thế giới.

Theo Công ty dữ liệu InfoLink, hiện tại có hơn 70 công ty niêm yết ở Trung Quốc trong nhiều lĩnh vực từ thời trang, hóa chất, bất động sản đến thiết bị điện, gia nhập lĩnh vực năng lượng mặt trời vào năm 2022.

Hồi tháng 2, Zhejiang Ming Jewelry, công ty điều hành 1.000 cửa hàng trang sức vàng ở Trung Quốc, công bố kế hoạch đầu tư 1,5 tỉ đô la để xây dựng một nhà máy sản xuất tấm pin mặt trời. Tháng 8 năm ngoái, nhà sản xuất đồ chơi Mubang High-Tech thiết lập một liên doanh với chính quyền địa phương ở huyện An Nghĩa, TP. Nam Xương, tỉnh Giang Tây để xây dựng cơ sở sản xuất tấm pin mặt trời trị giá 660 triệu đô la.

Cũng trong tháng này, nhà cung cấp dịch vụ y tế Suzhou MedicalSystem Tech tuyên bố đang đầu tư 1,86 tỉ nhân dân tệ (256  triệu đô la) để xây dựng một nhà máy sản xuất tấm pin mặt trời ở Miên Dương, tỉnh Tứ Xuyên.

Hãng tư vấn năng lượng Rystad Energy cho biết, những tân binh này đang hỗ trợ thúc đẩy các mục tiêu năng lượng gió và năng lượng mặt trời đầy tham vọng ở Trung Quốc. Chỉ riêng trong năm nay, Trung Quốc dự kiến lắp đặt công suất điện mặt trời tương đương với tổng công suất điện mặt trời hiện có ở Mỹ.

Vòng đấu loại knockout

Trong lĩnh vực năng lượng mặt trời, đầu tư quá lớn ở Trung Quốc là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng dư thừa nguồn cung linh kiện và giá giảm, khiến lợi nhuận của các nhà sản xuất trên toàn thế giới bị ảnh hưởng nặng nề. Nhiều công ty năng lượng mặt trời lâu đời của Trung Quốc đang cảnh báo, hậu quả có thể rất nghiêm trọng, với nguy cơ thua lỗ hoặc phá sản của nhiều đấu thủ yếu kém.

“Toàn bộ ngành sắp bước vào vòng đấu loại trực tiếp (knockout)”, Longi Green Energy Technology, một trong những công ty sản xuất linh kiện và phát triển năng lượng mặt trời lớn nhất Trung Quốc, nhận định trong báo cáo tài chính bán niên hồi tháng 8.

Theo hãng nghiên cứu thị trường TrendForce, ít nhất 13 công ty, trong đó có các công ty dẫn đầu ngành ở Trung Quốc như Jinko Solar, Trina Solar và Canadian Solar (Canada) đã gác lại kế hoạch mở rộng công suất.

Nhiều nhà sản xuất Trung Quốc đang cố gắng xả hàng tồn kho với giá rẻ ở châu Âu, một trong số ít thị trường năng lượng mặt trời lớn không áp thuế quan hoặc các rào cản khác đối với các tấm pin mặt trời nhập khẩu. Trong khi các nhà phát triển điện mặt trời ở châu Âu vui mừng khi giá linh kiện giảm, thì các nhà sản xuất trong khu vực đang chịu áp lực lớn do lượng hàng tồn kho tăng vì không cạnh tranh nổi với các đối thủ Trung Quốc.

Sự gián đoạn chuỗi cung ứng linh kiện năng lượng mặt trời trong thời kỳ đại dịch Covid-19 đã làm giảm lượng hàng tồn kho và đẩy giá lên cao trong những năm trước. Matthias Taft, CEO của BayWa r.e., nhà phân phối thiết bị năng lượng mặt trời lớn nhất châu Âu, cho biết khách hàng ở châu Âu đã đặt mua số lượng lớn tấm pin khi chúng có sẵn. Lúc đó, nhiều nhà sản xuất Trung Quốc đánh giá quá cao nhu cầu ở châu Âu.

Ông nói: “Chúng tôi và những công ty khác đã đặt hàng ồ ạt trong nửa cuối năm 2022”.

Theo Johan Lindahl, Tổng thư ký của Hội đồng sản xuất thiết bị năng lượng mặt trời châu Âu (ESMC), các tấm pin mặt trời của Trung Quốc đang được bán với giá chỉ tương đương một nửa chi phí sản xuất của thành viên ESMC. Khoảng 40% số tấm pin mặt trời mà các thành viên ESMC sản xuất trong năm nay vẫn nằm trong kho.

Norwegian Crystals, nhà sản xuất silicon cho pin mặt trời ở Na Uy, đã phá sản hồi tháng 8. NorSun, đối thủ châu Âu duy nhất còn lại của công ty này, đã ngừng sản xuất trong những tuần gần đây vì khách hàng, hầu hết là các nhà sản xuất pin mặt trời trong khu vực, không thể bán sản phẩm.

Một số lãnh đạo ngành công nghiệp năng lượng mặt trời ở Trung Quốc như Liu Yiyang, Phó tổng thư ký Hiệp hội quang điện Trung Quốc, đang kêu gọi các chính quyền địa phương kìm hãm đầu tư công nghệ xanh.

Hồi tháng 1, Sở giao dịch chứng khoán Thâm Quyến đã bày tỏ lo ngại đối với Suzhou Shijing Technology, công ty chuyên sản xuất thiết bị kiểm soát ô nhiễm. Sàn giao dịch này đã chất vấn Suzhou Shijing Technology rằng công ty lấy vốn đầu tư 1,5 tỉ đô la từ đâu để xây dựng nhà máy sản xuất tấm pin mặt trời. Tổng tài sản của công ty chỉ có giá trị 450 triệu đô la.

Trong thư trả lời, công ty cho biết 60% khoản đầu tư sẽ do chính quyền địa phương cung cấp, bao gồm xây dựng hạ tầng nhà máy và ký túc xá cho công nhân.

Lê Linh (Theo WSJ)