Vietstock - Hốt bạc từ Brexit (Kỳ 5): Từ chương trình tài năng đến chính trị
Shakespeare thành lập hãng thăm dò trực tuyến YouGov vào năm 2000, vào buổi bình minh của kỷ nguyên công nghệ thông tin. Nhờ việc sử dụng một cách sáng tạo các cuộc thăm dò trên các phương tiện thông tin truyền thông để thu hút khách hàng thương mại, YouGov đã phát triển trở thành một tượng đài trong ngành công nghiệp thăm dò ý kiến của U.K.
Một trong những sản phẩm thương mại thành công nhất của YouGov có tên là BrandIndex, công cụ “đo lường mức độ nhận thức của công chúng đối với hàng nghìn nhãn hiệu thuộc hàng tá lĩnh vực khác nhau,” – công cụ này mang lại cho những người chọn cổ phiếu một chỉ báo sớm về giá cổ phiếu của một công ty. Vào năm 2008, YouGov đã tự khởi xướng một quỹ phòng hộ để khai thác những dữ liệu của hãng, tuy vậy quỹ này đã bị cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu vùi sâu dưới 3 tấc đất.
Vào những ngày đầu hoạt động của YouGov, một vị giám đốc điều hành đã cố sử dụng những khảo sát trực tuyến của Công ty để đánh cược trong một chương trình tài năng trên truyền hình có tên là Pop Idol. YouGov dự đoán rằng ca sĩ Will Young sẽ chiến thắng với tỷ lệ bình chọn là 53%, vị giám đốc nọ không ngần ngại đặt cược vào chàng ca sĩ này. Sau đó, Young đã chiến thắng với con số tỷ lệ đúng bằng 53% thật. Thế là 1 tờ báo lá cải của Anh bắt đầu mua lại kết quả những cuộc thăm dò của YouGov về các chương trình tài năng. YouGov sau đó nghiêm cấm nhân viên của mình đặt cược lên những thứ liên quan đến phạm vi công việc, nhưng các hãng thăm dò đều nhận thấy rõ một điều rằng: Các cuộc khảo sát công khai của họ đã làm dịch chuyển các tỷ lệ cược của các nhà cái tại U.K. Giới cờ bạc chuyên nghiệp chẳng hề keo kiệt với những thông tin đáng giá, cũng tựa như những gì các chuyên viên giao dịch quỹ phòng hộ đã làm trong cuộc trưng cầu dân ý của Scotland sau này, một vài giám đốc cấp cao tại các hãng thăm dò chia sẻ. Họ muốn có được thông tin lợi thế có thể giúp họ đặt cược lên những biến số, chứ không phải lên kết quả. YouGov đã từ chối tất cả những lời đề nghị béo bở đó, Shakespeare cho biết, và ông cũng cho biết ông tự hào thế nào về công ty của mình vì đã kinh doanh một cách đạo đức.
Nhân viên của YouGov nhận ra rằng người ta có thể kiếm lợi bằng cách tìm hiểu trước kết quả của những cuộc thăm dò, hơn là đặt cược vào kết quả của sự kiện mà cuộc thăm dò dự đoán, những nguồn tin thân cận với các sự kiện đó cho hay.
Khi ngày diễn ra cuộc trưng cầu dân ý EU đến gần, các giám đốc của YouGov thảo luận các ý tưởng về việc bán một cuộc thăm dò exit-poll độc quyền cho một quỹ phòng hộ duy nhất để bỏ túi một khoản phí lớn – exit-poll mà sau đó được biết với mật danh “Chiến dịch Lựu đỏ”. Cuộc thăm dò exit-poll độc quyền này sẽ giúp cho các chuyên viên giao dịch quỹ phòng hộ dự đoán được kết quả của cuộc thăm dò exit-poll công khai mà YouGov công bố trên TV vào tối muộn ngày bầu cử, hai nguồn thạo tin cho hay. Quỹ phòng hộ khi đó có thể giao dịch một cách tự tin, bởi vì nó có thể phần nào dự đoán được nội dung của cuộc gọi sẽ làm dịch chuyển thị trường của Twyman (đó chính là cuộc gọi báo tỷ số 52-48 nghiêng về phe Ở được nhắc đến vào Phần 1), các nguồn tin cho biết.
Shakespeare xác nhận rằng các cuộc thăm dò đều cho thấy cùng một thứ. Nhưng ông nói rằng YouGov của ông sẽ chẳng bao giờ có ý định bán kết quả các cuộc thăm dò kín để giúp khách hàng của mình dự đoán kết quả một cuộc thăm dò công khai. Shakespeare cũng cho biết “chiến lược giao dịch của các quỹ phòng hộ cực kỳ bí mật. Chúng tôi đã chẳng hề hay biết họ làm cái quái gì và đến bây giờ điều này vẫn chẳng thay đổi”. Quỹ phòng hộ khách hàng của YouGov “đã không hề biết kết quả cuộc thăm dò công khai của Sky,” Shakespeare chú thêm. “Họ có suy nghĩ riêng của họ – cùng với việc sở hữu khối lượng dữ liệu chi tiết và lớn hơn nhiều. Những kết quả giống nhau chỉ là sự trùng hợp mà thôi”.
Một lý do mà YouGov có thể tính phí dịch vụ nhiều đến vậy – đâu đó khoảng 1 triệu USD – là vì chính YouGov sẽ phát sóng cuộc thăm dò exit-poll công khai duy nhất vào đêm đó, ngay đúng khung giờ thông thường được chỉ định phát sóng cuộc khảo sát chính thức của Curtie, một số nguồn tin cho hay. Thật vậy, YouGov thậm chí có khả năng đã tính phí cao hơn khá nhiều so với mức phí mà những giám đốc các hãng thăm dò khác nghĩ. Shakespeare quả quyết rằng cái giá dành cho quỹ phòng hộ và cuộc thăm dò công khai hoàn toàn chẳng liên quan gì đến nhau. “Chúng tôi chỉ muốn cái giá hợp lý cho lượng dữ liệu chất lượng, đồ sộ và chi tiết của mình mà thôi,” ông ta nói. Shakespeare từ chối cung cấp con số mà YouGov đã tính với Sky cho cuộc thăm dò được phát sóng, tuy vậy người ở cả hai đầu giao dịch (YouGov và Sky) đều tiết lộ rằng là miễn phí.
Vào đêm bỏ phiếu, thêm một khúc mắt cuối cùng lờ mờ lộ diện. Theo biên bản thoả thuận giữa YouGov và Sky, nếu các kết quả chỉ nằm trong khoảng cách 5 điểm, YouGov có quyền nói trong buổi phát sóng rằng các lá phiếu “đang rất sít sao”. Nếu Twyman nói điều này, những bước đi tiếp theo của đồng Bảng sẽ trở nên khó đoán hơn. Nhưng khả năng đó đã được loại bỏ, theo thông tin từ hai nguồn thân cận với sự kiện cho biết, khi Shakespeare bảo với Twyman qua điện thoại rằng hãy cứ nói là phe Ở đang thắng thế. Shakespeare cho biết ông đã dặn đi dặn lại Twyman phải nói một cách cẩn trọng, và rằng quyết định đó của ông là quan điểm riêng của mình dựa trên dữ liệu và nó chẳng hề “dính líu dù chỉ là chút ít đến bất kỳ một chiến lược giao dịch nào của bất kỳ quỹ phòng hộ nào”.
Vào những ngày gần đến cuộc trưng cầu dân ý, YouGov đều đặn bán các cuộc thăm dò trực tuyến cho các quỹ phòng hộ, theo thông tin mà các khách hàng và những người có liên quan cho biết. Những dữ liệu đó đã hiệu quả cung cấp cho các quỹ phòng hộ một chỉ báo sớm về cái mà YouGov sẽ công bố sau này, một nguồn tin thân cận với sự việc cho biết. Shakespeare nói rằng điều này chưa bao giờ là chiến lược kinh doanh của YouGov. Ông cũng cho biết tất cả “dữ liệu của chúng tôi đều dự báo ra cùng một kết quả. Chẳng có khác biệt nào giữa điều mà khách hàng của chúng tôi biết với điều mà công chúng biết cả”. Sky từ chối bình luận về điều này.
Shakespeare nói thêm rằng bất kỳ chiến lược đặt cược nào dựa trên việc dự đoán sức ảnh hưởng thị trường của các cuộc thăm dò công khai, “sẽ là cực kỳ rủi ro”.
YouGov cũng chẳng phải là hãng thăm dò duy nhất bỗng nhiên ăn nên làm ra từ vụ đặt cược vào các chương trình tài năng. Lyons-Lowe, một cựu nhân viên kinh doanh tại quỹ phòng hộ, đã thành lập Survation vào năm 2010, với mục đích ban đầu là đo lường sự ủng hộ của khán giả đối với những thí sinh tham gia chương trình X Factor của ông bầu nổi tiếng Simon Cowell, để Lyons-Lowe có thể đặt cược kết quả, theo thông tin từ hai người biết về việc kinh doanh của Survation. Bước ngoặt sang lĩnh vực thăm dò chính trị của Công ty, chính là khi Survation được Nigel Farage và Đảng Độc lập thuê, sau khi các cuộc khảo sát của Survation cho thấy sự ủng hộ nhiều hơn nghiêng về Đảng chống châu Âu (Đảng Độc lập) so với các hãng thăm dò lâu đời khác. “Chỉ một bữa ăn trưa với anh ấy mà tôi hiểu thêm về nghiệp vụ thăm dò ý kiến nhiều hơn việc học nó từ bất cứ ai đã gặp trong 20 năm qua,” Farage đã nói khi nhớ lại lần gặp đầu tiên của họ (Farage và Lyons-Lowe), diễn ra trước đợt bầu cử năm 2013.
Hai tổ chức đã thân thiết với nhau đến nỗi mà Survation từng có lần đặt cả tổng đài điện thoại ngay tại đại bản doanh của Đảng Độc lập, một nguồn thạo tin cho hay. Và lẽ dĩ nhiên, Lyons-Lowe trở thành một người bạn và cố vấn chủ chốt cho Farage. “Anh ấy là một thiên tài, đương nhiên có thiếu sót, nhưng là một thiên tài đấy,” Farage đã nói như vậy về Lyons-Lowe trong một cuộc phỏng vấn với Bloomberg, tuy nhiên ông từ chối nói kỹ hơn.
Vĩnh Thịnh - Tuấn Kiệt (Theo Bloomberg)
