Vietstock - Hốt bạc từ Brexit (Kỳ 4): Những chướng ngại
Thực sự là các hãng thăm dò đã suy nghĩ nát óc, tự thân và cả nhờ vả đến sự trợ giúp từ chuyên gia tư vấn, về phạm vi dịch vụ mà họ có thể cung cấp, hay nói cách khác là những thông tin mà họ có thể bán. Họ thường bán chúng tại các mức giá cao hơn gấp 10 lần hoặc hơn thế so với các cuộc thăm dò chính trị thông thường.
Tuy nhiên, có 2 trở ngại tiềm tàng đối với những cuộc thăm dò exit-poll (cuộc thăm dò ý kiến cử tri ngay bên ngoài địa điểm bỏ phiếu) được bán cho giới quỹ phòng hộ.
Chướng ngại thứ nhất: Sự công khai
Đầu tiên, các đài truyền hình tại U.K. thường phát sóng kết quả cuộc thăm dò exit-poll của riêng họ vào 10h tối, ngay sau khi cuộc bỏ phiếu đóng lại. Nếu điều này cũng xảy ra đối với Brexit, nó sẽ bào mòn bớt đi những lợi thế mà các quỹ phòng hộ có được, vì khi đồng hồ đã điểm 10h tối thì những thông tin chung cuộc sẽ lan truyền ra khắp thế giới, giám đốc các hãng thăm dò cho biết. Đó là vì cuộc thăm dò exit-poll chính thức này (được đồng tài trợ bởi BBC, Sky và ITV, dựa trên 20,000 cuộc phỏng vấn trực tiếp) chính là dự báo có sức ảnh hưởng lớn (đối với đại chúng) về cuộc bỏ phiếu trong ngày hôm đó. Thậm chí nó cũng đã dự đoán đúng cả 4 đợt tổng tuyển cử gần nhất của U.K.
Đại diện của cuộc thăm dò exit-poll đêm bầu cử (của các đài truyền hình), đồng thời cũng chính là người lên ý tưởng và người diễn giải của nó, là một giáo sư người Scotland 64 tuổi tên là John Curtice. Ông là người giành được sự tín nhiệm cao hiếm thấy đối với nhiều nhóm Đảng và cả một giáo phái bao gồm những người nghiện chính trị. Sau khi Chính phủ Anh ấn định ngày diễn ra cuộc trưng cầu dân ý, giới hàn lâm đã có buổi trò chuyện với các đài truyền hình và họ thống nhất với nhau rằng một cuộc thăm dò exit-poll thông thường là không khả thi, Sam Woodhouse – một biên tập viên của BBC thuật lại. Giáo sư Curtie sau này có nói với những người xem BBC rằng mô hình dự đoán của ông hoạt động dựa trên quy tắc so sánh tương đương (đối với các lá phiếu), thế nhưng Brexit lại là một sự kiện chưa có tiền lệ, điều đó khiến việc triển khai một cuộc thăm dò exit-poll đáng tin cậy là một công việc đắt đỏ và khó khăn. Tuy vậy, các quỹ phòng hộ đã mở hầu bao để kết nối những cuộc thăm dò kín của riêng họ – và ông Curtice cũng liên quan đến việc này.
Ông nói với Bloomberg rằng hãng thăm dò ICM đã thay mặt một quỹ phòng hộ có tên Rokos Capital Management trả tiền cho ông. Curtie cho biết ông đã tham gia “đôi cuộc điện thoại với Rokos, thảo luận về cách thức tiến hành việc thăm dò ý kiến và cả mô hình dự báo của ông”. Ông cũng nói rằng chính ông cũng đã trao đổi riêng với ICM – Công ty đứng ra triển khai cuộc thăm dò exit-poll cho Rokos, ông Curtie và một nguồn thạo tin khác cho biết. Curtie quả quyết rằng ông không hề giúp đỡ trong việc tiến hành cuộc thăm dò ngày đó, và ông cũng chẳng hề nhúng tay vào việc phân tích kết quả dữ liệu. Ông cho biết nhiệm vụ chính của ông chỉ là giúp ICM xây dựng một mô hình tính toán có thể cho phép quỹ phòng hộ (Rokos) dự đoán kết quả khả dĩ của cuộc bỏ phiếu khi các địa phương bắt đầu báo cáo kết quả. Rokos khi đó có thể điều chỉnh chiến lược giao dịch thông qua tập hợp những dữ liệu thăm dò cùng các kết quả bỏ phiếu (khi chúng bắt đầu được công bố lần lượt sau thời điểm nửa đêm). Alan Kilkenny, phát ngôn viên của Rokos, từ chối bình luận về điều này.
Một thành viên khác thuộc nhóm thực hiện cuộc thăm dò của giới truyền thông của Curtie là Stave Fisher, một phó giáo sư Đại học Oxford, đã trợ giúp Survation thiết kế nên cuộc thăm dò exit-poll tổng hợp, mà Survation đã triển khai cho nhiều quỹ phòng hộ, 2 nguồn tin thân cận với sự việc cho biết. Fisher từ chối bình luận về điều này.
Curtie cũng là Chủ tịch của Hội đồng Thăm dò Anh quốc, một tổ chức tự nguyện, tự lập và tự kiểm soát mà danh sách thành viên của nó có những cái tên như YouGov, Survation, ICM và những hãng thăm dò lớn khác của nước Anh. Việc các đài truyền hình không có một thăm dò exit-poll chính thức đã mang lại một cơ hội gặt hái doanh thu kỷ lục cho các hãng là thành viên của Hội đồng kể trên, một vài giám đốc tại các hãng thăm dò tiết lộ. “Yêu cầu nghe cũng hợp lý,” Curtie nói,”nhưng dù gì tôi cũng chẳng ở vị trí có thể xác mình được nó dù là cách này hay cách khác”. Ông cũng bộc bạch là ông chẳng hề biết cụ thể về những cuộc thăm dò của các quỹ phòng hộ khác, hay là kết quả của chúng, kể cả các cuộc thăm dò do ICM tiến hành.
Chướng ngại thứ hai: Pháp lý
Bây giờ đến một chướng ngại tiềm tàng khác đối với các cuộc thăm dò exit-poll của những quỹ phòng hộ, chướng ngại này dường như còn lớn hơn: Đó là việc “xuất bản” bất kỳ một kết quả thăm dò exit-poll nào vào trước 10h tối là phạm pháp tại U.K. Các quỹ phòng hộ muốn dữ liệu được cập nhật liên tục suốt ngày để các chuyên gia dữ liệu của họ có thể bắt kịp những xu hướng, và nhờ đó họ có thể đặt cược ngay cả khi người ta vẫn còn đang bỏ phiếu. Tuy vậy, bộ luật xác nhận rõ ràng rằng, “xuất bản” là hành động khiến cho một dữ liệu bất kỳ “trở nên sẵn sàng để truy cập đối với phần lớn công chúng, hay là bất kỳ phần nào của công chúng, dù là theo hình thức nào và bằng bất cứ phương tiện gì”. Gavin Millar, QC, chuyên gia luật đại chúng, người đã tư vấn cho một khách hàng hoạt động trong lĩnh vực truyền thông (công ty truyền thông) về điều luật nói trên trong cuộc bầu cử trước đó, cho biết rằng những điều luật trên chưa bao giờ được kiểm chứng, do đó người ta vẫn chưa xác định một cách rõ ràng những hành vi nào vi phạm điều luật trên. (Millar cũng từng là đại diện cho cả Bloomberg LP trong những vụ việc khác, không liên quan đến vấn đề, sự kiện trong khuôn khổ của bài này) Theo sách luật từ năm 2000, khung hình phạt tối đa cho tội này có thể lên đến 6 tháng tù giam và không hề có giới hạn phạt hành chính, ông nói.
Những lo ngại về pháp lý đã hạn chế đi nhiều những lời đề nghị béo bở tiềm năng cho YouGov, ông Stephan Shakespeare – nhà sáng lập YouGov – cho biết trong 1 email chia sẻ với Bloomberg. Giám đốc tài chính của YouGov đã bàn với luật sư và đi đến một quyết định rằng một quỹ phòng hộ đơn lẻ chẳng thể nào được xem là “một phần của công chúng”, nhưng nếu nhiều quỹ phòng hộ có được cùng một cuộc thăm dò exit-poll thì có lẽ ranh giới mong manh (phạm luật hay không phạm luật) sẽ bị vượt qua. Tuy vậy, thực tế là cứ mỗi hãng thăm dò thì lại có một cách diễn giải về điều luật khác nhau.
Tất cả đều làm việc cho họ
Vào tháng 6, khi ngày bỏ phiếu gần kề, việc phe Đi nổi lên khiến cho đồng Bảng ngày càng ngập sâu xuống bùn. Ở một diễn biến khác, các quỹ phòng hộ cũng đẩy mạnh việc đàm phán với YouGov và các hãng thăm dò khác. Xem xét lượng tiền đã được chi trả, nhiều giám đốc các hãng thăm dò cho biết thậm chí họ tin rằng gần như toàn bộ ngành công nghiệp của họ đều đang làm việc cho giới giao dịch dù là hiểu theo cách này hay cách khác. Trong những ngày trước cuộc trưng cầu dân ý, hàng loạt bài báo cho biết các quỹ phòng hộ đang tìm thuê hoặc đã thuê được các hãng thăm dò, nhưng không một ai cung cấp những thông tin chi tiết. Bloomberg đã xác nhận những công ty sau đây đã được thuê để tiến hành các cuộc thăm dò exit-poll kín: YouGov, Survation, ICM, một công ty tại Birmingham có tên BMG, và ComRes.
Một công ty khác, Populus, đã tiến hành một cuộc thăm dò exit-poll cho khách hàng là ông Michael Ashcroft, cựu Phó Chủ tịch Đảng Bảo thủ và cũng là một tỷ phú. Ashcroft – điều hành một ngân hàng tại Belize – thường xuyên đặt mua các cuộc thăm dò rồi sau đó công bố ra công chúng, như tình huống ông đã làm đối với Brexit. Andrew Cooper, nhà sáng lập Populus và cũng từng là Giám đốc chiến lược cho Thủ tướng Anh - David Cameron, cũng cho biết hãng của ông đã được trả tiền để tạo ra một mô hình dựa trên nền tảng là kết quả của các cuộc thăm dò, mục đích của chương trình này là để trao cho các khách hàng trong ngành tài chính khả năng hiệu chỉnh các giao dịch theo sau các kết quả (của các địa phương) được công bố sau nửa đêm. Tuy vậy, ông từ chối tiết lộ tên của khách hàng vì thoả thuận bảo mật thông tin.
Ngoài “biệt đội exit-poll” của Curtie và Fisher, nhiều học giả hàng đầu của U.K., cũng làm việc cho các quỹ phòng hộ - trực tiếp hoặc gián tiếp qua công việc tại các hãng thăm dò. “Tôi đã tiến hành các cuộc thăm dò exit-poll vào ngày bỏ phiếu cho các quỹ phòng hộ,” Matt Goodwin nói – ông là một giáo sư tại Đại học Kent và cũng là tác giả của không ít đầu sách viết về Đảng Độc lập và Brexit. Ông từ chối tiết lộ cụ thể vì các thoả thuận bảo mật thông tin.
Vĩnh Thịnh - Tuấn Kiệt (Theo Bloomberg)
