Đừng để IR là “vai phụ”

Vietstock - Đừng để IR là “vai phụ”

Một doanh nghiệp có nền tảng tốt, chiến lược rõ ràng, nhưng lại thất bại trong việc truyền tải câu chuyện đến nhà đầu tư. Đó là nghịch lý không hiếm thấy trên thị trường chứng khoán nói chung hay tại Việt Nam nói riêng. Trong bối cảnh tiêu chuẩn đầu tư ngày càng cao và dòng vốn dài hạn ngày càng chọn lọc, hoạt động Quan hệ Nhà đầu tư (IR) không còn là “vai phụ”. Nếu IR yếu, hậu quả rõ ràng là nhà đầu tư sẽ rời đi mà không cần báo trước.

“Làm ăn tốt là đủ” - tư duy đang lỗi thời?

Phần lớn doanh nghiệp niêm yết ở Việt Nam vẫn đang triển khai hoạt động Quan hệ Nhà đầu tư (IR) như một nghĩa vụ công bố thông tin thay vì là một chiến lược dài hạn để xây dựng định vị cổ phiếu. Dù vậy, dữ liệu từ Chương trình IR Awards 2025 cho thấy, chỉ 67% doanh nghiệp đáp ứng đầy đủ tiêu chí công bố thông tin - tức gần 1/3 thị trường vẫn chưa đạt chuẩn minh bạch theo quy định hiện hành.

Việc hoạt động IR chưa chuyên nghiệp không chỉ xảy ra ở nhóm doanh nghiệp nhỏ. Một số công ty vốn hóa lớn vẫn gặp khó khăn trong việc duy trì tương tác đều đặn với nhà đầu tư, chưa có thông điệp chiến lược xuyên suốt và thiếu phản hồi kịp thời với thị trường.

Hiện nay, IR bị gộp chung vào công việc kiêm nhiệm của bộ phận tài chính hoặc thư ký HĐQT, trong khi các nội dung then chốt như chiến lược truyền thông cổ phiếu, đối thoại với nhà đầu tư tổ chức hay xây dựng bộ tài liệu IR bài bản vẫn là “vùng trống”.

Đáng chú ý, nhiều doanh nghiệp vẫn giữ quan điểm rằng, chỉ cần kết quả kinh doanh khả quan, thị trường sẽ tự nhận ra giá trị doanh nghiệp. Tuy nhiên, điều này không còn đúng trong bối cảnh hệ sinh thái đầu tư ngày càng cạnh tranh và nhà đầu tư cần nhiều hơn dữ liệu tài chính. Họ cần hiểu “câu chuyện” tăng trưởng.

Doanh nghiệp không truyền thông kịp thời, minh bạch và rõ ràng về chiến lược phát triển sẽ rất dễ bị thị trường bỏ lỡ, thậm chí bị chiết khấu so với giá trị thực.

IR yếu làm mất niềm tin, kéo theo sụt giảm vốn hóa

Thực tế cho thấy, dù cơ quan quản lý đã cố gắng luật hóa các quy định liên quan đến minh bạch thông tin, chế tài hiện tại chủ yếu dừng ở việc xử phạt các hành vi công bố thông tin sai lệch, chậm trễ hoặc không công bố; có hành vi gây hiểu lầm cho nhà đầu tư; vi phạm nghĩa vụ công bố định kỳ và bất thường (theo Nghị định 155/2020/NĐ-CP, EY Global Investor Survey 2023).

Những mức xử phạt hành chính này phần lớn mang tính răn đe, nhưng chưa đủ sức thay đổi hành vi doanh nghiệp một cách bền vững. Chính phản ứng của nhà đầu tư, thể hiện qua dòng vốn rút đi, hoặc giá cổ phiếu tụt mới là sự “trừng phạt” thực tế và khắc nghiệt nhất. Đó là cái giá doanh nghiệp phải trả khi đánh mất niềm tin thị trường.

Tác động lớn nhất của IR yếu không đến ngay lập tức mà thể hiện qua việc mất dần lực đỡ cho giá cổ phiếu. Nhà đầu tư tổ chức, đặc biệt là các quỹ đầu tư dài hạn, rất coi trọng yếu tố IR. Theo một nghiên cứu trên International Journal of Social Science and Human Research, các nhà đầu tư tổ chức độc lập có xu hướng nắm giữ dài hạn và thường tạo ra tỷ suất sinh lời cao hơn nhóm nhà đầu tư cá nhân. Thiếu IR đồng nghĩa với việc đánh mất cơ hội tiếp cận các dòng vốn ổn định, chuyên nghiệp, đặc biệt là nhà đầu tư tổ chức và các quỹ ETF đang ngày càng chiếm tỷ trọng lớn trên thị trường.

IR chuyên nghiệp: Bắt đầu từ tư duy, con người và công cụ

Một hoạt động IR đáng tin cậy cần được thiết kế như một chiến lược tổng thể - không thể là một vai trò kiêm nhiệm. Doanh nghiệp cần: Ban lãnh đạo cam kết và xem IR là một phần của chiến lược phát triển vốn; đội ngũ phụ trách IR hiểu rõ sản phẩm tài chính và kỳ vọng của nhà đầu tư; công cụ hỗ trợ hiện đại như hệ thống CRM nhà đầu tư, dữ liệu phân tích hành vi nắm giữ và KPI đo hiệu quả truyền thông cổ phiếu.

Đặc biệt, với những doanh nghiệp đã niêm yết hoặc chuẩn bị niêm yết (IPO), IR càng đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút dòng vốn đầu tư chuyên nghiệp. Trước khi quyết định rót vốn, các quỹ đầu tư hoặc doanh nghiệp nước ngoài thường tiến hành thẩm định toàn diện; trong đó, năng lực IR là một tiêu chí đánh giá quan trọng về minh bạch và năng lực quản trị.

Tóm lại, IR là cầu nối giữa doanh nghiệp và thị trường. Nếu cây cầu này không đủ chắc chắn, nhà đầu tư sẽ không dám bước qua. Trong một thời đại mà vốn không còn rẻ và thông tin không còn chậm, sự chủ động và chuyên nghiệp trong IR sẽ là lợi thế cạnh tranh thật sự. Câu chuyện cổ phiếu sẽ chỉ được thị trường lắng nghe khi chính doanh nghiệp dám đứng ra kể một cách minh bạch và thuyết phục.

Tài liệu tham khảo

1. Vietstock. (07/2025). 67% doanh nghiệp niêm yết đáp ứng nghĩa vụ công bố thông tin theo tiêu chí IR Awards 2025. Truy cập tại: https://en.vietstock.vn/2025/07/67-of-listed-companies-meet-information-disclosure-obligations-36-615458.htm
2. PAN (HM:PAN) Group. (10/2024). IR - Chìa khóa mở ra vốn và thúc đẩy phát triển bền vững. Truy cập tại: https://thepangroup.vn/ir-as-the-key-to-unlock-capital-and-drive-sustainable-development-4379.htm
3. Tạp chí Khoa học Xã hội và Nghiên cứu Con người Quốc tế (IJSSHR). (2023). Characteristics of Domestic Individual Investors in Vietnam Stock Market [Tập 7, Số 6]. Truy cập tại: https://www.ijsshr.in/v7i6/Doc/103.pdf
4. Vietstock. (03/07/2025). IR Awards 2025: Sự bứt phá đáng kinh ngạc của nhóm Mid Cap. Truy cập tại: https://vietstock.vn/2025/07/ir-awards-2025-su-but-pha-dang-kinh-ngac-cua-nhom-mid-cap-830-1324241.htm

Chứng khoán Guotai Junan (Việt Nam)