Thỏa thuận thương mại, Intel, Trump/Powell – những yếu tố đang tác động đến thị trường
Investing.com - Đề xuất đánh thuế thu nhập cá nhân 20% trên phần lợi nhuận đầu tư chứng khoán đang gây nhiều tranh cãi. Dù cơ sở kỹ thuật cho việc tính thuế theo lãi ròng đã có, giới chuyên gia cho rằng cần cân nhắc kỹ tác động thực tế đối với nhà đầu tư cũng như thị trường vốn còn non trẻ như Việt Nam.
Tính khả thi đã có, nhưng mức thuế quá cao
Theo quy định hiện hành, nhà đầu tư cá nhân đang nộp thuế thu nhập từ chuyển nhượng chứng khoán theo hai cách: hoặc 0,1% trên giá bán, hoặc 20% trên phần chênh lệch lãi. Trong thực tế, hầu hết đều chọn cách thứ nhất do đơn giản, không cần xác định giá vốn, lãi/lỗ từng lệnh. Tuy nhiên, khi thị trường và hạ tầng công nghệ đã phát triển, việc xác định giá vốn đầu tư không còn là trở ngại. Các công ty chứng khoán hiện nay đều đã có hệ thống ghi nhận chi tiết, sẵn sàng hỗ trợ tính toán phần lãi ròng của từng tài khoản.
Tuy nhiên, vấn đề không nằm ở khả năng kỹ thuật, mà ở mức thuế suất 20% – con số bị nhiều chuyên gia cho là quá cao trong bối cảnh thị trường còn yếu về quy mô và chiều sâu. Nếu áp dụng mức thuế này một cách cứng nhắc, nhiều nhà đầu tư có thể sẽ rút khỏi thị trường, đặc biệt là các nhà đầu tư cá nhân vốn chiếm đa số hiện nay. Không chỉ làm giảm thanh khoản, điều này còn ảnh hưởng đến khả năng huy động vốn của doanh nghiệp và làm chậm tiến trình phát triển thị trường vốn.
Một số chuyên gia đề xuất duy trì song song hai phương pháp tính thuế như hiện tại, cho phép nhà đầu tư lựa chọn phương án có lợi nhất. Cách tiếp cận này vừa đảm bảo công bằng về thuế, vừa tránh gây sốc cho dòng tiền đang vận hành trên thị trường. Một hướng đi khác là áp dụng thuế suất lũy tiến theo thời gian nắm giữ, tương tự một số nước đã thực hiện, nhằm khuyến khích đầu tư dài hạn và hạn chế đầu cơ ngắn hạn.
Đồng thời, nếu áp dụng thuế trên phần lãi, cần bổ sung các cơ chế hỗ trợ như cho phép chuyển lỗ giữa các năm, hoặc áp dụng khấu trừ chi phí hợp lý, nhất là với các nhà đầu tư chuyên nghiệp – những người coi đây là một hoạt động kinh doanh, tương tự các lĩnh vực khác.
Một điểm khác cũng gây tranh cãi là việc đánh thuế ngay khi nhà đầu tư nhận cổ tức bằng cổ phiếu. Trên thực tế, đây chỉ là hành động điều chỉnh vốn nội bộ, không tạo ra dòng tiền thực, và nhà đầu tư cũng chưa chắc đã có lãi nếu không bán ra. Việc buộc nộp thuế trong trường hợp này vừa phi lý về mặt bản chất kinh tế, vừa gây áp lực thanh khoản, đặc biệt trong giai đoạn thị trường trầm lắng.
Ngoài ra, đánh thuế cổ tức cổ phiếu còn làm giảm sức hút của hình thức huy động vốn hiệu quả này với các doanh nghiệp, tạo hệ lụy ngược đến quá trình tăng trưởng.
Cẩn trọng để không tự “gậy ông đập lưng ông”
Giới chuyên gia cảnh báo, nếu chính sách thuế quá nặng tay hoặc thiếu tính khuyến khích, dòng tiền có thể chảy ngược trở lại các kênh ít rủi ro hơn như bất động sản hoặc tiền gửi ngân hàng. Điều này đi ngược lại chủ trương phát triển thị trường vốn là kênh dẫn vốn trung – dài hạn cho nền kinh tế, vốn được Chính phủ xác định là ưu tiên chiến lược.
Thuế không chỉ là công cụ tăng thu ngân sách, mà còn cần đóng vai trò điều tiết hành vi đầu tư một cách hợp lý. Trong bối cảnh thị trường chứng khoán Việt Nam còn đang trên đà hoàn thiện, việc áp dụng chính sách thuế cần được cân nhắc kỹ lưỡng, đặt trong tổng thể chiến lược phát triển thị trường dài hạn thay vì chỉ nhắm đến thu ngắn hạn.